І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp

мағынада), қауақ (асқабақ), кеуек (кебек), қақпа=қап+қа (қ/п) (құманның қақпағы), 
кеп (ішің кепсін), кеп-кепеш (таз кепеш); кеп-кебін кию; кебін. 
Қауыз сөзінің соңындағы з дыбысы кішірейту үстеу (жұрнағы) екендігін 
бұрынғы заманда сөз дауысты дыбыстан басталғанда ауыз болып, оның қап (ыдыс) 
сөзіне жақындығын ескеруге болады. 
Әр дәуірдің өз тілі болады: мемлекет, саясат, мұғалім, үкімет деген сөздер 
тілімізге жаңа әлеуметтік жағдайларға байланысты енген. Көне түріктер бұрын 
бала деген жалпы атауды ұғлан деп қолданып, реалистік мәнін ашу мақсатында ер 
ұғлан, қыз ұғлан деп жыныстық ұғымды айырып атаған. 
Қазіргі тілімізде ұғлан сөзі көтеріңкі немесе асқақ стильде қолданылатын 
лексема. Ол оғыл – оғлан – оғлақ – ұғыл – ұл деген варианттармен бірге ер бала, 
ұлан дегенді білдіреді. Бұл сөз қыз эпитетімен бұл күнде қолданылмайды. 
Одағай 
1. Таптасқан сөздер: Мен бүгін келдім. 
2. Таптаспаған сөздер: әй, е, бәсе; заттың өзі, ісі, сипаты айрылмай, түйдек 
күйінде жүреді (шөк – түйе жат). 
Кітап, құс– заттарды атайтын сөздер. Себебі бір затты екінші заттан айыру 
үшін айтылады (кітап пен құстан басқа зат бұлай аталмайды). Шөк те сол сияқты, 
оны түйенің атын ғана емес, ісін атауға да қолданамыз; ол және түйенің барлық ісі 
емес (кел, кет емес), белгілі бір ісі. Таптасқан сөздердің тіліне аударсақ, «түйе, cен, 
жат» болады.

жүктеу/скачать 1.97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: