79
Қазіргі уақытта қуаттылығы қоса алғанда 16000 кВ • А дейін
жалпы мақсаттағы трансформаторлардың барлық жаңа сериялары
алюминий орамлармен жобаланады.
Трансформатор қалқанында оның номинал – ең жоғары жəне
ең төмен мəндері көрсетіледі. Одан басқа, қалқанда оның толық
номинал қуаты,
толық номинал қуаттағы тоқтар, жиілік, фазалар
саны, қосылу схемасы, жұмыс режимі жəне салқындату тəсілі
көрсетілуі тиіс.
Қуат беру желісінің кернеуі бұралатын трансформатор орамын
бастапқы, ал жүктеме қосылатын орамды – қосалқы деп атайды.
Білікте айналымдарының саны əр түрлі бірнеше қосалқы орамдар
орналастырылуы мүмкін, ол мəні əр түрлі қосалқы кернеулерді
алуға мүмкіндік береді.
Трансформатор орамдардағы тоқтар есебінен жұмыс істеген
кезде,
сонымен қатар, магнит өткізгіш пен құйынды тоқтардың
қайта магниттелуі салдарынан жылу бөлінеді. Ауамен салқындату
жеткілікті, қуаты аз трансформаторлар құрғақ (С) деп аталады. Олар
жабық жайларда орнату үшін 1 600 кВ • А (қоса алғанда) дейінгің
қуаттылықпен жасалады.
Қуатты трансформаторларда (6300 кВ • А дейін) маймен
салқындату (М) қолданлады; орамдары
бар магнит өткізгіш
минералды
(трансформаторлық)
майға
толтырылған
бакта
орналастырылады. Май конвекция немесе мəжбүрлі айналу есебінен
жылуды бұрып қана қоймай, жақсы бейөткізгіш (оқшаулағыш)
болып табылады. Май трансформаторлары жұмыста сенімді жəне
қуаты бірдей құрғақ трансформаторлармен салыстырғанда көлемі
мен салмағы азырақ болады. Температура өзгерген кезде май көлемі
өзгереді. Температура жоғарылаған кезде май артығын кеңейткіш
жұтады, ал май төмендеген кезде олар кеңейткіштен қайта негізгі
бак ішіне қайтады.
Трансформатор қуаты 10000 кВ • А жəне артық болған кезде
ауа үрлеумен (Д) маймен салқындату қолданылады. Радиаторлар
беттерін үрлеу жылу берілісін 50% жəне артық ұлғайтуға мүмкіндік
береді. Қазіргі уақытта трансформаторлар
желдеткіштер арқылы
үрлеп салқындату жүйесімен жабдықталады.
Мəжбүрлі айналумен (Ц) маймен салқындату жылуды бұруды
айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Май трансформаторының
багына ыстық майды ауа немесе су салқындатқышы арқылы
өткізетін ортадан тепкіш сорғыны қосады. Қуаты 63 МВ • А жəне
80
артық
трансформаторларда
екі
салқындату
жүйесі
(ДЦ)
пайдаланылады.
Сұйық жанғыш емес бейөткізгіш совтолмен салқындатуы бар
трансформаторлар (Н) қуаты 2 500 кВ • Адейін (қоса алғанда)
жасалады.
Трансформаторлар түрлерінің шартты белгіленуі келесіні
білдіретін əріптерден тұрады: Алғашқы əріптері: О — бір фазалы; Т
— үш фазалы. Соңғы əріптері: Н — жүктемедегі кернеуді реттеу
құрылғысы бар бір орамды орындау (РПН); Р – төмен кернеулі
жарылған орамы бар трансформатор; Т – үш орамды трансформатор;
М, Д, ДЦ, С – трансформаторлардық салқындату жүйесі.
Трансформаторды желіге қосудың
маңызды параметрлері
оның орамдарының тобы жəне қосу схемасы болып табылады.
Электрлі станцияларда жəне аралық станцияларда ең кеңінен екі
орамды трансформаторлардың келесідей схемалары мен қосылу
схемалары таралды: Y/Y
н
— 12шығарылған бейтараптамасымен
«жұлдыз»-«жұлдыз»; «жұлдыз»-«үшбұрыш» Y/∆ — 11; шығарылған
бейтараптамасы бар «жұлдыз»-«үшбұрыш» Y
н
/∆ — 11.
Үш
орамды
трансформаторларда
жиі
шығарылған
бейтараптамалармен «жұлдыз»-«жұлдыз» - «үшбұрыш» Y/Y
н
/∆ —
11, 12 қосылулары қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: