1. Физика пәні және оның басқа ғылымдармен байланысы. Физикалық шамалардың ӛлшемділігі және ӛлшеу бірліктері


Тұйық жүйедегі қозғалыс мөлшері (импульс) сақталады, яғни



Pdf көрінісі
бет15/59
Дата25.04.2024
өлшемі2.69 Mb.
#499822
түріЛекция
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   59
Механика

Тұйық жүйедегі қозғалыс мөлшері (импульс) сақталады, яғни 
уақыт өтуіне байланысты өзгермейді.
 
Механикалық жүйедегі импульстер қосындысы жүйеге кіретін 
импульстердің геометриялық қосындысы арқылы анықталады.
Бұл заңдылық тек классикалық механикада ғана шектелмеген. Ол 
табиғаттың іргелі заңдылықтарының бірі болып табылады.
Қозғалыс мӛлшерінің сақталу заңы белгілі бір симметриялы кеңістік 
қасиеті - біртектілік қасиетімен байланысты. Кеңістіктің біртектілігі – ол 
тұйық жүйе кеңістігіндегі денелерді параллель кӛшіру кезінде олардың 
физикалық қасиеттері мен қозғалыс заңдары ӛзгермейді, басқаша айтқанда 
инерциялық санақ жүйесінің бастапқы координатасының орнын таңдап алуға 
тәуелді емес деген тұжырымнан шығады. Бұл жағдайда денелердің тұйық 
жүйесі ретінде бүкіл әлем кеңістігі ұғымын алуға болмайды, тек қана оның 
тұйық жүйе ретінде қарастырылатын бӛліктерін алуға болады.


3.2. Массалар центрі. Массалар центрінің қозғалыс теңдеуі. 
Галилей-Ньютон механикасындағы массаның жүйенің қозғалыс 
мӛлшерінің жылдамдығынан тәуелсіздігі жүйенің массалар центрі арқылы 
ӛрнектеледі. Массалар центрі деп (немесе материялық нүктелер жүйесінің 
инерция центрі) – орны осы жүйе массаларының таралуымен сипатталатын 
қандайда бір С нүктесі.
Оның радиус-векторы мынаған тең. 
⃗⃗⃗⃗

⃗⃗⃗
мұндағы -
және 
i-ші материялық нүктенің массасы және 
радиусвекторы, п – жүйедегі материялық нүктелер саны , ∑
⃗⃗⃗⃗⃗
жүйенің массасы.
Массалар центрінің жылдамдығы 

⃗⃗⃗⃗⃗

⃗⃗⃗⃗⃗

⃗⃗⃗⃗
⃗⃗⃗⃗
⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗
, деп санап және ∑
⃗⃗⃗⃗
⃗ жүйенің қозғалыс мӛлшері 
болғандықтан, былайша жазуға болады
⃗ =
⃗⃗⃗⃗⃗ 
яғни, жүйенің қозғалыс мӛлшері массалар центрінің жылдамдығы мен 
жүйе массасының кӛбейтіндісіне тең.
Осы теңдіктен мынаны аламыз 
⃗⃗⃗⃗⃗⃗
⃗⃗⃗⃗
⃗⃗⃗⃗⃗
⃗⃗⃗⃗ 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   59




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет