1. Сұрақ Дүниеге көзқарас және оның тарихи формалары
. Грек философиясындагы Сократ ілімі. Ирония мен
жүктеу/скачать 0.79 Mb. Pdf көрінісі
|
| 16 . Грек философиясындагы Сократ ілімі. Ирония мен
Маевтика дістері. Озін-езі тану идеясы. Сократ Ежелгі Грекия философиясының көрнекті өкілі Сократ біздің дәуірімізге дейінгі 470 жылы Афинада дүниеге келді. Сократ философиясының басты обьектісі адам, осы тұрғыдан алғанда оны адамтуралы қазіргі заманғы ғылым философиялық антропологияның негізін қалаушы деуге болады. Натурфилософияны мойындамаған Сократ философияның мақсаты адамды ізгілікке тәрбиелеу деп түсінді және адам оған өзін тану және өзін сынау арқылы жете алады деп сенді, мәселе адамға ізгілік туралы білім беруде, адам білмегендіктен ғана жаман болады. Білім -ізгілікке, ал надандық – зұлымдыққа жетелейді. Оның әйгілк «Менің білетінім – мен ештеңе білмеймін, басқалар оны да білмейді», «Өзіңді-өзің танып-біл!» қағидаларының негізгі мазмұны да осы. Сократтың ойынша, белгілі бір асыл қасиет (добродетель -Г.Н.) туралы білім жинаған адам сол қасиетке жете алады, бәрі адамның өзіне байланысты, адам тәнін емес, рухын, жанын шыңдауға үнемі ұмтылуы тиіс, себебі, жаны бақытқа бөленген адам ғана бақытты. Жеке адамның еркіндігін дәріптей отырып, Сократ мемлекеттің рөлін де жоғары қояды, адам мемлекет заңдарына бағынуы тиіс деп санайды. Философия тарихында Сократ метод мәселесінің негізін салушы ретінде де белгілі. Оның пікірінше, адам ақиқат білімге философтардың көмегімен. олармен әңгіме-сұхбат арқылы жете алады. Адамдармен сұхбат-пікірталас жүргізуде ол үш тәсіл ұсынды: ирония, майевтика және диалектика. Ирония мен Маевтика дістері. Ирония — риторикалық тәсіл, көп мағыналы металогиканың түрі. Мақсаты - сұхбаттасқан адамның әңгімесін жоққа шығару, теріс айналдыру. Мұндай жағдайда әңгіме мен оның астары сәйкес келмейді. Ирония сөйлемнің логикалық мағынасын өзгертеді және тілден тыс тірлікке де берекесіздік әкеледі, сондықтан ежелден бері ирония өмір сүрудің амалы ретінде пайымдалады. Аристотель "Үлкен этика" деген еңбегінде жорта сөйлеуші өзіндегі барды аз ғып көрсетіп, білген нәрсесін аитпайды дейді. Жорта сөйлеушінің үлгісі ретінде Сократты атауға болады. Ол өзін жорта төмендетіп, жүрттың басын айналдыратын еді, сөйтсе де, оның әңгімелерінде өз-өзін төмендеткен ұсқынсыздықпен қатар Құдайға тән мазмұн болатын. Кьеркегордың айтуынша, сократтық ирония дегеніміз - дағдылы өмір тәртібін жоқққа шығару, себебі ол өзінің идеясына сәйкес емес.[2] МАЙЕВТИКАНЫҢ 2 ТҮРІ БАР • Деструктивті, яғни деструктивті, қарсыластың үкімдерінің қаншалықты қисынсыз екенін көрсетеді. Бұл қалай болды — ойшыл бірдеңе туралы сұрап, жауаптарын мұқият тыңдап, олардан болмашы қателер мен кемшіліктерді табуға тырысты. Осыдан кейін тағы да осы әдістің көмегімен ол осы қисынсыз мәлімдемелерге әкелді, сондықтан әңгімелесуші өзін тығырыққа тіреді. Айтпақшы, дәл осы үшін Сократ бірнеше рет соққыға жығылды, оның өмірі үзілді, өйткені біреу оны айыптап, ойшыл өзінің тұжырымдары мен сөздерімен азаматтық нормаларды бұзады деп дәлелдеді. Сондықтан ол у қабылдау арқылы өлім жазасына кесілді. • Конструктивті — оның көмегімен адам өзі үшін кейбір маңызды сәттерден хабардар болды. Яғни, оның мақсаты ойшыл айтқандай «тууға» көмектесу болды. жүктеу/скачать 0.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|