1. Физика пәні және оның басқа ғылымдармен байланысы. Физикалық шамалардың ӛлшемділігі және ӛлшеу бірліктері
жүктеу/скачать 2.69 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Интервал
| Процестердің ұзақтылығы
К' жүйесінің координаты х' нүктесінде қайсыбiр процесс ӛтiп жатсын, осы жүйедегi оның ұзақтылығы (процестің меншiктi уақыты). Осы процестің ұзақтылығын К жүйеде анықтайық; К' жүйе oғaн қатысты қозғалыста. Осы мақсатпен уақыт үшін Лоренц түрлендiруін пайдаланамыз. Бұл процесс К' жүйенің берiлген x' нүктесіңде ӛтетін болғандықтан (9) формуласын пайдаланған ыңғайлы: √ немесе √ (12) Осыдан, бiр ғанa процестің ұзақтылығы әртүрлi инерциялық санақ жүйелерінде түрлi болады. К жүйеде ол ұзағырақ , демек, бұл жүйеде К' жүйеге қарағанда процесс баяуырақ ӛтедi. Яғни, әртүрлi инерциялық санақ жүйелерінде бiр ғанa сағаттың жүрicін алынған нәтижемен салыстырғанда (2) формуламен бiрдей түседi. Интервал Салыстырмалылық теория кеңістіктік пен уақыттық аралықтарының салыстырмалылығын келтіре отырып, жалпы абсолюттiк шамалардың барлығын жоққа шығармайды. Ал шындығында іс тура керісінше болып шығады. Салыстырмалылық теорияның алдына қойған негiзгi мәселесi, инерциялық санақ жүйелеріне тәуелсiз болатын шамаларды (заңдарды) табу. Осындай шамалардың бiріне ӛзара әрекеттесулердің таралуының вакуумдегi жарық жылдамдығына тең болатын универсал жылдамдық жатады. 1-ші және 2-ші оқиғалардың арасындағы екіншi аса маңызды инварианттық шама интервал болып табылады, және оның квадраты келесі ӛрнекпен анықталады: (13) мұндағы, – оқиғалар арасындағы уақыт аралығы, осы екі оқиға ӛтiп жатқан нүктелердің арақашықтығы ( ). Интервалдың инварианттылығына оны К және К' жүйелерінде тiкелей есептеулер арқылы кӛз жеткiзуге болады. (8) Лоренц түрлендiрулерін пайдаланып және және екендігін ескере отырып жазамыз: . Сонымен интервал шыныңда да инварианттық шама болып табылады. Басқаша айтканда, «екi оқиға s интервалмен берiлген» деген тоқтам абсолюттiк сипатта болады − ол барлық инерциялық санақ жүйелерінде де орындалады. Интервалдың инварианттылығы салыстырмалылық теориясында аса маңызды рӛл атқарады және кӛптеген мәселелердi талдаумен шешу кезіңде ӛте тиiмдi құралдардың бiріне айналады. жүктеу/скачать 2.69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|