Дәрістер Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары

Document Outline

• Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары
  • 2-дәріс Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары
  • Оксидтер
  • 4-дәріс.Химиялық реакциялардың энергетикасы
    • Негізгі термодинамикалық шамалар және заңдар. Термодинамика – зерттелетін жүйе мен сыртқы ортаның арасындағы энергия алмасуды зерттейтін физиканың саласы. Химиялық термодинамика – химиялық процестердегі энергияның өзгеру заңдылықтарын қарастырады.
    • Химиялық термодинамика зерттейді:
  • Н2 + О2 ( 2Н2О + 483,6 кдж
    • Заттардың ерігіштігі . Ерігіштік - заттың еріткіштерде еру қабілеті. Қатты эаттың ерігіштігі температураға байланысты, газдардың ерігіштігі қысымға байланысты. Ерігіштіктің өлшемі – берілген жағдайда қаныққан ерітіндідегі заттың мөлшері. Заттар ер...
    • Осмос. Ерітіндіде еріген зат пен еріткіштің бөлшектері үнемі үздіксіз қозғалыста болып ерітіндінің бүкіл көлемінде біркелкі орналасады. Сол себептен ерітіндінің концентрациясы ерітінді көлемінің кез-келген нүктесінде бірдей болады. Егер таза суы бар ...
    • Егер таза суы бар стаканға концентрлі қант ерітіндісі құйылған қабырғасының жартылай өткізгіштік қасиеті бар ыдыс орналастырсақ, бір жақты диффузия, судың ыдысқа ену процесі, орын алады. Еріген зат бөлшектері жартылай өткізгіш мембрана арқылы диффу...
    • Су ыдысқа енген сайын ыдыстағы ерітіндінің деңгейі көтеріле түседі.
• Р = СmRТ
  • 7-дәріс. Электролит ерітінділері. Электролиттік диссиоциация
  • Электролит деп суда ерігенде су молекулаларының әсерінен иондарға ыдырайтын заттарды айтады. Электролиттер шын электролиттер және потенциалды электролиттер деп екіге бөлінеді. Шын электролиттерге молекулалары иондық байланыс арқылы түзілген зат...
  • НСІ (газ) + Н2О ↔ Н3О+ (ерітіндідегі ион) + СІ-(ерітіндідегі ион)
  • 1887 ж швед ғалымы Сванте Аррениус қышқылдардың, негіздердің және тұздардың судағы ерітінділерінің электрөткізгіштік қасиетке ие екендігін ашып, суда ерігенде олар иондарға ыдырайды (диссоциацияланады) деген пікір айтып, электролиттік диссоциация тео...
  • 1.Электролиттер суда ерігенде оң және теріс иондарға ыдырайды (диссоциацияланады).
  • 2.Электр тогы әсерінен оң ион катодқа (теріс полюске) тартылады – оны катион деп атады. Ал теріс ион анодқа (оң полюске) тартылады – оны анион деп атайды.
  • 3. Диссоциация қайтымды процесс. Жүйеде молекуланың иондарға ыдырауымен (диссоциация) қатар иондардың қайта қосылып молекула түзу процесі (ассоциация) бір уақытта қатарлас жүреді. Диссоциация теңдеуі қайтымдылық белгісі () қойылып жазылады. Мысалы, ...
  • КА К+ + А-
  • Электролит ерітінділерін зерттеу олардың Вант-Гофф, Рауль заңдарына бағынбайтындығын көрсетті. Электролит ерітінділерінің осмостық қысымы, қату температурасының төмендеюі, қайнау температурасының артуы іс жүзінде теориялық есептеулерге қарағанд...
  • Изотондық коэффициент іс жүзінде анықталған Р, ∆tо қату, ∆tоқайнау мәндерінің олардың теориялық есептеулер арқылы алынған мәндерінен қанша есе артық екендігін көрсетеді:
  • і = = =
  • Әдетте изотондық коэффициент мәні нақты сан болады. Мысалы, і = 2 болса, ерітіндідегі иондар саны екіге тең, і = 3 болса - иондар саны үшке тең.
  • Диссоциациялану дәрежесі. Диссоциация қайтымды процесс болғандықтан ерітіндіде иондармен қатар диссоциацияланбаған молекулалар да болады. Иондарға ыдыраған молекулалар санының жалпы еріген молекулалар санына қатанысы диссоциациялану дәрежесі (α) де...
  • α =
  • осындағы: n – диссоциацияланған молекулалар саны; N – еріген молекулалардың жалпы саны. Электролиттің диссоциациялану дәрежесі бөлшек санмен немесе процентпен көрсетіледі.
  • Диссоциациялану дәрежесі электролиттің күшін сипаттайды. Диссоциациялану дәрежесінің мәні бойынша электролиттер үш топқа бөлінеді:
  • 1. Күшті электролиттер. Олардың α >30% болады. Күшті электролиттерге суда жақсы еритін тұздар, күшті қышқылдар, күшті негіздер (сілтілер) жатады.
  • 2. Әлсіз электролиттер. Олардың α < 3 % болады. Әлсіз электролиттерге әлсіз қышқылдар, әлсіз негіздер (аммоний гидроксиді және суда ерімейтін гидроксидтер), суда нашар еритін тұздар жатады.
  • 3. Күші орташа электролиттер. Олардың диссоциациялану дәрежесі 3 %< α< 30 % болады. Мұндай электролиттерге жатады: фосфор қышқылы, магний гидроксиді, фторлы сутек қышқылы, күкіртті қышқыл және т.б.
  • Электролиттің диссоциациялану дәрежесіне мына факторлар әсер етеді:
  • 1 Еріткіштің табиғаты. 2. Еріген зат табиғаты. 3. Температура. 4. Ерітінді концентрациясы. 5. Бір текті ион.
  • Күшті электролиттер. Күшті электролиттер суда ерігенде толығымен иондарға диссоциацияланады, бірақ түзілген иондар активтілігін толық көрсете алмайды. Себебі - ерітіндіде әр ионның қарама-қарсы зарядталған иондардан тұратын “иондық атмосферасы” бо...
  • Әр аттас иондардың бір-біріне кедергі жасау дәрежесін сипаттау үшін ионның активтілігі деген ұғым енгізілген. Ионның активтілігі мен концентрациясының арасындағы тәуелділік математикалық түрде былай өрнектеледі:
  • = f немесе α = f c
  • осындағы: α – ионның активтілігі; f – ионның активтілік коэффициенті.
  • Сұйытылған ерітінділерде f = 1, сондықтан α = c болады, яғни ерітіндіде әр аттас иондар бір-біріне кедергі жасамайды. Концентрлі ерітінділерде f < 1, сондықтан α < c болады, себебі әртүрлі зарядталған иондар бір-біріне кедергі жасайды. Неғұрлым элек...
  • lgf = - 0,5 Z2 μ,
  • осындағы: Z – ионның заряды; μ – ерітіндінің иондық күші.
  • Электролиттің концентрациясы жоғарлаған сайын ерітіндінің иондық күші арта түседі. Ерітіндінің иондық күші артқан сайын иондардың активтілігі төмендейді. Ерітіндінің иондық күші ерітіндідегі барлық иондардың мольдік концентрациялары мен зарядтарыны...
  • μ = ½ (Сi Zi2
  • Осындағы: Сi – ионның мольдік концентрациясы. Zi – ионның заряды.
  • Жануарлар мен адамның қанында, органдары мен тканьдарында, лимфа құрамында күшті электролиттер: NаСІ, КСІ, СаСІ2, МgСІ2 және т.б. бар. Мысалы, жануарлар қанының иондық күші 0,15 болады.
  • Диссоциация константасы. Әлсіз электролиттердің диссоциациясы қайтымды процесс болғандықтан әрекеттесуші массалар заңын қолдануға болады. Мысал ретінде әлсіз электролит – сірке қышқылының диссоциация теңдеуін жазайық:
  • Көптеген жағдайларда гидролиз реакциясы қайтымды болады, ал кейбір жағдайларда (нашар еритiн гидроксид пен әлсiз қышқыл бiр уақытта қатарлас түзiлгенде) – қайтымсыз болады, яғни гидролиз аяғына дейiн жүредi.
• Заттардың құрамындағы элементтердiң тотығу дәрежелерiн анықтау. Тотығу – тотықсыздану реакциясының (әрi қарай ТТР деп жазылады) теңдеуiн дұрыс теңестiре бiлу үшiн реакцияға түскен және реакция нәтижесiнде түзiлген заттардың құрамындағы атомдардың...
  • Есептеу жолы: Калийдiң тотығу дәрежесi +1, атомдар саны бiреу, оттектiң тотығу дәрежесi –2, атомдар саны төртеу. Марганецтiң атомдарының саны бiреу, тотығу дәрежесi белгiсiз, сондықтан “х” деп белгiлеймiз. Молекуладағы терiс және оң зарядтардың қосынд...
• Химиялық құрылыс теориясы
• Молекуланың химиялық құрылысы
• Изомерлену құбылысы
• Органикалық қосылыстардың химиялық құрылыс теориясының дамуы мен маңызы