Педагогика
жүктеу/скачать 2.51 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мінездің жасалуы.
| Құмарлық шектен шықпай белгілі мѳлшерде болса, әрине,
пайдалы. Құмарлық болмаса, адам ѳмірде белгілі бір жолды қуып та кете алмайды. Бірақ кѳбінесе құмарлық шектен шығып кетеді. Кѳбінесе адам бір нәрсеге құмар болса, басқа барлық нәрседен кѳзді жұмып безіп кетеді. Бір тілекке басқа тілектің, бір нәрсеге басқа нәрсенің бәрін құрбан қылады, құмар болған нәрсенің пайдалы, пайдасызына да қарай алмайды. Сол құмарлық жолында ұяттан, ардан, барлық адамшылықтан айрылады. Мысалы, қиссадағы Қарынбайдың малға құмарлығы сықылды. Маскүнем адамның арақ құмарлығы сықылды. Мұндай құмар адам – сау адам емес, ауру адам болады. Мұндай құмарлық адамды ѳрге сүйремейді. Сондықтан тәрбиеші балада мұндай құмарлықты болдырмауға міндетті. 136 Б М І Н Е З ір адамның барлық ісін басқа адамдардың істерінен айыратын сипаттар мінез деп аталады, адамның ойының яки ішкі сезімдерінің сипаты мінез ұғымына кірмейді. Ойы бір дәрежеде һәм сезімдері бір қалыпты адамдардың мінезі әр түрлі болуға мүмкін. Яки жауыз һәм мейірімді адам, құлықты һәм құлықсыз адамдар мінездес болуға мүмкін. Сондықтан мінез ақылға яки сезімге байлаулы нәрсе емес, қайратқа байлаулы һәм мінез қайрат дәрежесіне қарап былай бѳлінеді. Егер бір адамның қайраты күшті болса, сѳзінен бір айрылмайтын, екеуі екі бѳлек жайылмайтын болса, ондай адамның мінезі қатты мінез, күшті мінез, берік мінез деп аталады. Егерде сѳзбен, оймен іс бір- біріне қабыспайтын болса, ауыз айтқанда, қол істей алмаса, ондай адамның мінезі жұмсақ мінез деп аталады. Мінездің жасалуы. Мінез адамның жаратылысына қарай тума болады һәм басқа сыртқы себептермен тұрмыс түрі, жаратылыс, жолдас, тәрбие сықылды жүре пайда болады. Тума мінез кѳбінесе тұқым қуалап келеді. Дененің аурулы яки сау болуы, ақылды, ақымақ болу, ашулы, жасық болу сықылды тума мінез темперамент деп аталады. 137 |