«жеке қауіпсіздік» тақырыбындағы сабақтар • Мектепалды даярлық (4-5 жас)

238 
№ 3 САБАҚ. «ҚАУІПСІЗ ҚАРЖЫЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ 
ЖҮРГІЗУ ЕРЕЖЕЛЕРІ. ҚАРЖЫЛЫҚ ПИРАМИДАЛАРДЫҢ ҚАУПІ» 
 
Сабақтың мақсаты: қаржылық пирамида белгісін анықтай отыра, қаржылық 
пирамида қаупінің алдын алу. Қауіпсіз қаржылық операцияларды жүзеге асырудың 
қағидаларымен таныстыру. 
Негізгі міндеттері: 
1) қаржылық пирамиданың анықтамасына тоқталу; 
2) қаржылық пирамиданың белгілерімен таныстыру; 
3) қаржылық пирамиданың түрлерін ажырата білу. 
Материалдар мен ресурстар: 
Қаржылық пирамидалар туралы үлестірмелі материалдар, ватмандар, менталды 
карта жасауға арналған маркерлер. 
Сабақтың барысы 
1. Кіріспе 
Қаржы – бұл әртүрлі қаржылық экономикалық саладағы есептеу бірлігі. 
Экономикалық қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындар тауар айналымын ұлғайту, 
қызмет көрсету саласын кеңейту, жаңа өнімдерді игеру, өндіріске заманауи 
технологияларды енгізу үшін коммерциялық негізде қаражат тартумен айналысады.
Қаржылық пирамида дегеніміз (кейде оны инвестициялық пирамида деп те 
атайды) – жаңа адамдарды тарту арқылы, солардың қаражаты есебінен өзге 
қатысушылардың табысын қамтамасыз ету әдісі. Яғни, пирамиданың бірінші 
қатысушыларына табыс, кейінгі қатысушылардың салымы есебінен төленеді. Көп 
жағдайда соңғы қатысушының қаражаты қайтарылмайды. 
2. Негізгі бөлім (6 мин) 
Табыс деңгейін арттыруға деген ұмтылысты зиянкестер адамдарды алдау үшін 
жиі пайдаланады. Қаржы пирамидаларының қызметі туралы жаңалықтарда үнемі 
хабарланғанымен, қазақстандықтар әлі де алданып қалып жатыр. Сондықтан 
алаяқтық ұйымдарды ресми және тіркелген қаржы компанияларынан ажырата білу 
маңызды. Қаржы пирамидасы (сонымен қатар инвестициялық пирамида, схемасы – 
жаңа қатысушылардың қаражатын үнемі тарту арқылы құрылым мүшелеріне кірісті 
қамтамасыз ету жүйесі. Пирамиданың бірінші қатысушыларына кіріс кейінгі 
қаражаттың есебінен төленеді. Әдетте қаржы пирамидасының негізін қалаушылар 
инвесторларға ұзақ уақыт бойы сақталмайтын жоғары кірісті уәде етеді. Бұл ретте 
пирамиданың барлық қатысушылар алдындағы міндеттемелерін өтеу көрінеу мүмкін 
емес. 
Қаржы пирамидасының белгілері туралы әңгіме. Қаржы пирамидасы – бұл 
құрылтайшылар жаңа салымшылардың ақшасы арқылы салымшылар алдындағы 
міндеттемелерді жабатын алаяқтық схемалардың бір түрі. Қаржы пирамидалары 
ұйымдастыру принципімен немесе құрылымымен ерекшеленеді. 
Бір деңгейлі пирамида. Бұл дәл пирамида МММ. Алаяқтық схеманың 
қарапайым түрі. Ұйымдастырушы белгілі бір бағалы қағаздарды жеткілікті 
қамтамасыз етпей немесе мүлдем шығармай салымшыларға сатады. Бірінші 
салымшылардың табысы жаңаларының есебінен жабылады. Ерте ме, кеш пе, мұндай 

239 
шынжыр үзіліп кетеді, өйткені барлық салымдар мен уәде етілген пайдаға кепілдік 
жоқ. 
Көпдеңгейлі пирамида. Бұл пирамида қазірдің өзінде күрделі құрылымға ие. 
Бұл дегеніміз, салымшылар тек ақша әкеліп қана қоймай, сонымен бірге жаңа 
салымшыларды жалдап, әрқайсысы үшін пайда табады. Осылайша, пирамида 
құрылады, онда деңгей неғұрлым төмен болса, салымшылар соғұрлым көп болады. 
Бұл схемаға қатысуы мүмкін адамдардың саны бір кездері аяқталатындықтан, ерте 
ме, кеш пе пирамида құлайды. Бірақ оның қадамдары неғұрлым көп болса, 
жоғарыдағылар соғұрлым бай болады, өйткені олар әр жаңа жалдаушыдан пайда 
табады. Сондықтан пирамидаға ерте кезеңдерде қосылу тиімді саналады. 
«Сегіз шар» моделі. Алаяқтар қаржы нарықтағы пирамидалар арқылы 
адамдарды алдау қиындай түскенін түсінді. Сондықтан олар өз кәсіпорнының 
пирамидалық мәнін камуфляждайды. Бұған мысал ретінде сегіз шардың құрылымын 
келтіруге болады. Онда әр қатысушы тек екі жаңа клиентті әкелуі керек, олар да өз 
кезегінде тек екі клиенттен әкеледі. 
Матрицалық схема. Мұнда принцип одан да күрделі. Клиенттер белгілі бір 
адамдардан тұратын ұяшықтарға орналасады, жаңа клиенттерді жалдайды. Ұяшық 
қатысушылардың қажетті санына жеткенде, олар белгілі бір бонустар ала отырып, 
бір сатыға көтеріледі.
1. Инвестициялау қажеттілігі көптеген схемаларда қарапайым нұсқа болуы 
мүмкін, қатысушылар ұйымға немесе олардың өнімдері мен қызметтеріне қаржылық 
инвестиция салуға шақырады.
2. Үлкен пайда туралы уәде, сондай-ақ алаяқтар құрбандарды келесі ұсыныстар 
арқылы тартады: үлкен пайыздар – пирамида қатысушыларына салынған қаражатты 
банктік депозиттер бойынша сыйақыдан бірнеше есе артық қайтаруға, салынған 
ақшаны тез қайтаруға уәде беріледі. Әдетте үлкен сыйақы туралы уәде оны алудың 
жылдам мерзімдерімен (бірнеше апта немесе тіпті күндер) күшейтіледі.
3. Жаңа адамдарды тарту. Қаржы пирамидалары қатысушы төлем алу үшін 
адамдарды белсенді түрде тартуы керек дегенді білдіреді.
4. Жоба «Ноу-хау» ретінде беріледі. Яғни, алаяқтар нарықта теңдесі жоқ 
мүлдем жаңа өнімді немесе шешімді ұсына алады.

жүктеу/скачать 3.59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: