Дәрістер Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары
Органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясының дамуы мен маңызы
жүктеу/скачать 2.16 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 10-дәріс ҚАНЫҚПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕР
| Органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясының дамуы мен маңызы
Химиялық құрылыс теориясы — органикалық химияның іргетасы. Оның органикалық химиядағы маңызын бейорганикалық химиядағы Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесімен салыстыруға болады. Химиялық құрылыс теориясы молекулаларды өзара қатаң тәртіппен байланысқан атомдардан тұратын жүйе ретінде қарауға мүмкіндік берді. "Молекуланың құрылысын білуге болмайды" деген идеалистік көзқарасқа соққы беріп, органикалық химияда белгісіз болған көп фактілерді, мысалы, изомерлену құбылысын түсіндірді. Органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясы іс жүзінде жинақталған көп материалдарды жүйелеуге, жаңа заттардың бар екенін болжауға және олардың алу жолдарын көрсетуге көмектесті. Органикалық химия құрылыс теориясының арқасында аналитикалық ғылымнан синтетикалық ғылымға айналды. 10-дәріс ҚАНЫҚПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕР Олардың молекуласындағы көміртек атомдарының арасында қанықпаған (қос немесе үш) байланысы болады. № Көмірсутектердің атауы Жалпы формуласы Қанықпаған байланысты анықтау Мысал 1 Алкендер СnН2n Бір қос байланыс СН2=СН2 этен 2 Алкадиенде р СnН2n-2 Екі қос байланыс СН2 =СН-СН=СН2 бутадиен 1,3 3 Алкиндер СnН2n-2 Бір үш байланыс Н-С≡С-Н этин ИЮПАК номенклатурасы бойынша сәйкес алканның атауындағы "ан" жалғауы алкендерде — "ен", алкадиендерде — "диен", алкиндерде — "ин" жалғауына ауысады. Алкендер Алкендер (этилендік көмірсутектер немесе олефиндер) деп молекулаларында өзімен жалғасқан көміртек атомымен байланысуға екі валенттіктерін жұмсаған көміртек атомдары бар көмірсутектерді, яғни қос байланыс түзетін көмірсутектерді атайды. Этилендік көмірсутектер гомологтар қатарының жалпы формуласы: CnH2n – бір қос байланысы бар көмірсутектер. C2H4, CH2 = CH2 этилен C3H6, H2C = CH – CH3 пропилен C4H8, H3C – CH2 – CH = CH2бутилен H3C – CH = CH – CH3диметилэтилен және т. б. Жүйелік атау бойынша алкендер – ен жалғауына ие болады.Алкендердің аттары систематикалық номенклатура бойынша өздерімен құрылысы бірдей алкандардың атынан түзіледі, бұл үшін 23 алкандардың аттарының – ан деген жалғау ен-ге ауыстырылады және санмен қос байланыстың орнын көрсетеді. CH3 C CH CH3 CH3 1 2 3 4 2-метил -2-бутен Рациональды атау бойынша алкендер этиленнің туындысы ретінде қарастырылады. Мысалы, H2C CH CH3 метилэтилен CH3 C CH CH3 CH3 триметилэтилен Алкендердің изомериясы келесіге тәуелді: 1.Молекуладағы қос байланыстың орналасуына CH3 CH2 CH CH2 1 - бутен CH3 CH CH CH3 2 - бутен Көміртек тізбегінің изомериясына H2C CH CH2 CH2 CH2 CH3 1 - пентен H2C CH CH2 CH3 CH3 2-метил-1-бутен б) |