Математикалық ұғымдарды білу және қолдану

145 
- ақиқат және жалған пайымдарды ажырата біледі; 
- мәселе есептерді шешуде математикалық тілге түрлендіру дағдыларын 
қолданады. 
3. Жағдайды математикалық түрде тұжырымдайды:
- әр түрлі пішінде ұсынылған ақпараттарды талдайды: мәтін, кесте, сызба, 
диаграмма, сурет, сызба;
- айнымалыларды анықтайды жіне мәселені шешуге жақындататын 
жағдайлар мен болжамдарды түсінеді;
4. Математикалық нәтижелерді түсіндіре алады, дәлелдейді, қолданады 
және бағалайды: 
- ойлау амалдарын (бақылау, талдау, жинақтау, салыстыру) қолдану арқылы 
шешімнің барысын жоспарлайды, шешім стратегиясын құрып, дәлелдеу, 
мәлімдемелердің растығын тексеріп, алынған тұжырымды, нәтижені негіздейді.
Бастауыш мектеп оқушыларының ойы мен тілін дамытуда оқу 
бағдарламасындағы математика пәнінің алатын орны ерекше. Өйткені, шешім 
қабылдауда білім берудің сапасы мен тиімділігін арттыру, сонымен қатар 
оқушыларда талдау, жинақтау, жалпылау, салыстыру және абстракциялау 
секілді ойлау амалдарын қолдануға дайындау мектеп оқушыларының ойы мен 
тілін дамытудың бір жолы ретінде көбінесе математика негіздерімен 
байланысты. 
Логикалық дайындық мектеп оқушыларын дайындаудың қажетті және 
маңызды элементі болып табылады және ол психологиялық-педагогикалық, 
әдістемелік және арнайы дайындықпен тығыз байланысты. Көптеген 
педагогикалық зерттеулердің нәтижелері бастауыш мектепте негізгі пәндерді 
оқыту үдерісінде жалпы логикалық дағдыларды қалыптастыру орынды екенін 
көрсетеді. Сонымен қатар зерттеулерде бастауыш мектеп оқушыларының 
логикалық ойлауын қалыптастырудың ең өзекті оқу пәні математика екені атап 
өтіледі. Оқушылардың жалпы логикалық дайындығының мазмұны логикалық 
сауаттылық деп аталатын дағдыларды құрайтын тізбесі арқылы анықталады.
Бұл бағдарлама бастауыш білім беру деңгейінің 3-сыныбына арналған 
«Математика» оқу бағдарламасының оқу мақсаттарына, бастауыш білім беру 
үдерісін ұйымдастыруда басшылыққа алынатын нормативті құжаттар мен оқу 
құралдары және ондағы ортақ тақырыпқа сүйеніп жасалынды. «Логикалық 
сауаттылық» атты факультативтік курстың оқу-тақырыптық күнтізбелік 
жоспарын төменде келтіріп отырмыз (кесте 31).

146 
Кесте 31 – «Логикалық сауаттылық» атты факультативтік курстың оқу-
тақырыптық күнтізбелік жоспары
Р\
с 
Тақырып 
Оқу мақсаты 
Сағат 
саны 
Білім өнімі 
1 
2 
3 
4 
5 
1 Кіріспе сабақ 
1сағ
«Жанды табиғат» тақырыбы аясында
2 
Табиғат 
- сандар ұғымын 
қалыптастыру; 
- сандарды санау, жазу, 
салыстыру және құрылу 
жолдарын меңгеру; 
1 сағ 
Сандар 
ұғымын 
біледі, 
қолданады. 
3 
Жануарлар 
әлемі. 
сандарды жазбаша қосу 
және азайту алгоритмдерін 
орындау.
1 сағ 
Сандарды қосу және азайту 
алгоритмдерін орындауға 
бағытталған тапсырмаларды 
шешу кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
4 
Өсімдіктер 
әлемі. 
сандар тізбегінің 
заңдылықтарын анықтау.
1 сағ 
Сандар тізбегінің 
заңдылықтарын анықтауда 
ойлау амалдарын қолданады
5 
Балықтар. 
көбейту мен бөлудегі 
сандар қасиеттерін білу, 
қолдану;
1 сағ 
Көбейту мен бөлудегі сандар 
қасиеттерін біледі, есепті шешу 
стратегиясын құрады, дәлелді 
жауап бере біледі. 
6 
Пингвиндер көбейту мен бөлудегі 
сандар қасиеттерін білу, 
қолдану;
1 сағ 
Көбейту мен бөлудегі сандар 
қасиеттерін біледі, есепті шешу 
стратегиясын құрады, дәлелді 
жауап бере біледі. 
«Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы)» тақырыбы аясында 
1 Әбу-насыр әл-
Фараби 
- аудан ұғымы және аудан 
өлшеуге арналған 
өлшемдер мен құралдарды 
тану. 
1 сағ 
Аудан 
ұғымын 
біледі, 
қолданады. 
2 Асан 
мен 
Үсен 
- екі жиынның бірігуі мен 
қиылысуын Эйлер-Венн 
диаграммасының көмегімен 
көрнекі түрде кескіндеу;
- диаграмма арқылы 
салыстыру амалын 
жүргізіп, математикалық 
пайымдау жасау. 
1 сағ 
Диаграмма арқылы кескіндеуге 
арналған тапсырмаларды шешу 
кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
3 Арман
- 
жанама 
түрде 
тұжырымдалған есептерді 
талдау және шығару; 
-
1 сағ 
Жанама түрде тұжырымдалған 
есептерді шығаруда ойлау 
амалдарын қолданады
4 Достық
- есептерді шығаруда «бір 
заттың массасы», «саны», 
ұзындығы, ені, ауданы 
1 сағ 
Есептерді шығаруда «бір 
заттың массасы», «саны», 
ұзындығы, ені, ауданы

147 
31- кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
ұғымдарының 
өзара 
тәуелділігін пайдалану; 
- мәселелердің шарттарын 
ескеру, деректердің дәлдігін 
орната алу.
ұғымдарының өзара 
тәуелділігін пайдаланады, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере 
біледі 
5 Асхана
- есептерді шығаруда «бір 
заттың массасы», «саны», 
ұзындығы, 
ені, 
ауданы 
ұғымдарының 
өзара 
тәуелділігін пайдалану. 
1 сағ 
Есептерді шығаруда «бір 
заттың массасы», «саны», 
ұзындығы, ені, ауданы 
ұғымдарының өзара 
тәуелділігін пайдаланады. 
«Уақыт» тақырыбы аясында 
1 Сәби болғым 
келеді 
- үлес түсінігін білу;
- үлестерді құру жолдарын 
білу, 
оларды 
жазу, 
салыстыру. 
1 сағ 
Үлес ұғымын түсінеді, қолдана 
біледі. 
2 Қыс пен жаз 
- шамалар арасындағы 
тәуелділікке берілген 
есептерді талдап, шығару;
1 сағ 
Шамалар арасындағы 
тәуелділікке бағытталған 
тапсырмаларды шешу кезінде 
математикалық пайымдау 
жасай алады. 
3 Киіз үй
- шеңбер мен дөңгелекті, 
олардың 
элементтерін 
(центр, радиус, диаметр) 
бір бірінен ажырату және 
атау/ симметриялы және 
симметриялы емес жазық 
фигураларды айыра білу 
және оларды қоршаған 
ортадағы 
заттармен 
сәйкестендіру. 
1 сағ 
Шеңбер мен дөңгелекті, 
олардың элементтерін (центр, 
радиус, диаметр) бір бірінен 
ажыратуда ойлау амалдарын 
қолданады
4 Менің бөлмем - тікбұрышты үшбұрыш, 
шаршы, тіктөртбұрыш 
ауданы формуласын: 
S= (a.b):2, S=a2, S=a.b 
шығарып алу және қолдану; 
- мәселелердің шарттарын 
ескеру, деректердің 
дәлдігін орната алу.
1 сағ 
Тікбұрышты үшбұрыш, шаршы, 
тіктөртбұрыш ауданына 
берілген есептердің шешім 
барысын жоспарлайды, есепті 
шешу стратегиясын құрады, 
дәлелді жауап бере біледі 
5 Кітапхана 
- тікбұрышты үшбұрыш, 
шаршы, тіктөртбұрыш 
ауданы формуласын: 
S= (a.b):2, S=a2, S=a.b 
шығарып алу және қолдану;
1 сағ 
Тікбұрышты үшбұрыш, шаршы, 
тіктөртбұрыш ауданына 
берілген есептердің шешім 
барысын жоспарлайды, есепті 
шешу стратегиясын құрады, 
дәлелді жауап бере біледі 
«Сәулет өнері», «Өнер» тақырыптары аясында 
1 Менің 
Қазақстаным 
- сандарды ауызша көбейту 
мен бөлуді орындауда 
1 сағ 
Ауызша 
көбейтуді 
біледі, 
түсінеді, қолдана біледі. 

148 
31 - кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
қосындыны 
және 
көбейтіндіні бір таңбалы 
санға бөлу.
2 Абай 
ескерткіші 
- үш таңбалы сандарды 
және нөлмен аяқталатын 
үш таңбалы санды бір 
таңбалы санға ауызша 
көбейту/бөлу тәсілін 
қолдану. 
1 сағ 
Үш таңбалы сандарды және 
нөлмен аяқталатын үш таңбалы 
санды бір таңбалы санға 
ауызша көбейту/бөлуге 
берілген тапсырмаларды шешу 
кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
3 Домбыра
- көбейтудің үлестірімділік, 
терімділік 
қасиеттерін 
тиімді есептеулер жүргізу 
үшін қолдану.
1 сағ 
Математикалық 
тұжырымдамаларды, ойлау 
амалдарын қолданады
4 Қаныш 
Сәтбаев 
- қарапайым теңдеулерді 
және құрылымы күрделі 
теңдеулерді шешу.
1 сағ 
Шешім барысын жоспарлайды, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере 
біледі 
5 Мұражай 
- қарапайым теңдеулерді 
және құрылымы күрделі 
теңдеулерді шешу.
1 сағ 
Шешім барысын жоспарлайды, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере 
біледі 
«Атақты тұлғалар» тақырыбы аясында 
1 Сыйлық
- 
кеңістіктік 
фигуралар 
ұғымын қалыптастыру;
- кеңістіктік геометриялық 
фигуралардың (тікбұрышты 
параллепипед, 
куб) 
жазбасын дайындау және 
олардың 
моделін 
құрастыру. 
1 сағ 
Кеңістік фигуралар ұғымын 
түсінеді, қолдана біледі. 
2 Ғарышты 
зерттеушілер 
- екі таңбалы/үш таңбалы 
сандарды бір таңбалы санға 
жазбаша көбейту мен бөлу 
алгоритмдерін қолдану; 
1 сағ 
Екі таңбалы/үш таңбалы 
сандарды бір таңбалы санға 
жазбаша көбейту мен бөлу 
алгоритмдерін қолдану арқылы 
орындалатын тапсырмаларды 
шешу кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
3 Ахмет 
Байтұрсынов 
- бөліндінің бір разрядында 
нөл болатын кезде үш 
таңбалы санды бір таңбалы 
санға бөлу алгоритмін және 
кері 
амал 
алгоритмін 
қолдану;
1 сағ 
Математикалық 
тұжырымдамаларды, ойлау 
амалдарын қолданады
4 Ш.Уәлиханов 
- бөліндінің бір разрядында 
нөл болатын кезде үш 
таңбалы санды бір таңбалы 
1 сағ 
Шешім барысын жоспарлайды, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере

149 
31- кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
санға бөлу алгоритмін және 
кері 
амал 
алгоритмін 
қолдану;
біледі 
5 Б.Момышұлы - бөліндінің бір разрядында 
нөл болатын кезде үш 
таңбалы санды бір таңбалы 
санға бөлу алгоритмін және 
кері 
амал 
алгоритмін 
қолдану;
1 сағ 
Шешім барысын жоспарлайды, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере 
біледі 
«Су – тіршілік көзі» тақырыбы аясында 
1 Мен дүкенге 
барғанда 
- 
1000 теңгелік, 2000 
теңгелік, 
5000 
теңгелік 
купюраларды ажырату және 
түрліше төлем жасауды 
үйрену. 
1 сағ 
Теңге, төлем ұғымдарын біледі,
қолданады. 
2 Желкенді 
қайықтар
- ақиқат немесе жалған 
пікірлер құру; 
- кестелер және графтар 
құру әдісімен логикалық 
пайымдауға берілген 
есептерді шығару. 
1 сағ 
Абстрактылы тапсырмаларды 
шешу кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
3 Су айдауыш 
мұнара
- 2-3 амалмен орындалатын 
есептің 
шартын 
кесте, 
сызықтық/бағандық 
диаграмма, сызба, қысқаша 
жазба түрінде модельдеу. 
1 сағ 
Арифметикалық амалдарды 
орындауда дұрыс пайым жасап, 
тұжырымдайды. 
4 Пәтер сатып 
алу 
Жанама сұрақтары болатын 
есептерді («бірнеше бірлік 
артық/ кем» «бірнеше есе 
есе 
артық/ 
кем» 
қатынастарымен 
байланысты); 
тік 
төртбұрыштың 
(шаршының) қабырғалары 
мен 
ауданын; 
табуға 
берілген есептерді талдау 
және шығару.
1 сағ 
Шешім барысын жоспарлайды, 
есепті шешу стратегиясын 
құрады, дәлелді жауап бере 
біледі 
«Демалыс мәдениеті. Мейрамдар» тақырыбы аясында 
1 Көрме
- шамалар мәндерін (мм,см, 
дм, м/ г, кг, ц, т / л/ см2, дм2, 
м2, га/ сек, мин, сағ, тәул, 
жыл, ғасыр) салыстыру 
және амалдар орындау; 
- шамалар туралы түсінік 
қалыптастыру  
1 сағ 
Қарапайым 
математикалық 
ұғымдарды қолдана біледі. 

150 
31- кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
2 Ертегілер 
әлемі 
- айнымалысы бар өрнектер 
мен теңдеу түрінде барлық 
арифметикалық амалдарға 
берілген 
қарапайым 
есептерді шешу;
- қосу мен азайтуға берілген 
құрама есептерді санды 
өрнектер түрінде моделдеу. 
1 сағ 
Айнымалысы бар өрнектер мен 
теңдеу түрінде барлық 
арифметикалық амалдарға 
берілген қарапайым есептерді 
шешу кезінде математикалық 
пайымдау жасай алады. 
3 Ферма
- шамалар мәндерін 
салыстыру және амалдар 
орындау, ұзындық аудан 
бірліктері олардың 
арақатысына сүйеніп 
өрнектеу, әртүрлі сағат 
бойынша уақытты анықтау. 
1 сағ 
Шамаларға берілген 
тапсырмаларды орындауда 
ойлау амалдарын қолданады
4 Театр
- шамалар мәндерін 
салыстыру және амалдар 
орындау, ұзындық аудан 
бірліктері олардың 
арақатысына сүйеніп 
өрнектеу 
1 сағ 
Шамаларға берілген 
тапсырмаларды орындауда 
ойлау амалдарын қолданады
Барлығы 
34 сағ

жүктеу/скачать 6.99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: