Павлодар Кереку 2008

3 Сдача и защита работы

3.2 Передается и рецензируется преподавателем, ведущим данную дисциплину;

3.3 Для студентов заочной формы обучения устанавливаются определенные сроки сдачи готовых контрольных работ, а ее защита может проводиться в форме собеседования преподавателя с автором контрольной работы, либо публично на специальных семинарах.

3.4 При положительной оценке контрольной работы студенту сообщаются резолюции рецензента. При отрицательной оценке – контрольная работа выдается обратно с рецензией, указывающей на ошибки автора и разъясняющей пути их устранения.

3.5 По итогам защиты, проверки работ выставляется оценка по бальной системе, заносится в зачетную книжку студента и в ведомость.

Бақылау жұмысы 1

(050712 – машинажасау, 050713 – транспорт, транспорттық техника және технология мамандықтарының студенттері үшін)

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Еліміздің экономикасы халық шаруашылығы салаларының, оның ішінде машинажасау саласының өсу деңгейіне тікелей байланысты.

Халық шаруашылығы машинажасау саласының маңыздылары-ның бірі – трактор жасау өнеркәсібі болып табылады. Қазіргі кезде трактор жасау өнеркәсібі тракторлардың қызметтік сапалары мен жүргізушінің жұмыс жағдайын жақсарту, олардың біліктілігін көтеруді ең маңызды мәселелер деп қарастыруда. Сонымен қатар ауыл шаруашылығында және өнеркәсіпте қолданылатын шынжыр табанды және доңғалақты тракторлардың жоғарғы сапалы жаңа түрлерін жасап шығаруы көзделуі керек.

Трактор әртүрлі табиғи жағдайларында жұмыс атқарады. Оларға қойылатын талаптар да сан алуан. Осы қойылған талаптарға сай жұмыс сапасы да болуы керек. Сондықтан тракторлар өзіне тән қызметтік сапаларға йе болуы керек.

Тракторлардың қызметтік сапалары үш үлкен топқа бөлінеді:

– технологиялық, немесе агротехникалық сапалар;

– техникалық–экономикалық сапалар;

– жалпы техникалық сапалар.

Трактордың технологиялық сапалары оның жұмыс жағдайларына байланысты қойылған технологиялық талаптарға бейімділігін сипаттайды. Техникалық–экономикалық сапалар трак-тордың жұмыс өнімділігі және үнемділігін сипаттайтын сапалар болып табылады.

Трактордың аталған сапаларының деңгейі оларға сәйкес бағалау көрсеткіштерінің шамасымен анықталады. Технологиялық бағалау көрсеткіштеріне егін өнімділігіне тікелей әсер ететін трактордың икемділігі және жүріс жатықтығы деп аталатын көрсеткіштері жатады. Бұл көрсеткіштердің әрқайсысы трактордың әр түрлі қасиеттеріне тәуелді болады. Мысалы, трактордың өткіштігі оның басқарылуы мен қозғалас орнықтылығына, ізінің ені мен жол үсті саңылауына, грунтқа түсіретін қысымына, жүріс жүйесінің түріне, т.б. тәуелді болады.

2. 
   Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары
   

1.1.3 Жіктік жалғау

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

1.1.4 Кейінді ықпал

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции и выпишите их.

1.1.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.1.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия

1.1.7 Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.1.8 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

9. 
   Вместо многоточия вставить нужные н, ң
   

1.1.10 Просклоняйте следующие слова:

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Шынжыр табанды қозғалтқыштар қос–қостан болған 7 шынжыр табандардан, 1 жетекші және 3 бағыттаушы доңғалақтардан, 6 тірек және 2 көтермелеу катоктарынан, 4 амортизациялаушы және керу тетіктерінен тұрады.

Шынжыр табандар бір–бірімен шынжыр табан саусағы арқылы топсалы байланысқан шынжырлардан немесе шынжырлы буындардан тұрады. Шынжыр табанды машиналарда жетекші доңғалақ оның артқы (артқы орналасу), немесе алдыңғы (алдыңғы орналасу) жағында қондырылуы мүмкін. Әдетте ауыл шаруашылық тракторларының жетекші доңғалақтары артқы жақта орналасады. Мұндай шынжыр табанның жетекші тарауының ұзындығы қысқалау болады. Егер жетекші доңғалақ машинаның алдыңғы жағында орналасқан болса, онда жетекші тарау ұзындау болады және шынжыр табан құрсауының жоғарғы жағына да жетекші моментіне сәйкес болатын керу күші әсер етеді.

Бұл жағдайда шынжыр табанның жоғарылы–төмен соғуы азаяды, бірақ оның топсаларының көпшілігі үлкен керу күшінің әсері астында болады, сондықтан тез тозады және қуаттың зая шығыны көп болады. Трактор қозғалысы кезінде оның шынжыр табаны құрсауына оның өз салмағынан пайда болатын тепкіш керу күштері әсер етеді.

Сондықтан егер шынжыр табан буындарының бір–біріне қатысты майысу бұрыштары үлкен болса, онда топсалардағы үйкеліс күштері үлкен болады да қуатының зая шығыны көбейеді. Егер машина қозғалысының жылдамдығы өте үлкен болса, онда центрден тепкіш күштің әсерінен шынжыр табан доңғалақтармен іліністен шығып, түсіп қалуы мүмкін.

Сондықтан шынжыр табанды қозғалтқыштар конструкциясында керу тетігі орнатылады. Сонымен қоса машина қозғалыста болған кездегі пайда болатын динамикалық жүк күштерін саябырлату үшін амортизаторлар қолданылады.

Трактор қозғалысы кезінде шынжыр табанның бір бөлегі жетекші доңғалақты қоршай оралып, онымен іліністе болады.

1.2.2 Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары

Берілген мәтіннен тәуелдік, септік және көптік жалғаулы зат есімдерді теріп жазыңыз. Оларды төмендегідей кестеге түсіріңіз. Выпишите из данного текста имена существительные с притяжательными, падежными окончаниями и окончаниями множественного числа.

3. 
   Жіктік жалғау
   

3. 
   Кейінді ықпал
   

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции, и выпишите их.

1.2.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.2.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия, выпишите их.

1.2.7 Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.2.8 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

9. 
   Вместо многоточия вставить нужные қ, ғ
   

Марал..а та..та..а сөйлемдерді жаз..ызып, синтаксистік талдау жасатты. Сол әңгімені бізге баяндап айт...ызды, содан кейін қыс..аша мазмұндама жаз..ызды. Мұ...алім үйге «Ана тілім – арда...ым» атты та...ырыбына ша..ын шы...арма жазып келуге берді.

1.2.10 Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжательную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе: мұғалім, сөздік

3 нұсқа
1.3.1 Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, аударыңыз

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Инженерлік психология тұрғысында алғашқы зерттеулерді сонау жиырмасыншы жылдардың өзінде–ақ Н.А.Берштейн, С.Г.Голлерштейн, К.А.Энде және Н.В.Зайкин жүргізсе де, біздің елімізде оның жедел дамуы алпысыншы жылдарға тұспа– тұс келеді.

Инженерлік психологияның дамуына тек психология ғана емес, технология, техномеханика, автоматты реттеу теориясы, радиотехника, электроника сияқты техникалық ғылымдардың дамуы да алғашқы шарт болды. Инженерлік психология қарастыратын негізгі мәселелер мынадай:

1) Басқару жүйесіндегі адамның қызметін саралау және бүкіл жүйе мен адам арасандағы қарым–қатаныс. Бұл арада адам қимылының дәлдігі, жылдамдығы мен сенімділігі зерттеледі және адам мен машина арасындағы қызмет бөлісі жөніндегі мәселе шешіледі.

2) Басқарылатын объектілер жайында адамның мағлұматтар алу процесін зерттеу.

3) Қабылдаған ақпараттың адамның қорыту процестерінде саралануы, оны ойында сақтауы, шешім қабылдауы.

4) Адамның басқару қимыл– әрекеттерін зерттеу.

Техникалық ғылым ретінде инженерлік психология еңбек құралдары мен техникалық процестерді зерттегенде бұл аспаптар мен машиналардың констукцияларына қандай талаптар қойылатынын, өндірістік операциялардың ерекшеліктерін қарастырады.

2. 
   Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары
   

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции, и выпишите их.

1.3.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.3.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия. Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.3.7 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

8. 
   Вместо многоточия вставить нужные г, ғ
   

Сіздің маманды..ыңыз қандай? Маманды...ыңыз қай салада?

1.3.9 Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжа-тельную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе: білім, мақсат

1.3.10 Сделайте разбор глаголов сложного настоящего времени.

(Образец: оқып отырмыз оқы – корень смыслового глагола оқу; -ып – суффикс деепричастия; отыр – вспомогательный глагол; – мыз – личное окончание 1 лица, мн. ч.)

Көріп отыр, коньки теуіп жүр; қыдырып жүр; өлең оқып тұр; жазып отырмыз; ұйықтап жатыр; істеп отырсыңдар

4 нұсқа
1.4.1 Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, аударыңыз

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

– Бірнеше көлік түрлерімен тасымалданатын жүктердің унифициленген тарифтік ережелерінің бекітілуі, көбінесе бұл транзиттік тасымалдау мен халықаралық хабардағы жүктерді тасымалдауда болады.

– СКВ мен барлық көліктік элементтер арасындағы көліктік тарифтер арқылы үлестіруге негізделген әдістің жасалуы;

– Тасымалды жүзеге асыратын әрбір субъект үшін қызметтің сапасының бұзылуына қаржылық жауапкершілік механизімінің жасалуы;

Тапсырысты орындаудағы оперативтік және сапалықты жүзеге асыруға көмектесетін әртүрлі ақпараттық жүйенің қолданылуы, яғни көліктің барлық кезеңдерін жоспарлау басқару. Қазіргі кездегі ақпараттық жүйе сонымен қатар жүктің географиялық жағдайын және қалын білуге мүмкіндік береді.

Ұйымдастыру–технологиялық аспектіндегі көліктік жүйедегі барлық элементтердің, сонымен қатар, бұл элементтердің координа– циясы мен функционалдығының біркелкі пішіннің өзара байланысуы.

Көліктік шынжыр элементтері – әртүрлі көліктердің өкілдері, олардың сапалы жұмыстары үшін оның кооперациясы қажет.

2. 
   Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары
   

1.4.3 Жіктік жалғау

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

1.4.4 Кейінді ықпал

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции, и выпишите их.

1.4.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.4.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия. Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.4.7 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников.

Указать название литературы, автора, год издания.

8. 
   Вместо многоточия вставить нужные ы, і
   

1.4.9 Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжа-тельную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе: тәжірибе, сазгер

1.4.10 Просклоняйте следующие слова: қағаз, дәптер, әпке, қала, жанұя
5 нұсқа
1.5.1 Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, аударыңыз

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Тракторлар жұмыс атқаруы кезінде белгілі бір сызық бойымен қозғалыста болады. Трактордың траекториясы деп оның салмақтары ортасының траекториясын айтады. Трактор траекториясы тузу сызықты болуы мүмкін. Трактордың белгілі бір қисықтыққа ие болған траекториямен қозғалысы оның бұрылуы деп аталады. Трактордың бұрылу процесі бұрылуға ену, тұрақты қисықтықпен қозғалысы және бұрылудан шығу деп аталатын үш кезеңнен тұрады. Трактор бұрылуға ену процесі кезінде оның траекториясының қисықтығы ұлғаяды, ал бұрылудан шығу кезінде қисықтығы кеміп, ақырында жоқ болып кетеді. Кейбір дербес жағдайда бұрылудың екінші кезеңі болмауы да мүмкін.

Трактор жұмыс атқаруы кезінде оның қозғалысының сипаты өзгеріп отырады. Трактор қозғалысының сипаты оның бағытымен, жылдамдығымен және трактордың бойлау осінің кеңістікте қалай орналасқандығымен анықталады. Әрбір дербес жағдайда трактор қозғалысы сипатын қажетті түрде өзгертіп немесе оны сол қалпында сақтап отыруға болады. Бұны қамтамасыз ететін жүргізушінің қимылдары-тракторды немесе трактор қозғалысын басқару деп аталады. Трактор қозғалысын басқару оның басқару органдары көмегімен жүзеге асырылады. Осы кезде тракторға әсер ететін сыртқы күштер сипаты да өзгертіледі. Трактор қозғалысының сипатын өзгертуге әкеп соғатын сыртқы күштер басқарушы куштер деп аталады. Сыртқы күштер кездейсоқ сипатты болады және оларды әдетте қоздырушы күштер деп атайды.

Трактор және жүргізушіні бір жүйе деп қарастырсақ, онда жүргізуші – басқарушы, ал трактор – басқарылушы буын болады.

2. 
   Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары
   

1.5.3 Жіктік жалғау

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

1.5.4 Кейінді ықпал

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции и выпишите их.

1.5.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.5.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия. Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.5.7 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

8. 
   Вместо многоточия вставить нужные ү, ұ
   

Бесік жыры – ертеден келе жатқан, д...ние ж...зінің барша халықтарында бар өнер. М...нда жырдың ән мен сөзі қатар айтылады. Ол жылаған баланы ж...бату мақсатында айтылу керек.

1.5.9 Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжа-тельную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе: жыр, бесік

1.5.10 Проспрягайте следующие слова в единственном и во множественном числе: теміржолшы, кәрі, жігіт

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Темір жол жүкті алушыға жүктің бекетке келуін белгілі уақыт ішінде хабарлауға міндетті. Сонымен қатар жүктің атымен көліктің түрі туралы хабарлау керек. Жүктің келуі туралы бірнеше жолмен хабарлауға болады, ол: радио, телефон, телеграф, почта, электронды почта. Хабарладың түрін жүкті алушы таңдайды және таңдауын бекет бастығына хабарлайды.

Хабар керек адамға жету үшін жүк алушы ақпаратты қабылдаушыны тағайындайды, егр ақпарат телефон арқылы жеткізілсе, бекет бастығына жауап берушінің телефон нөмірі айтылады.

Жүктер өте жиі кәсіпорын атына жіберіледі. Осы жағдайда келген жүк бекет жұмысына жүкті алуға сенімхат көрсетілгеннен кейін алушыға беріледі.

Бір реттік сенімхат жауап берушіге нақты құжат арқылы беріледі.

Әрқашандық сенімхат белгілі уақытқа жүкке жауап берушіге беріледі. Жауап беруші адам жүкті алғанда өзімен бірге әрқашандық сенімхат көшірмесін мен құжаттар болуы керек.

Жауап беруші жүкті алушы адам бекет жұмысшыларының сұрауынша құжат пен өзінің жеке куәлігін көрсетуі керек.

Жүк келгеннен кейін жүкті алушы мен бекет жұмысшысы көлікті қарап шығуы керек (вагон немесе контейнер), пломбалардың орнында болуы және оның үстінде болатын ақпараттың дұрыс болуын қарайды. Жүкті ашық көлік үстінде тасымалдағанда екі жақтың жұмысшылары жүктің жоғалмауын қадағалау керек.

Жүктің берілуі тексерумен саудалық актті құрастырумен бірге бір уақытта істелінеді. Егер жүкті алушыға берген уақытта вагонда жүктің жоғалуы, қирауы ашық немесе жабық көлікте немесе жабық пломбысыз вагонда болса, егер ондай тасымалдау ережелерімен ескерілсе, пломбалар болмай олардың вагон құжатында пломбылардың қираған түрінде болады. Осы жағдайларда жүкті тасымалдаудың ережелеріне сай, бекет жүктің массасы мен орын санын тексеру қажет.

Егер жүктің щығарылуы жүк алушының қолымен істелсе, вагондар белгілі уақытта әкелінеді. Жүкті алғаннан кейін оны тасымалдау үшін алушыға керек құжаттар беріледі. Жол құжаттарында жүкті беру күні мен сенімхат нөмірі, есепшоттың нөмірі, банк аты жазылады.

Берілген мәтіннен тәуелдік, септік және көптік жалғаулы зат есімдерді теріп жазыңыз. Выпишите из данного текста имена существительные с притяжательными, падежными окончаниями и окончаниями множественного числа.

1.6.3 Жіктік жалғау

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции и выпишите их.

1.6.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.

1.6.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия. Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)

1.6.7 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

8. 
   Вместо многоточия вставить нужные н, ң
   

Алматы – өте үлке..., әдемі қала. Алматыда Үлкен Алматы, Кіші Алматы өзе...дері бар. Олар қаланы... орталығы...да. Алматыны... көшелері түзу және ке... . Осы ке... , түзу көшелерде маши...алар, автобустар, трамвайлар өте көп. Қаланы... орталығы...да 25 қабатты қонақ үйі, цирк, “За...ғар” сауда үйі, орталық кітапха...а және оқу оры...дары бар. Медеу мұзайды...ы да жақы... .

1.6.9 Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжа-тельную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе:

сабақ, тілші

1.6.10 Образуйте притяжательную форму в трех лицах ед. и мн. числа от следующих существительных: әке, шеше, апа, аға, іні, үй, отбасы

Выразительно прочитайте и переведите данный текст

Қозғалтқыштың қуаттық, үнемдік және ұлағыштық сипаттамалары, сондай-ақ негізгі тетіктерге түсетін механикалық немесе қызулық күшсалмақ мөлшері орнатылған автомобиль мен трактордың қолданыстық көрсеткіштеріне зор әсер етеді. Қозғалтқыштың жұмысын бүкіл күшсалмақ және шапшаңдық ауқымында талдау, оның жүйелері мен механизмдерін реттеу, жалпы техникалық күйін анықтау осы сипаттамалары бойынша жүргізіледі.

Автомобиль мен трактор қозғалтқышының жұмыс тәртібі әдетте тұрақсыз, яғни оның күшсалмағы, айналым шапшаңдығы, негізгі тетіктердің қызуы үнемі өзгеріп отырады. Алайда қозғалтқыштың жұмысын тұрақсыз режимде зерттеу өте қиын және тұрақсыз режимнің көрсеткіштері тұрақты режимнің көрсеткіштерімен тығыз байланысты. Сондықтан қозғалтқыштың жұмысын жалпылама талдау үшін тәжірибелік жолмен тұрақты режимде анықталған сипаттамаларды пайдаланады.

Қозғалтқыштың негізгі көрсеткіштерінің белгілі бір режимдік (айналым шапшаңдығы, күшсалмақ, салқындату жүйесіндегі температура) немесе реттемелік (жеңіл отын қозғалтқыштағы қосынды құрамы мен ілгері тұтату бұрышы, дизельдің ілгері бүрку бұрышы, үрмелеу температурасы) өлшемнің өзгеруін тәуелдік сипаттама деп атайды. Мұндай сипаттаманы әдетте көрнекі түрде бейнелейді.

Қозғалтқыш сипаттамасын арнайы тежегішпен және қажетті өлшеуіш құрал – саймандармен жабдықталған стендте бір факторлы сынақ негізінде анықтайды. Сипаттамаларды анықтау тәсілі мен шарттары мемлекеттік қалыпқа түсірілген. Негізгі сипаттамалар:

1) шапшандық сипаттама;

2) реттегіштік сипаттама;

3) күшсалмақтық сипаттама;

4) реттемелік сипаттама;

5) жиынтық сипаттама.

1.7.2 Тәуелдік, септік, көптік жалғаулары

Берілген мәтіннен тәуелдік, септік және көптік жалғаулы зат есімдерді теріп жазыңыз. Выпишите из данного текста имена существительные с притяжательными, падежными окончаниями и окончаниями множественного числа.

1.7.3 Жіктік жалғау

Берілген мәтіннен жіктелетін сөз табын теріп жазып, жіктеңіз. Выпишите из текста именные части речи, которые могут спрягаться по лицам и проспрягайте их.

1.7.4 Кейінді ықпал

Берілген мәтіннен кейінді ықпал әсерінен өзгеріліп жазылған сөздерді теріп жазыңыз.

Найдите из данного текста предложения, где есть слова, написанные по закону регрессивной ассимиляции и выпишите их.
1.7.5 Берілген мәтіннен үстеулерді тауып, мағыналық түрлеріне қарай ажыратыңыз, оларға сұрақ қойыңыз. Выпишите наречия, определите их семантический разряд и поставьте к ним вопросы.
1.7.6 Мәтіннен есімше мен көсемшелерді теріп жазыңыз. Найдите в тексте причастия и деепричастия. Мәтіннен сын есімді сөз тіркестерін теріп жазып, олардың түрлерін анықтаңыз. Выписать из текста словосочетания с именами прилагательными (определить разряд прилагательных)
1.7.7 Арнайы оқулық, кітаптардан қазақ тілінің 9 төл дыбыстары бар термин сөздерді теріп жазыңыз (сөйлем ішінде кездесетін). Міндетті түрде термин сөздерді жазып алған әдебиеттің атауын, авторын, шыққан жылын көрсетіңіз. Выписать слова – термины с 9 специфическими звуками в предложениях из специальных учебников. Указать название литературы, автора, год издания.

8. 
   Вместо многоточия вставить нужные г, ғ
   

8. 
   Берілген сөздерге тәуелдік жалғауын (оңаша және ортақ түрде) 3 жақта жалғаңыз. Образуйте с данными словами притяжа-тельную форму в 3 лицах в единственном и множественном числе: