Оспанбеков ербол анарбекович
жүктеу/скачать 1.75 Mb. Pdf көрінісі
|
| нейтронның бірігуі салдарынан ауыр ядроның ішінде түзіледі. Осылай
түзілген бӛлшек жеке протондарға қарағанда ядрода қалған протоннан күштірек тебіледі. Бір уақытта α-бӛлшек жеке нуклондарға қарағанда ядродағы нуклондарға аздау ядролық тартылу ұшырайды. Ыдырау кезіндегі ұшып шыққан α-бӛлшектердің энергиясы ӛте жоғары – 1,4/2*10 7 м/с, бұл 4/8,8 МэВ энергияға сәйкес келеді. Резерфорд тәжірибелері кӛрсеткендей, тіпті мұндай жылдамдығы бар α-бӛлшектер де ядроға ядролық күштердің әсері басталатын арақашықтыққа жақындай алмайды және ядрода α- бӛлшектің шашырауы тек кулондық әсерлесумен түсіндіріледі. Сонымен, мынадай қорытынды жасауға болады, ядро биіктігі 8,8 МэВ-тан кем емес потенциалдық тосқауылмен қоршалған. U Th 72 1 1 0 1 1 0 1 0 e «Бета-ыдырау» термині ядролық түрленудің үш типін белгілейді: электронды және позитронды ыдыраулар, сондай-ақ электронды қармау (басқа аты – е - қармау немесе К -қармау). Түрленудің алғашқы екі түрінде ядро электрон 0 (позитрон 0 е ) және электронды антинейтрино 0 ~ (электронды нейтрино 0 ) шығарады. 0 е 0 е электрондар ядроның ішінде ядродағы нуклонның бір түрінен басқа түріне – нейтроннан протонға немесе протоннан нейтронға – түрленген кезде ӛтетін процестердің нәтижесінде туындайды. 1 n 1 p 0 e 0 ~ ( - ыдырау) 0 1 1 0 e 1 p 1 n 0 e 0 ( - ыдырау) мұнда 1 және 1 – нейтрон мен протонның белгіленуі. Нейтронның тыныштық энгергиясы сутегі атомының тыныштық энергиясынан 782 кэВ-қа артық. Сурет 9 – Бета-ыдырау кезінде шығарылған электрондардың энергетикалық спектрінің графигі Осы энергияның есебінен нейтронның протонға ӛздігінен түрленуі – - ыдырау және ядродан тыс түрленуі орын алады. Шынында да, электрондар еркін нейтрондардың радиоактивті ыдырауы кезінде туады және 782 кэВ энергияға ие. Еркін протондар үшін - ыдырау байқалмайды, бірақ та ядрода байланған протон үшін бӛлшектердің ядролық әсерлесуінен, бұл реакция энергетикалық тұрғыдан мүмкін болады Бета-ыдырау кезінде шығарылған электрондардың энергетикалық спектрі спектр энергиясының жоғарғы шекарасына Е max дейін жойылатын үздіксіз болып табылады. Бета-ыдырау кезінде ядроның жоғалтатын толық энергиясы барлық уақытта Е max -ға тең, бірақ ол электрон мен антинейтрино арасында әртүрлі таралады. Электрон энергиясының максимал мәні Е Е max барлық энергияны электрон алып кететінін білдіреді, электрон энергиясының нӛлдік мәні барлық энергия антинейтриномен кететініне сәйкес келеді. е n p 73 0 1 1 n Еркін нейтрондардың -радиоактивтілігі үшін Е max 782 кэВ . е - қармау немесе К -қармау жағдайында протонның нейтронға түрленуі мына схема бойынша жүреді: 1 p 0 e 1 0 0 0 e Осы кезде ядроға жақын атомның К -қабатынан бір электрон жоғалады. Протон нейтронға түрленіп, К -электронды «қармап» алғандай болады. Бета-ыдыраудың бұл түрінің ерекшелігі ядродан тек 0 e антинейтрино ұшып шығатынында. Атомның К -қабатынан бір электронның жоғалуы атомның ішкі электрондық қабықшаларынының арасында сипаттамалық рентген сәулеленумен бірге жүретін электрондық ауысуларға әкеледі. Гамма-сәулелену энергиясы ядролардың қозған энергетикалық күйден негізгі немесе аздау қоздырылған күйге ӛткен кезде, сондай-ақ ядролық реакциялар кезінде шығарылатын қатаң электромагниттік сәулелену болып табылады. γ-сәулелену радиоактивтіліктің ӛздігінен шығарылмайтын түрі. Ол α- және β-ыдырауларда ілесе жүреді және ядролардың заряды мен массалық санының ӛзгеруін тудырмайды. γ-сәуле тума ядродан (аналық ядродан емес) шығарылады және ӛзінің түзілу мезетінде қоздырылған күйде болады. Ядроның қоздырылған күйінен негізгіге ӛтуі шамамен 10 13 10 14 с уақытта ӛтеді, бұл қоздырылған атомның ӛмір сүру уақытынан (10 8 с) едәуір аз. γ-сәулелену спектрі сызықты болып табылады, бұл атом ядроларының энергетикалық күйлерінің дискреттілігін дәлелдейді. γ-сәуле ӛте қысқа толқынды болғандықтан, оның толқындық қасиеті әлсіз байқалады, ал корпускулалық қасиеті айқын кӛрінеді. Сондықтан γ-сәулеленуді жүктеу/скачать 1.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|