Қадыр Мырза Əлидің ғибратты əңгімелеріндегі сентенциялар
Бұл мақалада жазушы Қадыр Мырза Əлидің «Ғибратнама» жинағына енген ғибратты шағын əңгімелеріндегі
сентенциялар қарастырылады. Қадыр Мырза Əлидің окказионалдық тіркестері, сентенциялары мен
афоризмдері, жазушының тілдік тұлғасын танытатын құралдар екені айтылады. Мақалада сентенция терми-
нінің қазақ жəне орыс тіл біліміндегі анықтамалары келтіріліп, сентенциялардың афоризмдерден айыр-
машылығы көрсетіледі. Жазушының «Төрткүл дүние», «Биялай мен қолғап», «Құбыжық», «Уайым мен
Үміт», «Тығын мен спирт», «Ұршық», «Айырмашылық», «Сіз қалай ұйықтайсыз?» ғибратты шағын
əңгімелеріндегі сентенциялардың беретін мəні ашылып, сонымен бірге олардың контекстен тыс қолданыла
алу қабілеттілігі анықталады. Кейбір сентенциялардың халықтық нақылдармен үндестігі сөз етіледі.
Шығармаларын философиялық түйіндермен, яғни сентенциялармен түйіндеу – жазушы Қадыр Мырза Əлидің
жазу шеберлігі, өзіндік қолтаңбасы, стилі екені дəлелденеді.
Түйін сөздер: сентенция, афоризм, стиль, тілдік тұлға.
А. Н. Хасенова
Сентенции в назидательных рассказах Кадыра Мырза Али
В данной статье рассматриваются сентенции в небольших назидательных рассказах писателя Кадыра Мырза
Али, вошедших в сборник «Гибратнама». Отмечено что окказиональные словосочетания, сентенции и
афоризмы Кадыра Мырза Али являются средствами передачи языковой личности писателя. В статье
приведены определения термина «сентенция» в казахском и русском языкознании и показаны различия
между сентенциями и афоризмами. Раскрыты значения сентенции в небольших назидательных рассказах
писателя: «Төрткүл дүние», «Биялай мен қолғап», «Құбыжық», «Уайым мен Үміт», «Тығын мен спирт»,
«Ұршық», «Айырмашылық», «Сіз қалай ұйықтайсыз?», также определена их способность применения вне
контекста. Рассказано о созвучности некоторых сентенций с народными поговорками. Доказано обобщение
его произведений философскими мыслями, то есть сентенциями – писательское мастерство, личный почерк и
стиль Кадыра Мырза Али.
Достарыңызбен бөлісу: |