Пәнінен syllabus
жүктеу/скачать 2.12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Электрондық теория негізі. Метаддардағы электртогы
| Электромагниттік күштер
Күш атауы Күш нені сипаттайды Күштің матема- тикалық өрнегі Күш бағыты Ірг елі күшт ер Кулон күші (электро- статикалық) Электр зарядының электростатикалық өзара әсерлесуі 2 0 2 1 4 r q q F Электр күші Нүктелік электр заряды F=d E Лоренц күші Қозғалыстағы электр зарядына магнит өрісінің әсері sin v B q F Л Ампер күші Тоғы бар өткізгішке магнит өрісінің әсері sin L I B F A № 24 дәрістің тақырыбы: «Электродинамика» бөлімін оқып-үйренудегі заттың құрылымы мен қасиеттері Жоспар: - Электрондық теория негіздері. Металдардағы электр тогы. -Әртүрлі ортадағы электр тогы -Заттың электрлік және магниттік қасиеттері 1. Электрондық теория негізі. Метаддардағы электртогы 1887-1900 ж. Дж.Дж. Томсон катодтық сәулелердің электр және магнит өрісінде ауытқуын көрсететін тәжірибесінде катодтықсәулелердің электрондар ағыны екенін тағайындады. Осыдан кейін Лоренц атом құрылысының Томсон үлгісін негізге алып, (яғни атомда электрондардың бар екенін ескеріп), барлық заттағы физикалық құбылыстарды, атап айтқанда электрлік, магнитгік, оптикалық қасиеттерін теория жүзінде түсіндірді, яғни классикалық электрондық теорияны жасап шығарды. Лоренцке байланыссыз 1900 ж. П.Друде металдардың электр өткізгіштігін электрондық теория арқылы түсіндірді. Сондықтан да металдардың өткізгіштігін түсіндіретін классикалық электрондық теория Друде-Лоренц теориясы деп аталады. Электрондық теорияның мазмұны, заттың әртүрлі қасиеттері электронның қозғалысы арқылы түсіндіріледі. Классикалықэлектрондық теория келесіқағидалардыескереді: 1. Электронныңқозғалысыклассикалық механика заңдарына бағынады. 2. Электрондарбір-біріменәсерлеспейді. З.Электрондаркристалдықтордағыиондарменөзараәсерлеседі, нәтижесінде оларсоқтығысады. 4. Соқтығысуаралықтарында электрон мүлдееркінқозғалады. 5. Металдардаеркінэлектрондар идеал газ сияқтыэлектрондық газ түзеді, электрондық газ да энергияныңеркіндікдәрежесінеқарайбірқалыптытараузаңынабағынады. Классикалықэлектрондық теория металдардыңкедергісін, Ом және Джоуль- Ленцзаңынжақсытүсіндіреді, меншіктіэлектрөткізгіштіктіметалдыңатомдықтүрақтыларыарқылыөрнектеуді, электр өткізгіштігінің температурағатәуелділігінтүсіндіреалады, жылужәнеэлектрөткізгіштікарасындабайланыстыкөрсетеді. Кей жағдайларда теория тәжірибелергеқайшыжағдайларға да алыпкеледі. Мысалы, теория бойыншаменшіктікедергі температура артқанкезде металдыңменшіктікедергісі T ~ байланысты арту керек. Ал тәжірибеменшіктікедергі ( T 0 ) тура пропорционалекендігінкөрсетеді. Классикалықэлектрондық теорияжылусыйымдылықжәнеасқынөткізгіштіккұбылысынмүлдем түсіндіреалмады. Классикалық электрондық теорияның қиыншылықтарының болуы: а) электрондардың бір-бірімен өзара әсерлесуі ескерілмейді; б) кристалдық тордың периодты өрісіндегі электрондардың қозғалысы классикалық механика заңдары емес, кванттық механика заңдарына бағынады. Қазіргі кезде классикалық электрондық теорияның орнына, оның шеше алмаған мәселелерін түсіндіріп беретін қатты денелердің кванттық теориясы келді. Классикалық электрондық теория әлі де қолданылады, себебі ол қарапайым әрі көрнекті, ал заряд тасымалдаушылардың концентрациясы аз, температурасы жоғары болғанда, кванттық және классикалық теориялар жуық нәтижелер береді. Орта мектепте классикалық электрондық теория әр түрлі ортадағы электр тоғы тарауында оқытылады. Негізгі мектепте сапалық түрде болса да бұл теорияның кейбір элементтері оқытылып келеді. Әрине мүғалім бұл материалдарды беру үшін электрондық теорияны жақсы меңгеруі қажет. Жалпы білім беретін орта мектеп бағдарламасына электронның реттелген қозғалыс жылдамдығы, кедергінің температураға байланыстылығы және асқын өткізгіштік енгізілді. Оқушыларды классикалық электрондық теориямен таныстарған кезде мынандай маңызды қағидаларға көңіл бөлу керек: жүктеу/скачать 2.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|