Дәрістер Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті
 
Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus)
 
Басылым: екінші
 
Ф ЕНУ 703-08-21. Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Екінші басылым 
Бір-біріне ауыса алатын энергия түрлері: жылу энергиясы, механикалық энергия, химиялық 
энергия, электр энергиясы, электромагниттік сәуле энергиясы. 
Термодинамиканың екінші заңы. Бұл заңның бірнеше анықтамалары бар. Екінші 
заңның анықтамаларының бірі: “Процестер мүмкіншілігі төмен жағдайдан мүмкіншілігі 
жоғары жағдай бағытында жүреді.” Мүмкіншілігті сипаттайтын термодинамикалық 
шама – энтропия. 
 
Реакцияның өздігінен жүру шарттары. .Өздігінен жүретін процесс деп қалыпты 
жағдайда сырттан энергия жұмсауды қажет етпей жүретін процесті айтады. Мұндай 
процестерге жатады: отынның жануы, темірдің тотығуы, белоктың шіруі, қарапайым 
заттардан күрделі заттардың түзілуі және т.б. Мысалы, қалыпты жағдайда сутек пен оттегі
өздігінен әрекеттесіп су түзеді: 

Н
2
+ О
2


2Н
2
О + 483,6 кдж 
Реакция нәтижесінде энергия бөлінеді, яғни бұл экзотермиялық реакция.
Ал кері реакция, яғни су молекуласының ыдырауы, қалыпты жағдайда өздігінен жүрмейді - 
сырттан энергия жұмсауды қажет етеді: 
t
о
> 1000
о
С 
2Н
2
О

Н
2
+ О
2
- 483,6 кдж 
Судың сутек пен оттекке ыдырауы - эндотермиялық реакция. Бұл реакция өздігінен 
тек жоғары температурада жүреді. 
Осы мысалдардан жасалатын қорытынды:
1.Төмен температураларда өздігінен экзотермиялық реакциялар жүреді. 
2.Жоғары температурада өздігінен эндотермиялық реакциялар жүреді. 
Қалыпты жағдайда жүйе өзінің энергия қорының бір бөлігін жылу эффектісі түрінде 
бөліп шығарып, энергиясы төмен тұрақты жағдайға көшуге тырысады. Мұндай процестерде
энтальпияның өзгерісі нольден кіші (ΔН
< О) болады.
Жоғары температурада жүйе сырттан берілген энергияны су молекуласындағы
химиялық байланыстарды үзуге жұмсап, осы жағдайда тұрақты қарапайым заттар 
молекулаларын (Н
2
+ О
2
) түзеді, яғни жүйе термодинамиканың екінші заңына сәйкес 
мүмкіншілігі 
жоғары 
жағдайға 
көшеді. 
Мұндай 
процестердің 
мүмкіншілігін 
термодинамикалық шама – энтропия сипаттайды. Бұл процестерде энтропияның өзгерісі 
нольден үлкен (ΔS > О) болады. Неғұрлым энтропия өскен сайын, солғұрлым жүйе тепе-
теңдіктегі тұрақты жағдайға жақындайды. Бұл заңнан шығатын тұжырым: химиялық 
процестер бөлшектер (атом, молекула, ион) саны көбейетін бағытта өздігінен жүреді. 
Мұндай процестерге жатады: ыдырау реакциялары, еру процестері, газ көлемінің ұлғаю, аз 

жүктеу/скачать 2.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: