Лексикология билетт
А. Байтұрсынұлы жəне қазақ тіл білімі
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 28. Қазақ тілі лексикасының дамып, толығу жолдары.
- 30. Лексикология пəнінің түрлері.
| 27. А. Байтұрсынұлы жəне қазақ тіл білімі.
А.Баи<тұрсынұлы – қазақ тіл білімінің, әдебиетінің, әдістеме, тарих және этнография, мәдениетке қатысты терминдердің ғылыми жүи<есін жасаған ғалым. Қазақтың ғылыми терминологиясының негізін қалаушы ғана емес, ол «терминжасам тәсілдерін анықтап, оларды өз тәжірибесінде тұңғыш рет паи<даланған ғалым. А.Баи<тұрсынұлының термин жасау қағидаттары: 1) Термин ретінде ұғым мағынасын толық беретін қазақ сөздерін алу; 2) Ондаи< сөздер қазақ тілінде болмаған жағдаи<да оларды туыстас тілдерден алу; 3)Жаппаи< қолданылатын әлемдік терминдер қабылдана алады, бірақ олар қазақ тілінің табиғатына сәи<кес өзгертілуі керек; 4) Қазақ тілінің табиғатына сәи<кеспеи<тін барлық өзге тілдердің сөздері дәл қазақтың аи<туына сәи<кес өзгертілуі керек. 28. Қазақ тілі лексикасының дамып, толығу жолдары. Қазақ лексикологиясы қазіргі қазақ тіліндегі сөздерді осы заманғы даму қалпын, мағыналық және құрамдық түрлерін, тарихи арналары мен қабаттарын, баю жолдарын, сөздердің экспрессивті-стилистикалық мәнін, қолданылу аясын қарастырады. Сөи<тіп, қазақ лексикологиясының қазіргі жаи<ымен бірге (синхрониялық күи<і: гр. syn бірге, chronos уақыт) оның тарихи қалыптасу жаи<ынан да (диахронологиялық күи<імен: гр. dia арқылы, chronos уақыт) мәлімет беріледі. 30. Лексикология пəнінің түрлері. Лексикология (гр. lexikos сөз туралы және logos ілім сөздерінен) тіл білімінің сөздік құрамды, тілдің лексикасын зерттеи<тін саласы. Сөздік құрам дегеніміз тілдегі барлық сөздердің жиынтығы, ол лексика деп те аталады. Сөздік құрамға баи<ланысты лексикологияның қарастыратыны: тілдің негізгі бірлігі ретінде көрінетін сөз мәселесі, лексикалық бірліктердің типтері, сөздік құрамның құрылымдық сипаты, лексикалық бірліктердің функциялық қызметі, сөздік құрамның толығу, даму жолдары, лексиканың тілден тыс шындық өмірге қатысы, тілдің басқа салаларына сөздік құрамның қарым-қатынасы. Лексикологияның зерттеу нысаны-сөздік құрам, яғни лексика. Лексика болмысты беи<нелеи<ді, қоғам мен тұрмыстағы өзгерістерге баи<ланысты болатын жаңа затқа, кұбылысқа, ұғымға қатысты үнемі толықтырылып отырады. Лексикологияда зерттеудің жалпы лингвистикалық тәсілдері қолданылады, олар: дистрибутивті тәсіл, субституция, компоненті- оппозитинті: трансформациялық тәсіл. Сапалық тәсілдермен бірге сандық- статистикалық тәсілдерде қолданылады. Пактика жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|