ТҰРУ УАҚЫТЫ ЖӘНЕ КРЕМНИЙДЫ ЖОЮ

Технологиялық процесті әрі қарай қарастыруды жалғастыру үшін қысқаша, бірақ ыңғайлы түрде бокситты өңдеу процесімен бірге жүретін химиялық реакциялардың схемасының көрнісін көрейік (сур.2). Бұл схема шартты түрде, сондықтан шикізат нақты түріне және таңдаған технологияға байланысты болатын процестің бүге-шүгесіне дейін кіргізілмеген. Диаграммада (сур.2 кара) өндірістің аралық сатысының қандай да бір өнімінің құрамына кіретін химиялық заттардың атауы сол жағында орналастырылғаны қоршауда белгілері келтірілген.

Сур. 2. Бокситтен глинозем алу барысында химиялық заттардың жылжу диаграммасы

Бокситтерді қайта өндеу сәйкес кезеңінде өтетін химиялық реакцияларды диаграмма бойынша көрсетіп, глинозем өндіріс технологиясын қарастыруды қазір жалғастырамыз.

Бастапқы арластырғышта дайын болған қорытпа (пульпа), ("шикі пульпа" болып табылады) байер-процестің технологиясына сәйкес 95-105°С температурада 4-8 сағатта сақталуы тиіс (сақталу мерзімі кеннің құрамындағы кремнеземнің SiO₂ мөлшерімен анықталады).

Үздіксіз өндірісте жеткілікті сақталу сағат жиынтығы үшін қорытпа (пульпа) ағатын бір неше кезек араластырғыштар қолданады.

Шикі қорытпа (пульпа) сақталу процесінде сілтіде (маркер I) алюминий гидроксиді еру реакциясы баяу жүреді. Бірақ кремнеземді сілтімен Na₂SiO₃ (маркер 2) байланыстыру реакциясы басталады, кейін натрий гидроалюмосиликаты (қысқаша ГАСН) тұңбасы түзіледі, оның орта құрамы Na₂О. Al₂O₃.1,7 SiO₂.2 H₂O формуламен сипатталады. 4-8 сағат сақатлу мерзімінде кремнийдің кейбір бөлігі ГАСН тұңбасына байланысады. Қалған бөлігі ГАСН тұңбасына келесі қайта өндеу - қорытпа (пульпа) сілтісіздендіру кезінде байланысады. Дәл берілген кезеңде кремний жоюды бастау жылу алмастырғыштарды және автоклавтарды сілтісіздендірудің өндеу өнімдерімен ластанудан қорғау үшін қажетті болады. Осы жағдайда ГАСН кристалдануы жылу алмасу бетігінде емес, жүзгін күйде (во взвешенном состоянии) өтеді. Жылу алмасу бетітерін тұңбадан тазарту алғашқы арластырғыштарда қиындыққа түсірмейді.

Кремний жою процесі кремнеземнан бокситті жою үшін қажет, әйтпесе ол глиноземға түсіп кетуі мүмкін. Бірақ ГАСН құрамына алюминийдің бөлігі алынады, демек, бокситтен глиноземнің шығымы (алыну проценті) қысқарады. Сонымен, бокситтің құрамындағы басқа кез келген заттармен алюминий гидроксиді ерімейтін тұңбаға байланыспайтынынан, өндірісте глинозем жоғалуы ГАСН түзілуімен байланысты. Егер, кеннің құрамында орташа алғанда кремнезем 7% жоғары болса, глинозем өндірісі пайдалы емес болуы мүмкін.

Бокситтің құрамында кремнезем мөлшерін білгенде, глиноземнің теориялық шығымын, яғни, өндірісте жоғалуыссыз кеннен қанша глинозем алу болатының есептейді. Глинозем практикалық шығымы кремний модулі (немесе кремний қатынасы) шамасымен анықталады - бокситте глинозем мөлшерінің (Al₂O₃) кремнезем мөлшеріне (SiO₂) қатынасына тең:

, (I)

Жоғары дәлдігімен глиноземнің теориялық шығымы формула бойынша анықталуы мүмкін:

ГАСНмен қалдыққа сілті бөлігі де айналуы мүмкін. Қатты жуылған ГАСН құрамында Na₂O_cu (кг) химиялық жоғалуы (1т гли­ноземға) келесі формула бойынша есептеледі:

Глиноземнің практикалық шығымы қызыл шламмен глиноземнің жоғалу шамасын анықтайды (сәйкес есеп формулалары қызыл шламды тұңдыруға арналған бөлімде келтірілген).

СІЛТІСІЗДЕНУ.

Сілтіде кристалдық алюминий гидроксидінің еруі гидроксид сұрыпана, сілті концентрациясына, пуль паның температурасына, ерітіндіде глинозем және сілті мольдік концентрацияларының қатынасына тәуелді. Ақырғы шама каустикалық модуль болып табылады:

1-кестеде гиббситті және диаспоролық бокситтердің сілтісіздену жағдайлары көрсетілген; бокситтердің басқа типтері үшін берілген екеуінің арасында болады.

Бокситтер түрі	Na2Ocu (г/л)		T, °C	Уақыт, мин
Гиббситты	180-220 100-150	1,7 1,5-1,6	95-105°C 140-150°C	60-120 20-40
Диаспорлы	280-300 180-200 115-140	3,4-3,6	230-240 245-260 280-315	60-120 20-40 2-5

4. Саз. Саз құрамындағы минералдар.

Саз — құрғақ күйнде шаң тәрізді, сулағанда жұмсақ иілгіш ұсақ дәнді шөгінді тау жынысы. Саз құрамында каолинит (Қытай еліндегі Каолин жерінің атауынан туындаған), монтмориллонит немесе басқа қабатты алюмосиликаттар (сазды минералдар) топтарының бір немесе бірнеше минералдары болады, сонымен бірге топырақ пен карбонатты бөлшектер болуы мүмкін. Сазда жыныстүзушы (породообразующим) минерал болып каолинит табылады, оны құрамы: 47 % (мас) (IV) кремний оксиды (SiO₂), 39 % алюминий оксиды (Al₂О₃) және 14 % су (Н₂O).

Al₂O₃ и SiO₂ — саз түзушы минералдардың химиялық құрамының ең көп мөлшерін құрайды.

Саз бөлшектерінің диаметрі 0,005 мм кем; одан ірі бөлшектерден тұратын кендер лёсс ретінде жіктеледі. Балшықтар негізінде — сұр түсті, бірақ ақ, қызыл, сары, қоңыр, көк, жасыл, күлгін және тіпті қара түстері кездеседі. Түсін иондар-хромофорлар, негізінде 3 валентті темір (қызыл, сары түс) немесе 2 валентті темір (жасыл, көк түс) қамтамасыз етеді.
Саз құрамындағы минералдар

1. 
   Каолинит (Al₂O₃·2SiO₂·2H₂O)
   
2. 
   Андалузит, дистен и силлиманит (Al₂O₃·SiO₂)
   
3. 
   Галлуазит (Al₂O₃·SiO₂·H₂O)
   
4. 
   Гидраргиллит (Al₂O₃·3H₂O)
   
5. 
   Диаспор (Al₂O₃·H₂O)
   
6. 
   Корунд (Al₂O₃)
   
7. 
   Монотермит (0,2[K₂MgCa]0·Al₂O₃·2SiO₂·1,5H₂O)
   
8. 
   Монтмориллонит (MgO·Al₂O₃·3SiO₂·1,5H₂O)
   
9. 
   Мусковит (K₂O·Al₂O₃·6SiO₂·2H₂O)
   
10. 
    Наркит (Al₂O₃·SiO₂·2H₂O)
    
11. 
    Пирофиллит (Al₂O₃·4SiO₂·H₂O)
    

Сазды кендердің негізгі көзі болып полевой шпат [түздік шеккі???] (породообразующих минералов из класса силикатов (Feldspat — от нем. фельд — поле и др.-греч. спате — пластина, из-за способности раскалываться на пластины по спайности) табылады атмосфералық құбылыстар әсернен оның ыдырауы кезінде каолинит және т.б. алюминий силикаттарының гидраттары түзіледі. Шөгінді тау жыныстарынан шығатын бірқатар саздар жоғарыда айтылған минералдардың жиналу процесі арқылы түзіледі, бірақ көпшілігі көлдер мен теңіздердің түбіне түсіп, су ағынымен әкелінген болып табылады.

Саз – жер қыртысының екіншілік өнімі, үгілу процесінің әсерінен тас жыныстарының ыдырау нәтижесінде түзілген шөгінді тау жынысы.
Қолданылуы
І. Кыша өндірісі

Саз көзеші, кірпіш өндірісінің негізі болып табылады. Саз су қоспасында, әрі қарай өңдеуге дайын, қамыр тәрізді иілгіш зат болып табылады. Табиғи шикізат шығу тегіне тәуелді әртүрлі болады. Бірқатарын таза күйінде қолдануға болады, ал басқасын просеивать және әртүрлі бұйымдар жасау алдында материал алу үшін араластыруға болады.

Техникалық керамика – химиялық құрамы берілген минералды шикізаттан және басқа да сапасы жоғары, беріктігі, электрлік қасиеттері (көлемді және беттік меншікті кедергісі үлкен, электрлік беріктігі мықты, диэлектрлік жлғалуы төмен) қажетті шикізат материалдарынан тұратын массаны термиялық өңдеу арқылы алынатын керамикалық бұйымдардың және материалдырдың үлкен тобы

Цементті өндіру үшін алдымен карьералардан әктас және саз алынады.

Әк тасты (мөлшерінен жуық шамада 75 %) ұсатады және сазбен (қоспадан шамалап алғанда 25 %) жақсы араластырады. Бастапқы материалдарды нақты дозамен алу оңай емес, ойткені берілген мөлшерге әк тас құрамы 0,1 % дәлдігімен алынуы керек.

Осындай қатынас арнайы әдебиеттерде «әктасты», «кремниялық» және «глиноземды» модульдер деген ұғымдармен анықталған. Бастапқы шикізат материалдарының геологиялық шығу тегіне байланысты химиялық құрамы үнемі ауыспалы, осыдан, модуль тұрақтылығын сақтау өте қйын. Қазіргі кездегі цемент зауыттарында автоматты анализ әдістерін қолданады.

Құрамы дұрыс, яғни таңдаған технологияға (құрғақ және сулы әдіс) сәйкес құрастырылған шлам айналмалы пешке (ұзындығы 200 м және диаметрі 2—7 м) енгізіледі және 1450 °C жуық — күйдіру температурасы деп аталатын температурада күйдіріледі. Осы температурада материал балқи бастайды (пісіріледі), клинкердің үлкен немесе кішкентай кесек (портландцементты клинкер деп аталады) ретінде пеш ішінен шығады. Күйду процесі жүреді.

Осы реакциялардың нәтижесіндеклинкерлы материал түзіледі. Айналмалы пеш ішінен шыққан соң клинкер салқындатқышқа келіп түседі, онда ол 1300 дан 130 °C дейін тез салқындатылады. Салқындатылғаннан кейін біршама (максимум 6 %) гипс қосылып клинкер ұсатылады. Цемент түйіршіктерінің өлшемі 1 ден 100 мкм аралығында. Оны «үлесімді беттік» деген ұғыммен суреттеген дұрыс. Егер бір грамм цементтегі түйіршіктердің ауданының қосындысын табатын болсақ, онда цементті ұнтақтаудың өлшеміне байланысты мынадай 2000 – 5000 см² (0,2—0,5 м²) мәндер болады. Цементтің үлкен бөлігі арнай ыдыстарда авто- және теміржол арқылы тасымалдайды. Барлық қайтадан тиеулер (перегрузка) пневмоматикалық тәсіл арқылы жүргізіледі. Цементтің аз бөлігі ылғал- және жыртылудан сақтайтын қағаз мешоктарында тасымалдап жеткізеді.

Бокситтер, Байер процесі, сулы ұнтақтау, кремний жою, бокситтерді сілтісіздентіру, алюмосиликаттар.

1. Глинозем деген не?

2. Бокситтердің негізгі түрлерінің сипаттамсы.

3. Байер бойынша глинозёмді өндіру схемасы.

4. Саз құрамында қандай минералдар бар?

5. Саздың қолданылуы.

Ұсынылған әдебиеттер:

7.1 Негізгі әдебиеттер

7.1.1 Сулименко Л.М. Общая технология силикатов.-М.: ИНФРА-М, 2004.-336 с.

7.1.2 Товароведение и экспертиза древесно-мебельных и силикатно-строительных товаров.-Ростов н/Д: Феникс, 2002.-389 с.

7.1.3 Гаршин А.П. и др. Абразивные материалы. –Л.: Машиностроение, 1983, 231 с.

7.1.4 Бобкова И.М., Дятлова П.М., Куницкая Г.С. Общая технология силикатов.-Минск. Высшая школа. 1987, 288 с.

7.1.5 Дудеров И.Г., Матвеев Г.М., Суханова В.Б. Общая технология силикатов.-М.: Стройиздат. 1987.-560 с.

7.1.6 Таймасов Б.Т. и др. Технология производства портландцемента.-Шымкент, ЮКГУ,2004.-293 с.

7.1.7 Сулименко Л.М. Технология минеральных вяжущих материалов и изделий на их основе.-М.:Высшая школа, 2000.-320 с.

7.2 Қосымша әдебиеттер

7.2.1Лебедева Д.И. Создатель русского фарфора.-Л.:Наука.1978.-240 с.

7.2.2 Будников П.П. Химическая технология керамики и огнеупоров.-М.: Стройиздат. 1985.-464 с.

7.2.3 Химическая технология стекла и ситаллов./Под ред. М.М. Павлушкина.-М.:Стройиздат,1983.-426 с.

7.2.4 Строительные материалы. Справочник./Под общей редакцией А.С. Болдырева, П.П. Золотова.-М.:Стройиздат,1989.-567 с.

7.2.5 Горчаков Г.И. Құрылыс материалдары. Аударған Темірқұлов Т.Т.-Алматы.2000.-397 б.

7.2.6 Бутт Ю.М., Сычев В.В., Тимашев В.В. Химическая технология вяжущих материалов.-М.:Высшая школа,1980.-472 с.

7.2.7 Пащенко А.А., Сербии В.В., Старчевская Е.А. Вяжущие материалы.-Киев, Высшая школа, 1985.-440 с.

7.2.7 Волженский А.В., Буров Ю.С., Колокольников В.С. Минеральные вяжущие вещества.-М.: Стройиздат, 1979.-476 с.

7.2.8 Еремин Н.И., Наумчик А.Н., Казаков В.Г. Процессы и аппараты глиноземного производства.-М.: «Металлургия», 1980.-360 с.

7.2.9 Монастырев А.В. Производство извести.-М.: ВШ, 1971.-272 с.

7.2.10 Тетеревков А.И., Печковский В.В. Оборудование заводов неорганических веществ и основы проектирования.-Мн.: ВШ, 1981.-335 с.
ДӘРІС №3 АЛЮМИНИЙ СУЛЬФАТЫ
Дәріс жоспары

1. Алюминий сульфаты. Алюминий сульфаты және оның негізіндегі өнімдер

2. Коагулянттар өндірісі.

3.. Электрокорунд.

Алюминий сульфаты
Жалпы
Систематикалық атауы	Алюминий сульфаты
Химиялық формуласы	Al2(SO4)3
Физикалық қасиеттері
Молярлық масса	342,15 г/моль
Тығыздық	1,62—2,672 г/см³

Алюминий сульфаты – сұр, көгілдір және ақшыл қызыл оттеногі бар ақ түсті тұз, кәдімгі жағдайда кристаллогидрат түрінде Al₂(SO₄)₃·18H₂O — түссіз крисалдар болады. Қыздырған кезде балқымай-ақ суын жояды, ал күйдірген кезде Al₂O₃ және SO₃ ыдырайды. Суда жақсы ериды. Техникалық алюминий сульфатын боксит пен сазды күкірт қышқылымен өңдеу арқылы алуға болады, ал таза өнім, – ыстық концентрленген H₂SO₄-те Al(OH)₃ -тыеріту арқылы.

Алюминий сульфаты температура 770 – 860 °C аралығында ыдырайды:

770-860 ⁰C

2Al₂(SO₄)₃ 2Al₂O₃ + 6SO₃ + 3O₂

Алюминий сульфатын алюминий гидрооксидының күкірт қышқылымен әрекеттесу арқылы алады:

2Al(OH)₃ + 3H₂SO₄ Al₂(SO₄)₃ + 6H₂O

Сонымен бірге алюминий сульфатын алюминийды күкрт қышқылымен қосу арқылы да алады:

2Al + 3H₂SO₄ Al₂(SO₄)₃ + 3H₂
Су Каолин Жууға арналған су

Пульпа дайындау

Тутінды газдарды тазарту

Құрамында алюминий бар коагулянттарды алу ушін құрамында нефелины бар шикізатты қолданады, оны құрамында 1170 г/л бос күкірт қышқылы немесе тұз қышқылы бар, температура 20-80°С және әрекеттесу үшін шикізатта бар компоненттердің қышқылда еритын теориялық қажетті нормасынан қышқыл шығымы 50-85 г/л сулы ерітіндісімен өңдейді. Құрамында нефелины бар шикізатты қышқылмен өңдеу алдында өлшемі 120 мкм және одан да төмен болғанша ұнтақтайды. Нефелинды, құрамында 1100 г/л бос күкірт немесе қышқылы бар, қышқыл алюминий немесе темір сульфаттың немесе хлоридтың сулы ерітіндісімен өңдеп коагулянтты дайындауға да болады. Осы тәсіл суды тазарту барысында коагуляциялануға, флокуляциялануға, лайлануға және бейтараптануға деген қабілеті бар комплексты реагент алуға мүмкіндік береді.

Құрамында алюминий бар коагулянттарды алу тәсілдері құрамында нефелины бар шикізатты өңдеуге негізделген. Осы тәсілдердің барлығының физика-химиялық негізі бір, ал технологияның аппаратуралық рәсімдеуі ғана ерекше. Негізі шикізат компоненттерінің қашқылда әрекеттестіру үшін стехиометрлік қажетті қышқыл мөлшерінен 100-105% қышқылдың шығымымен нефелинды 35-73% H₂SO₄ пен ыдыратуы.

Осы әдістердің кемшілігі: көп операциялық, аппаратуралық рәсімдеу күрделі, зарарлы шығарындының бары және алынатын коагулянттың сапасы өте төмен, ойткені оның құрамында ерімейтін қоспа минералдар және коагуляцияланған гель тәрізді кремний қышқылы болады.

Ең кеңінен қолданылатын әдіс болып нефелиннен алынатын құрамында алюминий бар коагулянт табылады. Осы әдіс бойынша коагулянтты, нефелинды концентратының шығымы 0,15-0,8 моль алюминий тотығының ерітілген хлорлы алюминийдың 1 мольна, алюминий хлорид ерітіндісін нефелинды концентратымен 80-110^оС бейтараптандыру арқылы дайындайды.

Әдістің негізі болып нефелинды екі саты арқылы ыдырату табылады: бірінші сатысында нефелинның тең жартысын 27%-тік HCl-мен 90-100 ^оС ыдыратады, ал екінші сатысында құрамында коагуляцияланған кремний қышқылы мен алюминий хлориды бар алынған суспензияны нефелинды концентраттың екінші жартысымен температура 90-100 ^оС құрғақ өнім алатындай араластырады, оны кейін толық жетілдіру үшін арнайы камерада үстайды.

Осы өнім тауар ретіндегі тазартылмаған коагулянт болып табылады. Тазартылған коагулянт ретінде алу үшін арнайы камерадан алғаннан кейін 160-170 ^оС, кейін құрғақ өнімді сумен сілтілендіреді, коагулянт ерітіндісін және кремний қышқылы гелімен ыдыратылмаған минералдарынан тұратын ерімеген қалдықты алу үшін фильтрлейді.

Әдіс көп сатылы болуымен, сонымен бірге концентрленген ұшқыш тұз қышқылы қолданылып жоғары температуралы операция болғандықтан зарарлы шығарындылармен сипатталады. Қышқылдың жоғары концентрациясы және процестің жоғары температурасы нефелин құрамына кіретін кремний қышқылының коагуляциясына әкеледі, нәтижесніде ол ерімейтін тұңбамен пайдасыз жоғалады ғана емес, алынатын коагулянттың сапасын нашарлатады.

Өнертабыстың мақсаты: шикізат кешендік пайдалануын жоғарлату, коагулянтты дайындау процесін жеңілдету, оның түсі ашылуын күшейту.

Құрамында нефелин бар шикізатты 1-170 г/л бос күкірт немесе тұз қышқылы ерітіндісімен бір сатылы өндеу жолымен коагулянт алу арқылы қойылған мақсат жетіледі, температурасы 20-80 ^оС, шикізаттың қышқылда еритін компоненттерімен өзара әрекеттесуге теориялық қажетті нормасынан қышқылдың шығымы 50-85%. Құрамында еритін алюминий тұздары, коллоидты кремний қышқылы және коагулянт ретінде толық ыдырамаған нефелин қатты өлшенген бөлшектер мен ерімейтін минералдар бар алу суспензиясы кейін тікелей қолданылады.

Коагулянтты дайындау процесін интенсификацияландыру, технологиялық және коагулянттың суспензиясы мөлдір болу үшін құрамында нефелины бар шикізатты қышқылмен өңдеу алдында өлшемі 120 мкм және одан да төмен болғанша ұсату қажет немесе құрамында нефелины бар шикізаттың шаң тәрізді фракциясын қолдану тиімді болады, мысалы апатитты флотация кезінде және нефелинды концентраттардың қалдықтарының қоюланғаннан болатын шламдар.

Коагулянттың алу жолы болып құрамында нефелин бар шикізатты концентрациясы 50-170 г/л тек күкірт немесе тұз қышқылы сулы ерітіндісімен және де 1-100 г/л бос күкірт немесе тұз қышқылы бар алюминий немесе темір сульфаты немесе хлориді сулы ерітіндісімен өндеу болады.

Әдістің келесі артықшылықтары бар

Нефелин ыдыратуына процестің төменгі температурасында қышқылдардың сұйылтылған ерітінділерін қолдануы коагуляцияны және нефелинді қышқылмен өндеуде кремний қышқылын ерімейтін тұңбаға түсуін болдырмау мүмкіндігін береді. Кремний қышқылы коллоидты түрде ерітіндіге көшеді, бұнда реагенттің мөлдірлеуші әсерін күшейтетін флокулянт (белсенді кремний қышқылы) ролін орындайды.

Ұсақ нефелинді пайдалану және оны кемшілігі қышқылы өңдеу коагуляциялаушы жақсы қасиеттері бар негізгі алюминий тұздардың оңай дайындауға, ықпал етеді.

Ерімейтін қалдықты бөлу және жою үшін күрделі операциялар өткізу қажеті жоқ. Сонымен қатар, бұл қалдық коагуляционды қауызы тұңдыру процесін қарқындатуды ықпал етуші лайландырушы ретінде пайдаланылады, және тұңба ылғалдылығын азайтады. Сонымен қатар, толық ыдырамаған нефелиннің белсенді ұсақ бөлшектері алюминий және темір тұздарының коагуляциялық гидролизінде бөлінетін бос қышқылдың бейтараптануына ықпал етеді. Бұл тазартылатын судың қышқылдануын төмендетеді және кіші сілтінуі қоры суды тазартуда коагулянтты пайдалану мүмкіндік береді.

Осындай мәлімделген әдіс бірдей коагуляциялық (алюминий және темір тұздары), флокуляциялық (еріген белсенді кремний қышқылы), лайландырушы және бейтараптаушы (толық ыдырамаған нефелин және қышқылда ерімейтін минералдардың өлшемдері) қасиеттері бар комплексті реагент алу мүмкіндік береді.

Коагулянтты дайындау төмен температурада және сұйылтылған қышқылды пайдаланумен бір операция арқылы жасалады, бұл зиянды қалдықтар мүмкіндігіне кедергі. Ұнтақ нефелинді пайдалану нефелинді кем дегенде 5 минутта ыдыратуына мүмкіндік береді, яғни реагент тек арнайы реакторларда ғана емес тікелей нефелиннің сұйылтылған қышқылмен қоспасын айдау ағысында да дайындалуы мүмкін болады. Процесті қарқынды және қарапайым аппараттық жобалау коагулянтты алу өндірісін тұтыну орындарына тікелей ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Ұсынылған әдіс, сондай-ақ алюминий және темір тұздары ерітінділерінің стандартты коагулянттарының мөлдірлеуші қасиеттерін жақсарту үшін пайдаланылуы мүмкін, себебі ұсақ нефелиннің қоспасы бос болатын қышқылды бейтараптайды және ерітінділерге флокуляцилық және лайландырушы қасиеттерін береді.
Электрокорунд

Жасанды абразивті материал (жасанды корунд).

Құрамы. Кристалдарылған глинозём, кремний тотығы, титан, кальций және темір, құрамында 88-99% Al₂O₃.

Алынуы. Құрамында глинозем бар шикізатты кейін балқыманы кристалдандырып доғалы пештерде балқыту арқылы алады. Тығыздығы (сферокорундтан басқа) 3,9-4,0 г/см³, микроқаттылығы 19-24 Гн/м².

Құрамында глиноземның мөлшері және балқыту технологиясының ерекшелігіне тәуелді электрокорундыны былай жіктейді:

- Бір қалыпты, құрамында азғана шлак қоспасы және ферросплав бар корунд (95% -дейін), металдарды өңдеуге кеңінен қолданылатын.

- Ақ, таза алюминий тотығын қайтадан балқыту арқылы алды. Құрамында 98-99% бар және қоспа салыстырмалы түрде өте аз. Қасиеті және химиялық құрамы бойынша ақ электрокорунд бір қалыптығыға қарағанда бірыңғай. Микроқаттылығы бір қалыптығыға қарағанда жоғары. Беріктігі жоғары балқымаларды өңдеу үшін жылдам және прецизионды тегістеуде (шлифования) қолданылады.

- Қоспаланған (хромды, титанды, цирконийлы), қасиеттері құрамындағы қоспа элементтердің құрамы мен мөлшеріне тәуелді.

Қоспаланған электрокорундтен жасалған түрпілі (абразивные) аспаптар конструкциялық және аспапты болаттардан жасалған бөлшекті өңдеуі үшін қолданылады.

- Сферокорунд, оны кеуешек корунд шеңбер түрінде глиноземнан алады (тығыздығы 2,2 г/см³); құрамында өте аз (<1%) қоспалар бар. Сферокорундтан жасалған түрпілі (абразивные) аспаптарды жұмсақ және тұтқыр (түсты металдарды, пластмасса, резиналар, былғары) материалдарды өңдеу үшін қолданады.