Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 6.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.4. Тікелей бағалау әдісі бойынша жұмыс істейтін өлшеу аспаптарының дәлдігін бағалау
| a
a 4 . 3 –сурет. Көпірлік сызбалар: а — тұрақты тоқ; б — ауыспалы тоқ 4.3, б суретте ауыспалы тоқтың көпірлік тізбегі ұсынылған, мұндағы а—d — көпір нүктесі; a—b — көпір диагоналы; Г — өлшеуіш (гальванометр). Көпірдің барлық төрт иінінде белсенді де, сондай-ақ реактивті де кедергі болды делік. Бұл жағдайда көпірдің теңелу шарты мынадай теңдікпен берілетін болады Z 1 Z 4 = Z 2 Z 3 мұндағы Z 1 , Z2, Z 3 және Z 4 — көпір иінінің толық кедергі кешендері 4.4. Тікелей бағалау әдісі бойынша жұмыс істейтін өлшеу аспаптарының дәлдігін бағалау Тікелей бағалау, абсалюттік әдісі бойынша немесе өлшеудің салыстырмалы қателікпен жұмыс істейтін ИП дәлдігін бағалау мүмкін емес. Мысалы, 100 бөліктік шкаламен бірге 100 А амперметрдегі тірек осіндегі үйкелістің салдарынан қателік бір бөлікке, яғни 1А туындады делік. Себебі үйкелістің қателігі кездейсоқ қателіктерге жатады және оны шамасы мен белгісі қозғалмалы бөліктің ауытқуына байланысты болмайды, сонда осы аспаппен 90 А тең тоқты өлшеу кезінде өлшеудің салыстырмалы қателігі, %, мынаны құрайды. ±1А 90 А 100 = 1,1. Егер осы аспаппен 20 А тең тоқты өлшесе, онда салыстырмалы қателік , %, мынаны құрайды. ±1А 20 А 100 = 5. 81 Осылайша, осы аспапқа арналған өлшеудің салыстырмалы қателігі қозғалмалы бөліктің ауытқуына байланысты әртүрлі мәні болуы мүмкін. Осыған байланысты, аспаптың сапасын (дәлдігін) Х а аспабының өлшеу шегіне АХ аспаптың абсалюттік қателігіне қатынасы деп түсінілетін келтірілген қателік у п деп аталатынмен бағалайды: Қарастырылған үлгіде аспаптың келтірілген қателігі 100 А құрайды, %, Осыдан тікелей бағалаудың кез келген аспабы соңғы үшінші (төртіншісі болса, тіпті жақсы) шкаланың көрсеткішін есептеу кезінде ғана пайдалану туралы маңызды қорытынды жасау қажет. Сонымен, шкаланың басындағы жұмыс жағдайында тіпті ең жақсы аспаптың салыстырмалы өлшеу қателігі жоғары болуы мүмкін. Аспаптың сапасын бағалау, оны әртүрлі жағдайларда пайдалану көзқарасынан алғанда аспаптың қателігі бұдан әрі қарастырылатын екі санатқа бөлінеді. Аспапты әзірлеудегі және құрастырылымының жетілдірілмеуімен белгіленген негізгі қателік аспапты градустау кезінде орын алған, яғни қалыпты жұмыс жағдайы деп аталатын кезде келтірілген қателік ретінде айқындалады. Қалыпты жұмыс жағдайы деп әдетте, қоршаған ортаның 20°С температурасын (немесе аспап шкаласында көрсетілген температура); 50 Гц жиілігін (немесе аспап шкаласында белгіленген жиілік); шкалада нақты белгімен белгіленген аспаптың қалыпты жағдайын; сыртқы магниттік және электрлік өрістердің және т.б. болмауын айтады. Аспаптың негізгі қателігінің жиынын құрайтын қателіктер, өзіндік табиғаты бойынша кездейсоқ болып табылады. Басты негізгі қателікті құрайтындарға үйкелістен болатын қателік жатады. Рұқсат етілген негізгі (келтірілген) қателіктеріне байланысты, аспаптар келесідей сыныптарға бөлінеді: 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1,0; 1,5; 2,5; 4,0. Әр аспап сыныбы шамасы сынып нөміріне тең болатын, рұқсат етілген мейлінше жоғарғы негізгі қателікті сипаттайды. Аспап сыныбы шкала шеңберінде тиісті цифрмен белгіленеді (2.4-бөлімшені қараңыз). Қалыпты жағдайдан жаңылумен туындағын қосымша қателіктер, яғни аспаптарды градустау кезінде орын алған жағдайға, сондай-ақ құрастырылымды жетілдіру және аспаптарды орындау параметрлеріне байланысты болады. 82 Қосымша қателіктер өз табиғаты бойынша, әдеттегідей, жүйелі болып табылады. Олар да стандартпен нормаланады. Айталық, рұқсат етілген қосымша қателік (келтірілген) әр 10°С қоршаған орта температурасының тербелісінен сынып нөмірінің шамасы бойынша аспауы қажет. Сыртқы магнит өрісінің әсері келесідей бейнемен нормаланады: 400 А/м қуаттың сыртқы өрісінің әрекеті қорғану санатына байланысты, яғни сыртқы өріс әсерінен қорғанудың құрастырылымдық өлшемдерінен ±(0,5-5,0) % аспайтын аспап көрсеткішінің өзгеруін туындатпауы қажет. ± 10 % от 50 Гц жиілік тербелісінен немесе шкалада көрсетілген жиіліктен шығатын қосымша қателік тиісті сынып нөмірі шамасынан аспауы қажет. жүктеу/скачать 6.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|