Жоспар: Тұлғаның қалыптасуына ықпал ететін факторлар. Тұлғаны «дамыту», «тәрбиелеу», «қалыптастыру», «әлеуметтендіру» ұғымдары және олардың арақатынасы. Тәрбиенің негізгі тұғырлары. Отбасы – бала тұлғасын әлеуметтендірудің факторы және белсенді

құрылысы мен әлеуметтік-психологиялық жаңаруындағы 
өзгерістердің пайда болуы. 
Оқушы тұлғасының дамуы мен қалыптасуында тәрбие 
ортадан дамуына қажетті материалды іріктейді; жағымсыз 
ықпалдардан шығу жолдарын іздестіреді; оқушының 
мүмкіншілігін анықтайды, ашады, табиғи нышандарының 
дамуына жағдай жасайды. 
Тұлғаның дамуы мен тәрбиесі көптеген идеяларға 
негізделеді: 
— адамды қабілетіне және дарындылығына сүйеніп, жан-
жақты дамыту; 
— ересек адамдар мен балалардың бірлесу ісәрекеттерінің 
ынтымақтастығы, мұғалім мен балалар еңбегінің бірлестігі, 
мұғалімнің балаға ерекше көңіл аударуы, ата-аналармен 

мен мұғаліммен ынтымақтастық, өзін-өзі құрметтеу идеясы , 
өзінөзі тәрбиелеу т.б. 
Тәрбие адамның ішкі жан дүниесіне ұнамды қозғау 
салып, өзіндік өңдеу белсенділігін 
арттыра алса ғана, адам өз дамуындағы қызметін орындай 
алғаны.Қалыптасу түсінігіне келетін болсақ, ол жеке адам 
дамуының нәтижесі ретінде оның 
кемелденуін және тұрақты сапалар мен қасиеттерді 
иемденуін білдіреді. 
Балада табиғаттан, тумысынан жалпы адамдарға тән 
сөйлеу мәдениеті және жеке өз басына байланысты әртүрлі 
нышандар қоры, табиғи қасиеттері жеке адамның өзіндік 
мүмкіншіліктерін құрайды, солар арқылы түрлі 
қабілеттіліктердің қалыптасуы басталады. 
Тәрбиенің негізгі тұғырлары 
Тәрбие көп факторлы, күрделілігі оның сан-алуан болуымен 
қарастырылады. Мектепте 

тәрбие тұлғаның іс — әрекет, қарым – қатынасы арқылы, 
барлығы интеграциялы түрде іске асады. 
Тұлғаның біртұтастығын қамтамасыз ету тәрбие жүйесінің 
мақсатын, міндеттерін, мазмұнын, әдістері мен формаларын, 
ұстанымдарын, пайдаланатын құралдарын тығыз 
байланыста жүргізуді қажет етеді. 
А.Маслоудың тұжырымдауын негізге алатын болсақ 
тұлғаның өзін негізгі құндылық 
тұрғысынан қарастырыла отырып, тұлға бойындағы 
құндылықтарды қоғам және әлеуметтік орта арқылы 
қатынастарда қалыптастыру болып табылады. Расында да, 
өмірдің құндылық қоғам мен әлеуметтік ортаның мақсаты 
мен міндеттері, мемлекеттік экономикалық даму үдерісі 
арқылы іске асады. Тұлғаның құндылықтары атадан 
берілген тек арқылы дамитыны, қоғам мен әлеуметтік 
ортаның даму мен сұранысынан туындайтыны белгілі. Қоғам 
өркениеттік деңгейде дамыған сайын тәрбие үдерісіне 
қойылар талап та өзіндік ерекшелігімен өрнектеледі. 
Тәрбиенің тұжырымдамалық негіздерінде тәрбие үдерісін 
ұйымдастырудың келесі 
әдіснамалық тұғырларын ұсынады: 
Өркениеттілік тұрғысынан алатын болсақ еліміз әлемдік 
деңгейде білім кеңістігіне 
кіріктірілуі тәрбие үдерісіне де жаңашыл көзқарастармен 
қарауды талап етіп отыр. Ұлттық және әлемдік 
құндылықтарды кіріктіре отырып, әлемдік деңгейде талап 
етілетін құндылықтарды тұлғаның бойына сіңіруімізбен 
қатар, қоғамда әлемдік деңгейде көзқарастарды 
қалыптастыру. 
Тәрбиенің әдіснамалық негізі мәдениеттану, аксиологиялық, 
өркениеттік, жүйелілік, 
тұлғалық, тұлғаға ықпал ету, тұтастық, әлеуметтік, іс – 
әрекеттік, этнопедагогикалық т.б. тұғырлары тұрғысынан 

қарастырылып, тұлғаның танымын, санасын, 
шығармашылық дамуын қалыптастыруға үлкен әсер етеді. 

жүктеу/скачать 417.32 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: