4.1, б суретте бейнеленген құрылымдық сызба бейэлектрлік
шаманы өлшеу кезінде 4.2-суретте ұсынылған сызбаға айналады,
ондағы Г өлшеуіш П
ээ
түрлендіргіш
пен ӨМ өлшеу механизмін
біріктіреді.
4.1,
в суреттегі сызба 4.2, б суреттегі сызбаға, ал 4.1, г суреттегі
сызба 4.2,
в суреттегі сызбаға айналады.
4.3. Көпірлік сызбалар
Көпірлік сызбаларды (R, С,
М, L, f) элекр тізбектеріндегі
параметрлерді және R,
С, М, L, f параметрлеріне түрлендіретін,
әртүрлі бейэлектрлік шамаларды өлшеуге арналған аспаптарда кең
қолданады.
Тұрақты тоқта жұмыс ісейтін қарапайым көпірлік сызба үлгісіне
арналған көпірлік сызбалардың негізгі қасиеттерін қарастырайық. (4.3-
сурет).
R1-R4 резисторлары
көпір иіні деп аталатынды құрайды. Оның
біреуі, мысалы
R1 өлшенетін кедергі
(R
1
= R
x
) болып табылады
Көпірдің
ab диагоналына кедергісі R
r
тең Г(гальванометр) өлшеуіші
қосылады.
U кернеуімен қуат көзі екінші диагоналға, яғни
с және
d
нүктелеріне қосылады.
Көпірдің тепе-теңдік шарты,тоқтың гальва нометр /
Г
нөлге теңелуі
тепе-теңдік болып табылады.
R
1
R
4
= R
2
R
3
,
бұдан
өлшенетін кедергі шығады R
x
= R
1
= R
2
(R
3
/R
4
).
Көпірлік сызбалар әркелкі режимде де, сондай-ақ тепе-тең режимде
де жұмыс істейді.
Әркелкі р
ежимде көпір
R
x
, өзгерген кезде кедергінің бастапқы мәні
кезіне
R
1
=
R
х0
теңеледі, яғни
R
x
Ф Ф
R
x0
кезінде көпір тепе-теңдіктен
шығады да өлшеуіште
1
Г
. тоғы пайда болады. Өлшеуіш шкаласы
тікелей
R
x
бірліктерімен градусталады.
Бұл ретте 1
Г
ток тек көпір
иінінің кедергісінің қатынасына ғана емес, оның қуаттау кернеуінің
U
немесе
I тоқтың мәндеріне де байланысты, сондықтан
U қуаттау
кернеуінің тербелісі кезінде қосымша қателік туындайды.
Тепе-тең режимдегі жұмыс кезінде көпір кез келген қалған
иіндерінің кедергісін өзгерту жолымен
R
x
кез
келген мәні кезінде
теңеледі. Қазіргі кезде теңелу процесі теңсіздіктің туындауын
бақылайтын құрылғымен жүзеге асырылатын автоматты көпірлерді кең
қолданады.
Көбінесе ауыспалы тоқтағы көпірлік тізбектерді қолданады.
80