Пәні бойынша оқу бағдарламасы (силлабус) Орал 20 ж
Өндірістік функцияның кейбір жалпы қасиеттері
жүктеу/скачать 3.26 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы, орташа және шекті өнімдердің түсінігі
| Өндірістік функцияның кейбір жалпы қасиеттері
Нақты өмірде өндірістік процесті зерттеу үшін өндірістік функцияның бірнеше түрлері қолданылады. Олардың бәріне тән жалпы қасиеттері төмендегідей болады. 1. Фирмалар өндіріс факторларын барынша көп тиімділікпен қолдануы мүмкін, яғни қолданылып отырған фактордың санының көбеюі шығару көлемінің төмендеуіне әкеліп соқтырмайды. Оны математика тілмен былай өрнектеуге болады. 2. Басқа факторлар тұрақты болып, тек қана бір факторлың санын көбейту арқылы өнім шығару көлемін ұлғайтқан уақытта оның жоғарылау шегі болады, яғни айнымалы фактордың өнімділігінің төмендеу заңы орын алады. Бұл екі қасиет өндірістік функцияның бір факторлық графигін алуға мүмкіндік береді. Зерттеліп отырған тәуелділік төмендегідей болған уақытта, у =f (х). оның жазықтықтағы графигі 5.1-суретте көрсетілгендей болуы мүмкін. 3. Өндіріс факторлары бірін-бірі өзара алмастырады және толықтырады. Өндірістік процесті зерттеген кезде уақыт мерзімі төмендегідей 2 түрге бөлінеді: 1) қысқа мерзімді кезең – бұл мерзім ішінде өндірістік факторлардың белгілі бір бөлігі тұрақты болады, ал қалған бөлігі айнымалы болады; 2) ұзақ мерзімді кезең – бұл мерзім аралығында барлық қолданылып отырған өндірістік факторлар өзгеруі мүмкін. Жалпы, орташа және шекті өнімдердің түсінігі Жалпы өнім – басқа өндіріс факторлары тұрақты деп ұйғарып, зерттеліп отырған фактордың белгілі санын пайдалану арқылы өндірілген өнім саны. Жалпы өнім кей кезде өндіріс нәтижесін көрсететін фактор де те аталады, оны өндіріс функциясында У әрпімен белгілейді. Экономикалық талдауда жалпы көрсеткіштермен қатар орташа және шекті өнімнің көрсеткіштері де кеңінен қолданылады. Айнымалы өндіріс факторының орташа өнім жалпы өнім (У) мен зерттеліп отырған фактордың санының қатынасымен анықталады және берілген факторлардың қайтымын немесе қолданылуының тиімділігін бейнелейді. Мысалы, еңбектің орташа өнімділігі былай анықталады. Бұл көрсеткіш бір уақыт бірлігінде өндірілетін тауарлар санын көрсетеді және ол еңбек өнімділігі деп аталады. Капиталдың орташа өнімі келесі түрде есептеледі: Бұл көрсеткіш негізгі өндірістік қордың қолданылуының тиімділігін білдіреді және ол қор қайтымы деп аталады. Шекті өнім өндіріс нәтижесінің өзгеруі мен өндірістік процесте қолданылып отырған айнымалы фактордың санының өзгеруінің қатынасымен анықталады. Яғни капитал мен еңбек үшін олардың шекті өнім былай есептеледі: Басқа факторлар тұрақты болып, бір айнымалы фактордың санын көбейту арқылы өнім шығарғанда шекті өнім азаяды. Бұл жағдай шекті өнімділіктің азаю заңын көрсетеді. Енді осы айтылғандарды кесте түрінде көрсетейік. Қысқа мерзімді кезеңде капитал тұрақты, ал еңбек (жұмысшылар саны) айнымалы фактор деп ұйғарайық: 5.1-кесте
5.1-кестеде берілгендер бойынша еңбектің орташа және шекті өнімділігін анықтайық. Мысалы, екі еңбек күшін пайдаланып өнім өндіргенде жалпы өнім саны TPL =1 дана болады. Ал еңбектің орташа өнімділігі: дана Шекті өнімділікті есептегенде жалпы өнім көлемі мен жұмысшылар санының өзгеруін ескереміз: 1) дана; 2) дана. 5.1-кестедегі деректерді графикте бейнелейміз. 5.1-кестеден және 5.2-суреттен көріп отырғанымыз. өндірістік процесте тек қана бір факторды қолданып және оның санын көбейткен уақытта шекті өнімділік азаяды. Ал шекті өнімділіктің мәні МPL =0 болғанда, жалпы өнім TPL ең жоғары мәнге ие болады. жүктеу/скачать 3.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|