Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "
жүктеу/скачать 4.38 Mb. Pdf көрінісі
|
| д
П п R R U I мұнда Я п — аспаптың параллель тізбегінің кедергісі. Сонда аспаптың жылжымалы бөлігінің оырн ауыстыру бұрышы тізбекке тұрақты токты қосқанда . ) ( 1 . d dM U I R R W П Н H д п у Егер аспаптың сезімталдығын белгілесе , ) ( 1 . d dM R R W S П Н д п p (13.40) онда α y = S P I n U = S p P, (13.41) яғни оның көрсеткіштері тізбек қуаттылығына пропорционалды. Аспаптың жылжымалы бөлігін айнымалы ток тізбегінде (13.40) формуланы жəне 13.16-суретті ескере отырып орын ауыстыруды мына формула бойынша есептеуге болады d dM U I R R W П Н H д п у . ) ( 1 , ) cos( ) ( 1 . d dM U I R Z W П Н y H д п у (13.42) мұнда Z п — аспаптың параллель тізбегінің толық кедергісі. Бұл жағдайда аспаптың сезімталдығы , ) ( 1 . d dM R Z W S П H Д П p ал оның көрсеткіштері тізбектің белсенді қуаттылығына пропорционалды. α у = S P I н U cos φ = S P P, (13.43) себебі φ→0 cos(φ - φ у ) → cos(φ-φ у) → cosφ, шартын орындау үшін үстеме резисторды (13.18-сурет) конденсатормен шунтирлеу қажет. 254 Ваттметрдің реттік немесе параллель тізбегіндегі ток бағытының өзгеруі аспаптың көрсеткішінің орын ауысу бағытын сəйкес өзгертуді тудыратындықтан кіріс контактілерді (аспаптың беткі панелінде) жұлдызшамен белгілейді. Мұндай контактілерді генераторлық деп атайды. Оларды ваттметрді энергия көзіне қосқанда қосады. Өнеркəсіп көп диапазондық ваттметрлерді шығарады Ол үшін жылжымайтын катушканы ретімен немесе параллель жалғанған бірнеше секциядан орындайды, ал үстеме резистор кернеудің əртүрлі төмендеуін алу үшін қорытындылары бар ретімен жалғанған резисторлар қатарын ұсынады. Ваттметрің реттік жəне параллель тізбектерін секциялау аспаптың беткі панелінде қарапайым ауыстыру арқылы өлшеу диапазонын таңдауға мүмкіндік береді. Ваттметрер ток күшінің, кернеудің жəне қуаттылық коэффициенттінің нақтылы мəндерінде аспаптың көрсеткіші максималдық бұрышқа орын ауыстыратындай түрде градусталады. Өлшенетін шаманың мəнін аспап көрсеткен мəн бойынша есептеу үшін бөлулердің есептелген санын шкаланың бөліну құнына С көбейту қажет, оны алдын-ала мына формула бойынша есептейді. C = UI/N. Ферродинамикалық ваттметрлер тізбекке электродинамикалыққа ұқсас қосылады. Электродинамикалықпен салыстырғанда ферродинамикалық аспапта үлкен магниттік ағын түзіледі, ол сыртқы магниттік өрістерден жақсы қорғауға əсер етеді. Оған қоса ферродинамикалық ваттметрлер біршама сезімтал жəне өлшеуіш тізбектен аз қуаттылықты тұтынады. Оған қоса ферродинамикалық ваттметрдің механизмінде жүретін гистерезистік құбылыстар (əсіресе аспапты тұрақты ток тізбегіне қосқан кезде) оның метрологиялық қасиеттерін біршама нашарлатады. Сондықтан да заманауи ферродинамикалық ваттметрлер 1,5 жəне 2,5 дəлдік санаттарында шығарылады. Үш фазалық тізбектерде белсенді қуаттылықты өлшеу үшін өнеркəсіп екі элементті (үш сымды тізбектер үшін) жəне үш элементті (төрт сымды тізбектер үшін) электродинамикалық жəне ферродинамикалық ваттметрлер шығарады. Олар сəйкесінше екі немесе үш бір фазалы элементтерден тұрады, олардың жылжымалы катушкалары жалпы осьте бекітілген. Мұндай аспаптардың айналдырғыш моменті жекелеген элементтердің айналдырушы моменттерінің алгебраилық сомасына тең, ал оның көрсеткіштері барлық үш фазалы жүйенің белсенді қуаттылығына пропорционалды. 255 |