П e =П б ·[(1+K∆ө·(1+K∆өқ)·(1+K∆кб)], мұнда: Пe және Пб – өткізуден түсетін болжалды және базалық пайда;
K∆ө, K∆өқ және K∆кб – болашақта өнім көлемінің өсуін, өзіндік құн мен көтерме сауда
бағасының өзгеруін ескеретін коэффициенттер.
Пайданың өсуі мен НӨҚ пайдалануды жақсарту өз кезегінде пайдалылықтың
жоғарлауына әкеледі.
Өнімнің, НӨҚ мен нормаланатын айналыс қорларының пайдалылығы келесі
бағыттарда жоғарлауы мүмкін:
–
өндірістік қорларды салыстырмалы түрде азайту, оларды пайдалануды
жақсарту және қажетсіз НӨҚ өткізу;
–
бәсекеге қабілетті өнімнің сапасы мен бағасын жоғарлату;
–
өнімнің толық өзіндік құнын төмендету;
–
өнімнің материал сиымдылығы мен еңбек сиымдылығын азайту.
Пайданы өсіру мұндай резервтері өнімнің сапасын жоғарлатуды ескеруімен келісім
шартты бағаларды жоғарлату арқылы, өнімнің шығарылымын өсіру, ассортимен пен
номенклатураны өзгерту, материалдық және еңбек ресурстарын, өндірістің техникалық
базасын тиімді пайдалану арқасында пайда болады.
1.3 Өнімді өткізуден түскен пайда және өндірістің пайдалылығы Өнімді өткізуден түскен пайда – ол кәсіпорынның өнімді өткізуден, жұмыстарды
орындаудан және қызмет көрсетуден тапқан табысы. Пайда – кәсіпорынның өндірістік-
техникалық дамуының басты көзі. Ол ұлттық табысты құрайды, өндірістік-
шаруашылықтық қызметтің нәтижесін бағалайды, ішкі өндірістік экономикалық
қатынастардың негізін құрайды және кәсіпорында қаржылық ресурстарды тудырады.
Пайданың 3 түрін ажыратады:
–
өнімді өткізуден түскен пайда;
–
жалпы (баланстық) пайда;
–
таза есептік (баланстық) пайда.
Өткізуден түскен пайда тура есеп әдісімен анықталады: пайда өнімнің көтерме сауда
бағасы мен толық өзіндік құнының айырмасына тең:
