Мҧндай ерекшеліктер кешеніне мыналар кіреді

Оқытуды даралау және саралау тек ақыл-ой қабілеттерінің кешеніне ғана 
емес, сонымен бірге зияткерлік дағдылардың кешеніне де негізделген, соңғысы 
ақыл-ой еңбегінің дағдылары, оқу дағдылары: жаңа материалды қабылдау және 
ӛңдеу кезінде, одан маңыздысын бӛлу кезінде, материалды құрылымдау 
кезінде, оны бұрын ӛткенмен байланыстыру кезінде, жалпылау, қайталау, 
білгендерін қолдану кезінде. 
Ақыл-ой қабілеттері мен оқу қабілеттерінен басқа, ақыл-ой дамуының 
деңгейі білім, білік, дағды, яғни анықталады. Білім, білік, дағды - қабілеттерді 
жүзеге асырудың маңызды негізі; оларды күнделікті ӛмірде, әдебиеттен, 
бұқаралық коммуникация құралдарынан, мектеп пәндерін оқу кезінде алуға 
болады. Білімді, дағдыларды диагностикалаудың ең тиімді әдісі-пәндік тесттер. 
Оқытуды даралау және саралау оқушылардың мотивация саласындағы 
жеке ерекшеліктерін ескеру міндетін қояды. 
Оқу мотивациясы-оқушылардың оқу іс-әрекетінің әртүрлі аспектілеріне 
бағытталуы. Мотивтер танымдық, сонымен қатар тар әлеуметтік болуы мүмкін 
(бедел, басқалардың мақұлдауы). 
Мұғалім мысалы, қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінен оқу 
тапсырмаларын саралау кезінде қандай мотивтерге сенуге болатындығын және 
қандай мотивтерді қалыптастыру және дамыту керектігін білуі керек. Бұл 
туралы ақпаратты күнделікті мақсатты әңгімелерден, бақылаулардан, 
эсселерден алуға болады [2]. 
Мотивация туралы ақпарат дараланған тапсырманы ӛзі орындауға 
мүмкіндік береді, әсіресе оқушылар әртүрлі тапсырмалар арасында таңдау 
мүмкіндігі болған жағдайда.
Жоғарыда 
айтылғандардың бәрінен қорытынды жасауға болады: 
оқушылардың психологиялық ерекшеліктері, олар ең алдымен оқу жұмысын 
даралау мен саралау кезінде ескерілуі керек: 
- оқу қабілеті, яғни жалпы ақыл-ой қабілеттері мен ерекше қабілеттер; 
- оқу дағдылары; 
- бағдарламалық және бағдарламадан тыс білімдерден, дағдылардан және 
дағдылардан тұратын оқыту; 
- танымдық қызығушылықтар (жалпы оқу мотивациясы аясында). 
Психологиялық факторлардан басқа, оқу процесіне оқушының денсаулық 
жағдайы да, физикалық ақаулар да әсер етеді (кӛру, есту қабілетінің бұзылуы, 
ақыл-ой дамуындағы кідірістер). 
Оқытуды дараландыру мен саралауды жүзеге асыратын мұғалімнің 
міндеті - оқушылардың барлық физикалық және психикалық ерекшеліктерін 
ескерудің нақты мүмкіндіктерін табу. 
Оқытуды дараландыру білім алушының жеке басының барлық 
ерекшеліктерін ескеруді талап ететіндіктен, дараландыру мен саралаудың 
нақты мақсаты – білім алушылардың білімін, іскерлігін және дағдыларын 
жетілдіру, әрбір білім алушының және білім алушылар тобының білім деңгейін, 
іскерлігін, дағдыларын арттыру арқылы оқу бағдарламаларын іске асыруға 
жәрдемдесу, осылайша абсолюттік және салыстырмалы артта қалуды азайту, 
білім алушылардың білім алуына негізделген білімді тереңдету және кеңейту. 
Қызығушылықтар мен арнайы қабілеттер. 

Оқытуды даралау мен саралаудың дамытушылық мақсаты – оқушының 
проксимальды даму аймағына сүйене отырып, оқу жұмысының логикалық 
ойлауы мен дағдыларын қалыптастыру және дамыту. 
Оқытуды даралау мен саралаудың үшінші нақты мақсаты жеке тұлғаны 
тәрбиелеуді қамтиды, оқушылардың қызығушылықтары мен ерекше 
қабілеттерін, жаңа танымдық мүдделерін дамыту үшін алғышарттар жасайды. 
Даралау және саралау оқушылардың жағымды эмоцияларын тудыратын, 
оқу мотивациясына, оқу жұмысына деген кӛзқарасына жағымды әсер ететін 
қосымша мүмкіндіктерге ие. Бұл оқытуды даралау мен саралаудың нақты 
(тӛртінші) мақсаты. 
Оқуды даралау және саралау тым қиын немесе тым оңай жұмыс істемеуге 
мүмкіндік береді, оқушыларды қабілеттер бойынша жұмысқа қосады. Тым 
жеңіл жұмыс психикалық күйзеліс пен жалқаулықтан алшақтауға әкеледі; тым 
қиын жұмыс кезінде тапсырмалар орындалмай қалады, ал оқушы мағынасыз 
стресстен бас тартады. Сондықтан оқытудағы даралау мен саралауды еңбек 
тәрбиесі, міндет пен жауапкершілік сезімін тәрбиелеу құралы ретінде 
қарастыруға болады. 
Сонымен, даралау мен саралаудың барлық мәселелері оқушыларды 
оқыту мен тәрбиелеуді жалпыға бірдей ізгілендіру процесіне байланысты. Бұл 
оқушының ерекше тұлғасын сақтауды және одан әрі дамытуды қамтиды. Оқу 
жұмысын даралау және саралау оқу процесінің "ашықтығына" бағытталған: 
тапсырмаларды таңдау, оны орындау тәсілдері, оқытудың жеке стилі және
т. б. 

жүктеу/скачать 4.1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: