3.8-сурет. Ферродинамикалық өлшеу
механизмі:
1 — бұғау; 2 — катушкалар; 3 —
жылжымалы
катушка (жиектеме); 4 — тоқ
өткізгіштер (серіппелер); 5 — білік
Қарсы әрекет етуші кезең жиектемеге
тоқ өткізуге бір уақытта қызмет ететін
серіппемен 4 жасалады.
Ферродинамикалық
өлшеу
механизмі
ауыспалы тоқты өлшеуге
қолданылады.
Тоқтың жиектемедегі және ағымдағы шапшаң мағынасы кезінде айналмалы
шапшағң мағына үшін өрнекті мына мағынада жазуға болады
онда
B
t
и i
p
— саңылауда және тоқта магниттік индукияның шапшаң
мағынасына сәйкес; s и w — жиектемедегі айналымдар ауданы мен саны.
Пайымдайтын болсақ
B
t
= B
max
sinωt, B
max
— саңылаудағы максималды
индукция; ю —
ауытқу бұрышы, онда i
p
= /
pmax
sin(ωt - ψ), /
pmax
—
жиектемедегі максималды тоқ; ψ —жиектемедегі тоқ пен арасындағы фаза
бойынша жылжу.
Механизмнің жылжымалы бөлігі өзінің инерциялығынан айналмалы
кезеңнің шапшаң өзгеруінің артынан ілесе алмайды және оның ауытқуы
кезеі Т бойы айналмалы кезеңнің орташа мағынасына тепе-тең болады:
орт.айн
Әрекет етуші мағына көше отырып, мынаны аламыз
Серіппемен жасалған қарсы әрекет етуші кезең
М
пр
= Wa,
онда W — серіппенің қарсы әрекет
етуші салыстырмалы кезеңі; a —
жылжымалы бөліктің ауытқу бұрышы.
53
3.9-сурет. Ферродинамикалық өлшеу механизмінің катушкалардың
біріккен жерлерінің сызбасы:
а — ретімен; б — параллель; в — тәуелсіз; 1 — жиектеме; 2 — қозу катушкасы
Орнатылған ауытқудың айналмалы және қарсы әрекет етуші
кезеңнің теңесуі кезінде орны болады.
BswІ
p
cosψ = Wa,
одан
Өйткені индукция саңылауда жылжымайтын катушкада тоққа, яғни
B = k
1
1
1
, то
(3.4)
бұнда тоқ күші жылжымайтын катушкаларда; І
р
— тоқ күші
жиектемеде.
Өлшеу механизмі катушкаларының міндетіне байланысты қозу 2 мен
жиектеме 1 өзара ретімен (3.9-сурет, а), параллель (3.9-сурет, б)
қосылысуы немесе өлшеу тізбегінің әртүрлі учаскелеріне қосылуы
мүмкін (мысалы, ваттметр жағдайында).
Егер қозу катушкалары өлшеу тізбектеріне
байланысты қуат алса
және оған тек өлшеу механизмінің жиектемесі (3,9-сурет, в) қосылса,
онда формула (3.4) әділ. Бұл жағдайда (a = f(І
p
)) өлшеу механизмінің
шкаласы теңмөлшерлі болады.
Катушкаларды ретімен біріктіру кезінде (3.9,
а суретке қараңыз)=
= I
p
= I, онда I — өлш енетін тоқ пен cosy = 1, сондықтан
(3.5)
Катушкаларды параллель біріктіру кезінде (3.9, б суретке қараңыз)
катушкадағы тоқтар өлшенетін тоққа тепе-тең !/!
1
= k
3
!, онда
54
k
1
, k
2
, k
3
— коэффициенттер тепе-теңдігі.
(3.5) мен (3.6) формулалар шкала теңмөлшерлі еместігін көрсетеді.
Ферродинамикалық механизмнің мынадай қасиеттері бар:
1) Жылжымалы жүйенің ауытқу бұрышы катушкалар бойынша
жүретін ауыспалы тоқтың әрекет етуші мағынасын тепе-тең;
2) шкала теңмөлшерлі немесе теңмөлшерлі емесе болуы мүмкін;
3) тоқты тікелей өлшеу тәуелсіз қозу
және жиектемелерді кернеуге
бекіту кезінде магниттік электрлік құрылғысы сияқты ампер үлесінен
аспайтын жоғарғы шекпен, төменгі шек – миллиампер үлесінің
тәртібімен шектелген. Қозу және жиектеме катушкаларын параллель
біріктірген кезде жоғарғы шек 5-10 А жетеді. Өлшеу шегінің
жоғарылауы қосымша түрлендірушілерді талап етеді;
4) тәуелсіз қозу кезінде қуатты тұтыну
магниттік электрлік қуатты
тұтынуға ұқсас; жиектеме мен қозу катушкаларын ретімен немесе
параллель біріктіру кезінде қуатты тұтыну өседі.
Достарыңызбен бөлісу: