ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені оқУ-Әдістемелік материалдар
жүктеу/скачать 0.49 Mb.
|
5В010200 «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» мамандығына арналған Психология және адам дамуы
СЕМЕЙ
2013 Кіріспе 1ӘЗІРЛЕГЕН Құрастырушы: педагогикалық психология кафедрасының аға оқытушысы, педагогика ғылымдарының магиcтрі Куребаева Г.А. 25 «08» 2013 ж. 2 КЕЛІСІЛДІ 2.1 Педагогикалық психология кафедрасының отырысында қаралып, талқыланды. Хаттама № 1 «03» 09. 2013ж. Кафедра меңгерушісі _______________ псх.ғ.к. Джумажанова Г.К. 2.2 Педагогикалық факультетінің оқу-әдістемелік бюросында талқыланып, бекітілді. Хаттама № 1 «05» 09. 2013 ж.
3 БЕКІТІЛДІ Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданып, басуға ұсынылды. Хаттама №1. 18 «09»2013ж. ОӘК төрайымы________________ с.ғ.д. Искакова Г.К. 4 Бірінші рет енгізілген. Мазмұны1 Глоссарий 2 Дәрістер 3 Тәжіриебелік және лабораториялық сабақтар 4 СӨЖ 5 Бақылау түрлері 1. ГЛОССАРИЙ 1.1Акцептор әрекеті -- «акцептор»—«қабылдаушы» деген латын сөзі. Бұл — зат. Ол атомдарға, электрондарға және өзге де заттарға қосылып, орталық жүйке жүйесінің қызметін жандандырады. Нейродинамикалық сипаттағы әрекеттер. Акцепторлық әрекеттер жүйке жүйесінің қызметінде реттеледі. 1.2Анимизм — латынның «жан» деген сөзі. Алғашқы қоғамда адамның, жан-жануарлардың, өсімдіктердің және басқа нәрселердің бәрінде жан болады дейтін қияли түсінік. Алғашқы қоғам мен діни «нанымдардың барлық түрлеріне тән ерекшелік. 1.3Антропоморфизм — «антропос»— грекше «адам» және морфе—«түр», «форма» деген екі сөзден құралған. Табиғат құбылыстары мен жануарларды, құдайларды адам сипатында елестететін түсініктер. 1.4Апперцепция — латынша an — префикс, сөз алды қосымша, перцепция — қабылдау. Психологияда қабылдау процесінің адамның бұрынғы өмір тәжірибесіне, білім қорына, рухани тіршілігі мен жан дүниесінің жай-күйіне тәуелді болды. 1.5Анализатор (грек) – түйсік тудыратын анатомиялық физиологиялық аппарат. 1.6Аксон (грек) – жүйке клеткаларының ұзын талшығы. 1.7Амнезия (грек) – естің бұзылуы. 1.8Ассоциация—1. Белгілі заңдылықтарға сәйкес психикалық, құбылыстардың байланысты болуы. 2. Адамдардың өзара бірлесіп, әр түрлі іс-әрекеттері арқылы бір-бірімен қарым-қатынас жасайтын тобы. 1.9Ассоциациялық психология — психологияның мән-жайын философиялық тұрғыдан іздестіріп, оны ассоциациялық принциптерге негіздейтін бағыттардың жиынтығы. Бұл бағыт XVII—XIX ғасырларда пайда болып, негізінен, Англияда өрістеп дамыды. Сөйтіп өз алдыиа дербес бағыт ретінде қалыптасты. Бұл бағыттың материалистік те, идеалистік те ағымдары болды. Материалистік ағым психологиялық құбылыстарды зерттеуге детерминизм принципін ендіруді көздеді. Ал XX ғасырда А. п. механикалық бағытты ұстанған бихевиоризммен ұштасты. Ассоциация — латын сөзі. Психологиялық мағынасы белгілі жағдайда екі не бірнеше психикалық құрылымдардың өзара байланыстылығын білдіреді. 1.10Аффект—«жан толқуы» деген латын сөзі. Бұл адамның психологиялық күйініш, сүйініш сезімдері үстіндегі көңіл күйінің айқын көрінісі (сезімі мен эмоциясы). Мәселен, қайғырып жылау немесе шаттық сезімі билеген адамның қарқылдап ішегі түйілгенше күлуі сияқты әралуан аффекттік жағдайлар. 1.11Әрекет — белгілі мақсатты орындауға бағытталған оңашаланған қимыл. Ол қимыл-қозғалыс арқылы орындалатын сыртқы және ақыл-оймен орьшдалатын ішкі әрекет болуы мүмкін. 1.12Бағдарлау реакциясы —жағдайдың өзгеруіне орай организмнің өте күрделі әрі арнайы тітіркендіргіштерге әсерленуі. Мұндай жағдайда организмнің бойындағы күш-қуаты мен сезімталдығы күшейіп, жүйке талдағыштарының жұмысы арта түседі. Бағдарлау организмдерде (адам мен жоғары сатыдағы хайуанаттарда) таңданудан басталады. 1.13Бихевиоризм — психология ғылымында XX ғасырдың басында АҚШ-та қалыптаса бастаған механикалық теориялық және тәжірибелік бағыт. Бұл бағыт психикалық құбылыстардың бәрі организмнің сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге әсерленуіне орай дамиды, белгілі себепке, ынталандыру мен жағдайға байланысты болады деп санайды. 1.14Генетикалық әдіс — генетика — шығу тегі «төркіні» дегенді білдіреді. Бұл — психикалық құбылыстар мен процестердің шығуы мен пайда болуын және дамуын зерттейтін, қазіргі кезде психологияда кең түрде қолданылатын зерттеу әдісі. 1.15Гештальтпсихология —Германияда XX ғасырдың басында дүниеге келген идеалистік психологиялық бағыт. Ассоциациялык психологияға қарсы пікірлерді қолдай отырып, сананың алғашқы бөлшектері түйсінуі де, елес те емес, кейбір тұтас түрдегі «психологиялық құрылымдар» (гештальттар) деп санайды. Міне сондай құрылымдар сананың жемісі деген пікірді қолдайды. 1.16Дағды — сансыз қайталау нәтижесінде қалыптасатьн іс-әрекет түрі. Соның нәтижесінде ол автоматталған әрекетке айналып, оңай, шапшаң әрі дәл орындалып отырады. Дағдының физиологиялық негізі — динамикалық стереотип. 1.17Дедукция, Индукция, Аналогия. Дедукция — жалпыдан жекеге қарай дамитын ой қорытындысы, логикалық ойлау формасы. Дедукциялық ойдың кең тараған түрі — силлогизм. Екі не бірнеше пікірлердің байланысы нәтижесінде жаңадан бір пікір шығару. 1.18Индукция—1. Жекеден жалпыға қарай дамитын логикалық ой қорытьндысы. 2. Нейрофизиологияда тітіркендіру нәтижесінде пайда болған алғашқы қозу ошағынын, маңындағы аймақтарға тарауы. 1.19Аналогия — жекеден жекеге қарай дамитын продуктивті ой қорытындысы. Аналогия — ұқсастық. Ұқсас нәрселерді салыстыра отырып зерттейді, аналогия арқылы жасалған қорытынды мәліметтер болжамды сипатта болады. 1.20Детерменизм принципі —философиялық және методологиялық ұстаным бойынша табиғат пен психологиялық құбылыстардың бәрі материалдық себептер мен заңдардың әсер етуінен пайда болады. Детерминизм адамның тіршілігі мен іс-әрекетінің бәрі қоғамның тарихи дамуының нақты жағдайларымен байланысты, әрбір құбылыс белгілі себептен туындайды деп қарайды. 1.21Динамикалық стереотип—шартты рефлекторлық байланыстардың жасалуы және оның тұтастық жүйесінің, құрылуы. Мұндай жүйе организм тіршілігі үшін өте маңызды және ол дағдыны қалыптастырудың физиологиялық негізі. 1.22Жоғары жүйке қызметінің типі —жүйке жүйесінің комплекті түрдегі тұрақты қызметі. Мұндай қызмет жоғары жүйке қызметінің сипаттары мен қасиеттерін білдіреді. Ондай қасиеттер адамның әлеуметтік ортада атқаратын жұмысы мен іс-әрекетіне байланысты жаңа сапаларға ие болады. Жоғары жүйке қызметінің типтері мен сипаттары адам мінезінің физиологиялық негізі болы табылады. 1.23Инстинкт (соқыр сезім) — 1. Организмде туа берілетін шартсыз рефлекстер негізінде сыртқы және ішкі жағдайлардың өзгеруіне үйретусіз-ақ бейімделіп тіршілік ету құлқы. 2. Туа пайда болатын импульстардың әсерлерге жауабы, қимыл-қозғалыс арқылы әр түрлі тітіркендіргіштерге бейімделуі. 1.24Интериоризация, Экстериоризация - сыртқы болмыс әрекеттерінің ішкі идеалдық факторларға, ал адамның ішкі ақыл-ой әрекетінің сыртқы іс-әрекеттерге айналуы. 1.25Интроверт пен экстраверт -Кейбір адамдардың тұйық өзімен-өзі болып, өзінің ой-пікірлерін іштей талдайтын мінез ерекшеліктері — интроверттер делінеді. Ал өзге бір адамдар ішкі дүние сырымен тұйықталып калмай, жан дүние сырын ашық-жарқын түрде өзге адамдарға білдіріп отырады. Бұлар — экстраверттер. 1.26Қажеттілік — адам мен хайуанаттардың өмір сүруі мен тіршілік етуі қажеттілік қанағаттандырудағы белсеңді іс-әрекеті мен қимыл-қозғалыс жасауына байланысты. Бұл — организмнің ішкі жағдайы мен күйін сақтауы. 1.27Қозғыштық— әсерленгіштік. Сезімнің тез қозьш, тез әсерленуі. 1.28Қоғамдық тәжірибе — адам баласының тарихи дамуында материалдық заттар мен мәдени мұраларды жасап шығаруда қалыптасқан біліктері мен әдет-дағдылары жайындағы білім жүйесі. 1.29Ниет - қажеттілікті қанағаттандыру үшін әрекеттену және оған іштей ұмтылу. Ниеттің жүзеге асуы материалданған сипатта болады. 1.30Психика дамуының қозғаушы күші - психиканың мән-жайы мен деңгейін, бағытын дамытуға ықпал етіп отыратын сыртқы және ішкі факторлар мен жағдайлардың жиынтығы. Мұндай жағдай адамның жеке басының дамып жетілуінде қажеттіліктерін қанағаттандыру мен нақты болмыстар арасындағы қайшылықтарды peттеу мәселесі болып табылады. 1.31Проблемді ситуация - күнделікті өмірде және арнайы тәжірибелік зерттеуде белгілі бір түйінді мәселені шешуде адамның ақыл-ой белсенділігі талап етілетін жағдай. Ал тәжірибе арқылы сыналған жәндіктер мен хайуанаттар белгілі бір жәйтке бейімделіп, оның «шешімін» табуға әрекеттенеді. Мысалы, маймыл іліп қойған алманы «құрал» қолданып алып жейді. 1.32Перцептивті әсер — қабылдау процесіне қатысты әсер түрлері (перцепция — қабылдау). П. ә. психологиялық тұрғыдан анықтағанда — объективтік шындықтың сезім мүшелері арқылы тікелей бейнеленуі. 1.33Ретикулярлық формация - мұның өрлеуші және төмендеуші ретикулярлық формация дейтін екі түрі бар. Ми алаптарындағы бірінің жұмысын бірі реттеп (қоздырып, тежеп) отыруы нәтижесінде әрқилы психикалық әрекет жүзеге асады. Түрлі импульстар жоғарыдан (ми қабығынан) төменгі ми бағаиасына т. б. келіп, оларды өзіне бағындырады. Мұны төмендеуші ретикулярлық формация деп атайды. АҚШ ғалымы Г. Мэгун, Италия оқымыстысы Моруци импульстар төменнен жоғары ми алаптарына жетіп, олардың жұмысына әсерін тигізе алатынын дәлелдеп берді. Мұны өрлеуші ретикулярлық формация дейді. 1.34Рефлекторлық теория — адамның мінез-құлқы мен психикасы оның белсенді қызметі мен іс-әрекеті нәтижесінде реттеліп отыратын материалистік көзқарас. «Рефлекс» сөзінің мәні — бейнелеу. Рефлекстік теорияның негізін салған орыс ғалымы И. М. Сеченев өзінің «Бас миының рефлексі» деген еңбегінде психикалық қүбылыстардың шығуы мен дамуын материалистік тұрғыдан түсіндіріп, оның жоғары жүйке (мидың) қызметі екендігін ғылыми-табиғи тұрғыдан дәйектеді. 1.35Рефлексия — латынша «бейнелеу» деген сөз. Адам. санасының өзін-өзі білуге, ішкі жан дүниесін, психикалық жай-күйін тануға бағытталуы. 1.36Рефлексология —орыс ғалымы В. М. Бехтеров (1857— 1927) негіздеген механикалық бағыт. Рефлексология адам психикасының әрекетін сыртқы ортаның жүйке жүйесіне әсер етіп, оған тітіркенуі деп санады да, психика мен сананы зерттеуден бас тартты. 1.37Сана — психиканың тек адамға ғана тән ең, жоғары сатысы, объективтік болмыстың адам миындағы бейнесі. Болмыс пен шындықтың, бейнесін адам тіл арқылы, сөйлеуі арқылы бейнелеп, оның мән-жайын танып біледі. 1.38Сана мен іс-әрекеттің бірлігі. Сананьң генетикалық және функционалдық байланыс бірлігі. Бұл ұстаным ғылыми психологияның философиялық және методологиялық іргетасын қалайды. 1.39Семантика — сөздер мен сөйлеудегі айтылған атаулардың мағынасын білдіретін термин. Ғылымда бұл атау семантика, семасиология деп те атала береді. 1.40Синтагма — лингвистикалық термин. Ол сөз тіркестері мен олардың бөлшектерін жіктеп қарастырып, анықтаушы және анықталушы бөліктерінің құрамын анықтай отырып белгілі жүйемен іздестіреді. 1.41Сөздік – мағыналық ойлау — ойлау әрекетінің ерекше бір түрі. Сөздік — мағыналық ойлауда белгілі ұғым-түсініктер түрлі ой әрекеттері арқылы анықталып, жүйеге түседі. Мұндай _ой әрекеті заттар мен тікелей сезімдік таным тәжірибелеріне негізделмейді. Ойдың шындығы мен ақиқаттығы ақыл-ой талқысы аркылы анықталады. 1.42Стимул— қозғаушы, жандандырушы әсер. Тітіркендіргіштердің тікелей таным мүшелеріне (рецепторларға) әсер етуі нәтижесінде сыртқы және ішкі органдарда қыздыру тудыратын әсер. Оңың қуаты әр алуан тітіркенулер тудырады. 1.43Темперамент - жоғары жүйке қызметінің типтік ерекшеліктеріне сәйкес адамның даралық сипатын білдіретін психологиялық ерекшелік. Темперамент адам мінезінің табиғи негізін анықтайды. Жоғары жүйке қызмет типтерінің күшіне, теңдігіне (қозу мен тежелу) және ауысу ерекшеліктеріне сәйкес темпераменттің төрт түрі сипатталады. Олар: холерик, флегматик, сангвиник, меланхолик. Темпераменттердің түрлері жоғары жүйке қызметінің типтеріне негізделгенімен, олар адамның тіршілік бейнесі мен әлеуметтік жағдайына орай өзгеріп, жаңа қасиет-сипаттарға ие болады. Темпераменттік ерекшеліктер адамда туа пайда болатын қасиет, ал мінез-құлық сипаттары өмірде жүре-тұра қалыптасады. Психологиядағы темперамент жайлы ғылыми көзқарастар әр түрлі. Дегенмен, темпе-раменттердің табиғи-ғылыми негізі жоғары жүйке қызметінің типтері екенін ғылыми тұрғыдан ашып көрсеткен физиолог ғалым И. П. Павлов, 1.44Тест - сынақ. Психологияда адаммың дара басындағы психологиялық ерекшеліктері меи қабілетін, ақыл-ой деңгейін белгілі нормалар тұрғысынан іздестіретін әдіс. Тест (сынақ) әдісі аркылы адамның меңгерген білім деңгейі мен ықылас-ынтасы да зерттеліп, оның нәтижелері салыстырмалы түрде қорытылады. Қазіргі кезде тест әдісі кеңінен қолданылып отыр. «Тест»— ағылшын сөзі. Мағынасы «сынақ» дегенді білдіреді. 1.45Топ - қоғамдағы адамдардың, белгілі сипаттары мен ерекшеліктеріне орай және бірлесіп атқаратын істеріне сәйкес бірлесуі. 1.46Топ жетекшісі - жора-жолдастары мен қатар құрбыларына «өзінің беделімен, іс-әрекетімен, мінез-құлқымен ықпал етіп отыратын адам. 1.47Тітіркенгіштік - әсерленушілік, қозғыштық. Жүйке жүйесінің әр алуан сыртқы және ішкі әсерлерге тітіркенуі. Төменгі сатыдағы микроорганизмдердегі психиканың көрінісі - тітіркенгіштік. Тітіркенудің өте қарапайым түрі - тропизмдер. Тропизм - «бұрылу» деген сөз. 1.48Ұғым - заттар мен құбылыстардың мәнді белгілері мен ерекшеліктерін бейнелейтін жалпылаушы ойлау формасы. Ғылыми пәндердің бәрі ұғымдар жүйесінен құралады. Кез келген ұғымның мазмұны мен көлемі болады және ол қолдану ретіне қарай өзге ұғымдармен түрліше байланыста болады. Ұғым дерексіз ойлау нәтнжесі арқылы жасальіп, оның мазмұны мен көлемі анықталады. 1.49Ұғымталдық — сезімталдық, әсер етуші нәрселер мен құбылыстарды сезім мүшелері мен ақыл-ой арқылы тез қабылдап, олардың мән-мағынасьн жете түсіну қабілеті. 1.50Ұжым — қоғамдық пайдалы іспен шұғылданатын, жоғары деңгейде дамыған адамдардың ұйымдасқан тобы. Ұжымдағы адамдардың өзара қарым-қатынасы олардың бірлесіп атқаратын қоғамдық істері мен мақсат-мүддесінің бірыңғай болуында. 1.51Үйлесім, сыйымдылық. Бұл — әлеуметтік психологиядағы түсініктер, яғни сырт қарағанда дара адамның өзінің ішкі қарсылығына қарамастан топтың ырқына саналы түрде бейімделіп, көнбістік көрсетуі. 1.52Үнсіз сөйлеу — сөйлеу әрекетінің ерекше түрі. Үнсіз сөйлеуді кейде іштей сөйлеу дейді. Үнсіз сөйлеуде адамның ойы мен білдірмек, болған пікірі дыбыссыз айтылады.. Іштей сөйлеуде сөйлемнің баяндауышы не бастауышы айтылады да, ой жүйесі үзінді-кесінді сипатта болады. Қарым-қатынас жасауда дауыстап сөйлеу тәсілі қолданылса, ал үнсіз, іштей сөйлеуде адамның ойлауы құрал қызметін атқарады да, ол өзінің іс-әрекетін реттейді. 1.53Фрейдизм — бұл ұғым Австрия ғалымы 3. Фрейдтің, атымен байланысты. Фрейдизм XX ғасырда психологияда кең таралған ағым. Фрейдтің зерттеуі бойынша адам мінез-құлқының козғаушы күші мен шешуші факторы жыныстық еліктеу болып табылады. Мұндай еліктеу мен сезім әрекеті санадан тыс табиғи қажеттілік деп саналады. Бұл адам тіршілігіндегі биологиялық процесс болса, ал психиканың дамуы мен оны басқару әлеуметтік фактормен де айқындалатыны ескерілмейді. 1.54Эгоцентрлік сөйлеу —сөйлеудің бұл түрін психологияда баланың автономды (өзіндік) сөйлеуі деп те атайды. Эгоцентрлік сөйлеуді дауыстап сөйлеу әрекетінің, үнсіз (іштей) сөйлеуге ауысу жолындағы өтпелі көпірі (өткел) деп санауға болады. 1.55Электроэнцефалограмма (ЭЭГ)— мидағы биоэлектрлік белсенділік әрекетін осы аспаппен жазып алады да, оның мәнін анықтайды. 1.56Эмпатия—өзге адамдардың жан дүниесінің, сыры мен күй-жайын білу қабілеттілігі және оған жанашырлық білдіру. Эмпатияның айқын көрінісі — идентификация. . Бұл – адамның өзге адамның психикалық жай-күйін өз басынан кешіргендей халде болуы. 2. ДӘРІСТЕР 1-дәріс. Психология пәні, міндеті және зерттеу әдістері. Дәрістің мазмұны:
Психология психика және психикалық құбылыстар туралы ғылым. Психикалық бейнелеу обьективті дүниенің субьективті бейнесі ретінде. Психикалық бейнелеу ерекшеліктері. Психиканың негізгі атқаратын қызметі. Психикалық құбылыстардың топтастырылуы: психикалық процес, психикалық қасиет, психикалық кейіп. Психология салалары. Психологияның басқа ғылымдармен байланысы. Психологиядағы ғылыми зерттеу әдістері. Зерттеу әдістерінің топтастырылуы. Зерттеудің обьективті әдістері. Бақылау, әңгімелесу, іс-әрекет нәтижесін зерттеу әдістері. Табиғи және лабораториялық эксперимент. Тест әдісі, тестің түрлері. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
2-дәріс. Психологияның методологиялық принциптері. Дәрістің мазмұны:
Психология жаратылыстану және гуманитарлық пән ретінде. Психологияның ғылым ретінде қалыптасуының негізгі кезеңдері. Психологияның дербес және тәжірибелік ғылымға айналуы. Отандық және шетелдік психология. Шетелдік психологияның бағыттары. Гештальтпсихология. Бихевиоризм. Фрейдизм. Батыстық психологияның бүгінгі даму бағыты. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
3-дәріс. Психика және сана. Дәрістің мазмұны: 1. Психика туралы түсінік. 2. Жан-жануарлар психикасының дамуы. 3. Ми және психика. 4. Адам табиғатының санасы. Сананың дамуы және пайда болуы Адамның жоғары жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі. Жүйке клеткасының құрылысы. Талдағыштар, оның құрылымы. Мидың анализдік-синтездік қызметі. Ми және психиканың байланысы. Адам және жануарлар психикасын салыстыру. Адам санасының пайда болуы мен дамуы. И.М.Сеченов және И.П.Павловтың психиканың шартты-рефлекторлы сипаттамасы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
4-дәріс. Іс-әрекет психологиясы. Дәрістің мазмұны:
Іс-әрекет туралы түсінік. Іс-әрекеттің заттылығы. Іс-әрекеттің құрылымы. Әрекет, мотив, мақсат. Әрекетті басқару және бақылау. Әрекетті орындау тәсілдері. Әрекеттегі интериоризация және экстериоризация. Дағды, іскерлік. Дағдының қалыптасуы және автоматтануы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
5-6-дәріс. Қарым-қатынас. Топ және ұжым. Дәрістің мазмұны:
Топ туралы түсінік. Топтапрдың классификациясы. Кіші топ, оның құрылымы. Топтың даму деңгейлері. Ұжым, оған тән белгілер.Тұлғаның топтағы статусы. Топтық нормалар және топ ережелері. Топтағы өзара жеке бастық қарым-қатынасты зерттеу. Топтың әлеуметтік психологиялық климаты. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер: 1. Андреева Г.М. Социальная психология.М., 1996. 2.Социальная психология. Под.ред.Е.С.Кузьмина., В.Е.Семенова. Л., 1979. 3.Робер М., Тильман Ф. Психология индивида и группы. М., 1988. 4.Битякова М.Р.Социальная психология. М., 1994. 5.Социальная психология. Под.ред.Петровский.М., 1987. 7-дәріс. Зейін туралы түсінік. Дәрістің мазмұны:
Зейін туралы түсінік. Зейіннің атқаратын қызметі және түрлері. Зейіннің физиологиялық механизмдері. Зейіннің негізгі қасиеттері. Зейін түрлерін топтастыру негіздері. Зейін және іс-әрекет. Зейіннің дамуы.
Әдебиеттер:
8-дәріс. Түйсік туралы түсінік. Дәрістің мазмұны:
Түйсік туралы түсінік және оның қызметі. Түйсіктің негізгі қасиеттері және оның сипаттамасы. Талдағыштар және оның құрылымы. Адамның сенсорлы сферасының жүйелі ұйымдасуы. Түйсіктерді топтастырудың негізгі принциптері. Сезімталдық, сезімталдық табалдырықтары. Түйсіктің заңдылықтары. Синестезия, сенсибилизация, адаптация, түйсіктердің өзара байланысы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
9-дәріс. Қабылдау. Дәрістің мазмұны:
Түйсік және қабылдау процестерінің адамның сенсорлы-перцептивті іс-әрекетінде өзара байланыстылығы. Қабылдаудың физиологиялық негізі. Қабылдаудың рефлекторы негізі. Қабылдау психикалық іс-әрекеттің ерекше формасы ретінде. Қабылдаудың заттылығы. Қабылдаудың негізгі қасиетері. Апперцепция құбылысы. Қабылдаудағы жекелей ерекшеліктер. Қабылдаудың формалары. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер: 1.Жарықбаев Қ. Психология. А., 1993 2.Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993 3.Немов Р.С. Психология. М., 1998 4.Рубинштейн Р.С. Основы общей психологии. М., 2000 5.Гамезо И.В. Атлас по психологии. М., 1997 6.Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. М., 1977
Ес психикалық процесс ретінде. Естің адам өміріндегі маңызы. Ассоциация туралы түсінік. Естің физиологиялық негізі. Ес түрлерінің топтастырылуы. Есте сақтау мнемикалық әрекет ретінде. Есте сақтау түрлері. Есте сақтауда жаттығудың ролі. Қайта жаңғырту, тану, ұмыту және олардың байланысы мен айырмашылықтары. Ұмыту динамикалық үрдіс ретінде. Эббингауздың ұмыту заңдылығы. Бақылау сұрақтары: 1. Қабылдау дегеніміз не?
Әдебиеттер: 1.Жарықбаев Қ. Психология. А., 1993 2.Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993 3.Немов Р.С. Психология. М., 1998 4.Рубинштейн Р.С. Основы общей психологии. М., 2000 5.Гамезо И.В. Атлас по психологии. М., 1997 6.Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. М., 1977
1.Қиял туралы жалпы түсінік. 2. Қиялдың түрлері. 3. Қиялдың жасалу жолдары. Қиялдың психикалық іс-әрекетте атқаратын ролі. Қиял туралы түсінік, оның түрлері. Қиялдың атқаратын қызметі. Қиялдың жасалу жолдары. Қиял және шығармашылық.
Әдебиеттер:
12-13-дәріс. Ойлау туралы жалпы түсінік. Сөйлеудің жалпы сипаттамасы. Дәрістің мазмұны: 1.Ойлау туралы ұғым. 2. Ойлаудың психологиялық теориялары. 3. Ойлаудың негізгі түрлері. 4. Ойлау формалары. 5. Ойлау операциялары. 5. Ойлау саласындағы дара айырмашылықтарОйлау туралы түсінік. Ойлау және таным. Ойлау тәсілдері. Талдау және біріктіру ойлаудың негізгі тәсілдері ретінде. Талдау және біріктірудің басқада ойлау тәсілдерімен өзара байланыстылығы. Абстракция және нақтылау. Жалпылау, оның түрлері. Сөйлеу және тіл. Сөз және оның мазмұны. Сөйлеудің түрлері және формалары. Сөйлеудің адамның өмірінде, іс-әрекетінде, қарым-қатынасында маңыздылығы. Сөйлеудің физиологиялық негізі: перифериялық және орталық. Вернике және Брока орталықтары. Сөйлеу және ойлаудың байланысы. Филогенез және онтогенез барысында сөйлеудің дамуы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
14-дәріс. Психологиядағы тұлға туралы түсінік. Дәрістің мазмұны:
Жеке адам туралы түсінік. Тұлға құрылымы. Тұлғаның белсенділігі және бағыттылығы. Тұлғаның дамуы және қалыптасуы. Тұлғаның әлеуметтенуі. Өмір барысында жеке тұлғаның дамуына ықпал ететін факторлар. Адамның дамуындағы еңбектің алатын орны. Жеке адамның қалыптасуындағы қарым-қатынастың рөлі. Тұлға психологиясының методологиялық мәселелері. Тұлға теориялары және оқытудың негізгі деңгейлері. Тұлға теориялары. Жеке тұлғаның психологиялық және әлеуметтік трактовкаға қатынасы.Отандық психологтар зерттеулеріндегі жеке тұлға. Д.Н.Узнадзе теориясы. С.Л.Рубинштейннің философия-психологиялық концепциясындағы жеке тұлға. Б.Г.Ананьевтің жеке тұлға туралы ойлары. А.Г.Ковалев, К.К.Платонов, В.Н.Мясищев, В.Н.Лентьевтің концепциялары. ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы жеке тұлға мәселесінің даму психологиясы. Жеке тұлғаның шетелдік теориясы. З.Фрейдтің психоаналитикалық теориясы, К.Юнгтің аналитикалық теориясы, А.Адлер, Э.Фромм Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
Немов Р.С. Психология. М., 1998 15-дәріс. Темперамент. Дәрістің мазмұны: 1.Темперамент туралы жалпы түсінік. 2. Темперамент физиологиялық негізі. 3. Темперамент туралы теориялар. 4. Темпераменттің типтері. Жеке тұлғаның биологиялық негізі. Темперамент туралы түсінік. Темперамент және жоғары жүйке жүйесінің негізгі қасиеттері. Темперамент түрлерінің топтастырылуы, жоғары жүйке жүйесінің және темперамент түрлерінің ерекшеліктері. Темпераменттің қасиеттері. Темперамент және жеке тұлға. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
16-дәріс. Мінез туралы түсінік. Дәрістің мазмұны:
Мінез-құлық туралы түсінік. Мінез- тұрақты мінез бітістерінің жүйесі. Мінез бітістерінің негізгі топтары. Мінез және темперамент. Мінез-құлық типологиясы. Мінез бітістерінің екпіндеуі. Кречмер, Фромм, Личко бойынша екпінді мінезге ие болған адамдардың топтастырылуы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
17-дәріс. Қабілет туралы жалпы түсінік. Дәрістің мазмұны:
Қабілет туралы жалпы түсінік. Қабілет және нышан. Нышан қабілетті дамытудың әлеуметтік және табиғи негізделген алғышарты. Қабілет түрлері. Қабілеттің дара айырмашылықтары. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
18-дәріс. Эмоция және сезім. Дәрістің мазмұны:
Эмоция және сезім, олардың өзара байланыстылығы. Эмоцияның атқаратын қызметтері, физиологиялық негізі. Адамның көңіл-күйінің негізгі формалары. Жағымды және жағымсыз, стеникалық және астеникалық эмоционалды күйлер. Адам сезімдерінің топтастырылуы. Жоғары сезімдер туралы түсінік. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
19-дәріс. Еріктің жалпы сипаты. Дәрістің мазмұны: Ерік, оның адам өміріндегі, іс-әрекетін ұйымдастырудағы және қарым-қатынасындағы маңызы. Әрекетті еріктік реттеу. Ерік амалдарының кезеңдері. Ерік сапалары. Адам еркінің дамуы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
20-дәріс. Мектепке дейінгілердің психикасының дамуы. Дәрістің мазмұны:
Мектепке дейінгі кезеңдегі психикалық дамудың жалпы сипаттамасы. Мектепке дейінгі балалардың ересектермен, құрбыларымен қарым-қатынас формаларының және іс-әрекеттің әр түрлі формаларының даму ерекшеліктері. Ойын – мектепке дейінгі баланың негізгі іс-әрекеті. Ойын туралы жалпы түсінік. Шет елдік психологияда ойын теорияларына сыни талдау (К.Гросс., Г.Спенсер., К.Бюлер). Отандық психологияда ойын іс-әрекетінің мәселелері. Сюжетті рольдік ойынның пайда болуы. Баланың психикалық дамуы мен қалыптасуындағы ойынның ролі. Мектепке оқытуға баланы психологиялық дайындау. Мектепке даяр баланың жеке басының мәселелері. Бастапқы кезде оқуға үлгермеушіліктің себебі. Баланың мектепке оқытуға даярлығын анықтау. 7 жас дағдарысы. Бақылау сұрақтары:
Әдебиеттер:
21-дәріс. Бастауыш мектеп жасындағылардың психикалық дамуы. Дәрістің мазмұны: 1.Кіші оқушының психологиялық сипаты. 2.Бастауыш сынып оқушыларының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері. 3. Бастауыш сынып оқушысының оқу іс-әрекеті. Бастауыш мектеп оқушысының психикалық дамуы. Оқу іс-әрекеті бастауыш мектептегілердің жетекші іс-әрекеті ретінде. Оқу іс-әрекетінің жалпы құрылымы, қалыптастыру заңдылықтары. Мектептегі алғашқы теориялық ойлаудың қалыптасуы (Д.Б.Эльконин., В.В.Давыдов). Ақыл-ой әрекеті мен ұғымдарды сатылап қалыптастыру (П.Я.Гальперин). Рефлексия. Қарым-қатынастың тәртібі мен нормасын игеруі. Қоршаған ортамен, адамдармен қарым-қатынастың өзгеруі. Баланың таным деңгейі мен қабылеттерінің көрінуі. Мотивация жетістігі, оның жеке басы мен қабілетініғ дамуының негізі.
Әдебиеттер: 1.Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровский редакциясымен. А,1987 ж. 2.Солодилова О.П. Возрастная психология – в вопросах и ответах. М, 2005 ж. 3.Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М, 1977ж. 4.Обухова Л.Ф. Детская психология: теории, факты. Проблемы. М,1995ж. 5.Мухина В.С. Тетская психология. М, 1985 ж. 6.Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии. Под.ред. И.И.Ильясова, В.Ляудис. М, 1981 ж.
Жеткіншек жасындағы психологиялық дамуындағы ситуациялық өзгерістер. Анатомо-физиологиялық өзгешеліктердің бала дамуына әсері. Жеткіншек кезіндегі дағдарыс, шағу жолдары, жыныстық жетілулері, оның әлеуметтік психологиялық мәселелері. Жеткіншек жасының мәселесін шет ел және кеңес психологиясында зерттеу. Психикалық процестердің жетілуі. Жеткіншектердің оқу іс-әрекеті. Жеткіншектердің танымдық тұрғыда қзығуларының дамуы. Жеткіншектің жеке басының қалыптасуы. Жеткіншек мінезінің қалыптасуы. Бақылау сұрақтары: 1.Отандық және шетел психологиясындағы жеткіншек проблемасы. 2.Жеткіншек шақтағы жаңа құрылымдарға анықтама беріңіз. 3.Жеткіншектің үлкендермен қарым-қатынасының жаңа типінің қалыптасу қиыншылықтарына сипаттама беріңіз. Әдебиеттер:
3. Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2005 23-дәріс. Балаң жас психологиясы Дәрістің мазмұны: 1.Жоғары сынып оқушысының әлеуметтік-психологиялық сипаттамасы. 2.Оқу және еңбек іс-әрекеттерінің ерекшеліктері. 3.Жасөспірімдік шақ теориялары Жеткіншек жасынан ересек жасына өту мәселелері. Анатомо-физиологиялық өзгерістерге ұшырауы. Акселерация мәселесі. Мамандық таңдау мен оның қиындықтары. Жоғары сыныптағы оқу іс-әрекеті. Қыздар мен ұлдардың өзара қатынасы. Қоғамдық еңбектің ролі. Қарым-қатынас деңгейінің артуы. Жеке жағымды сапаларын сезінуі, түрлі сұрақтар бойынша. Өз пікірлерін қалыптастыруы. Әлеуметтік жеке бас сапалары: «Мен» сөзі, өзбеттілік, тәуелсіздік. Бұл жастағы махаббат. Эстетикалық сезімнің қалыптасуы. Еріктің қалыптасуы.
Әдебиеттер: 1. Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2005 2. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровскиий редакциясымен, А., 1987ж. 67б. 3. Кон И.С. Психология ранней юности. М., 1989 4. Кон И.С. Психология старшеклассника. М., 1982
Семинар 1. Психология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері. Мақсаты: психология пәнін және зерттеу әдістерінің ерекшелігін студенттердің қаншалықты меңгергеніне қарай бағалау. Жоспар:
Психология – психика және психикалық құбылыстар жайлы ғылым. Психология ғылымының салалары. Психологияның басқа ғылымдармен байланысы. Әдістемелік нұсқау: Тақырыпты қарастыру барысында , психология ғылымының пәніне, зерттеу объектісіне, мақсат міндеттері. Психикалық құбылыстардың классификациясына (психикалық процестер, психикалық кейіп (қалып), психикалық қасиеттер) тоқталу. Психологияның пәнаралық байланысын түсіндіру. Әдебиеттер.
Семинар 2. Психика және сана. Мақсаты: Психика, адам санасының пайда болуы және дамуы туралы түсінік беру. Жоспар:
Адамның жоғары жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі. Жүйке клеткасының құрылысы. Талдағыштар, оның құрылымы. Мидың анализдік-синтездік қызметі. Ми және психиканың байланысы. Адам және жануарлар психикасын салыстыру. Адам санасының пайда болуы мен дамуы. И.М.Сеченов және И.П.Павловтың психиканың шартты-рефлекторлы сипаттамасы. Әдістемелік нұсқау: Тақырыпты қарастыру барысында мидың қүрылысы, қызметіне тоқталу. Адам санасының пайда болуы мен дамуына сипаттама беріңіз. Әдебиеттер:
Семинар -3. Қарым-қатынас туралы түсінік. Мақсаты: Қарым – қатынас, қарым – қатынас құралы туралы түсінік беру. Жоспар:
Қарым – қатынас туралы түсінік. Қарым – қатынас құралы. Адамның психикалық дамуындағы қарым – қатынастың рөлі. Қарым – қатынастағы кедергілер. Қарым – қатынасты дамыту. Әдістемелік нұсқаулық: Семинар сабағына даярлануда қарым – қатынасқа анықтама бере отырып, оның мазмұнын, құралдарын, тәсілдерін ашып көрсету керек. Қарым – қатынас түрлерін (көпшілік, іскерлік, вербальдық, вербальдық емес, жеке өзара достық) нақты мысалдармен түсіндіру керек. Қарым – қатынастың адам үшін қажеттілігін және оның психикалық дамуындағы рөлін ашып көрсету керек. Қарым – қатынастағы кедергілер және оны ретке келтіру тәсілдері мен жолдарына тоқталу қажет. Қарым – қатынас құрылымын (коммуникативті, интерактивті, перцептивті) сипаттау керек. Әдебиеттер:
Семинар – 4. Топ және ұжым. Мақсаты: топ және топтардың түрлері туралы түсінік беру. Жоспар:
Топ және ұжым туралы түсінік. Топтың жеке адамға жағымды әсері. Топтың жеке адамға жағымсыз әсері. Адамдардың бір – біріне қабылдауы және түсінуі. Жеке адамның топта өзін ұстауы. Ұжым және оның негізгі белгілері. Лидер және жетекшілік стилі. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты топ және ұжымға анықтама беру және оның түрлерін сипаттама беріңіз. Ұжым мен топтың айырмашылығына тоқталу қажет. Әдебиеттер: 1.Столяренко Л. Д. Основы психологии. М., 1997. 71-73 беттер. 2.Немов Р.С. Психология. Т.1. М., 1998. 424-432 беттер. 3.Бороздина Г.В. Психология делового общения. М., 2001. 9-49 беттер 4.Кричевский Р.Л. Психология малой группы. М., 1992. Семинар – 5. Зейін туралы түсінік. Мақсаты: зейін және зейіннің түрлері, қасиеттері туралы түсінік беру. Жоспар:
Зейін туралы түсінік. Зейіннің атқаратын қызметі және түрлері. Зейіннің физиологиялық механизмдері. Зейіннің негізгі қасиеттері. Зейін түрлерін топтастыру негіздері. Зейін және іс-әрекет. Зейіннің дамуы. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастыру барысында іс-әрекеттің түрлеріне сипаттама беру. Зейін туралы түсінік, зейіннің турлері мен қасиеттерін ашып көрсету. Әдебиеттер:
Семинар -6. Түйсік туралы түсінік. Мақсаты: түйсік және түйсіктің қасиеттерін студенттердің қаншалықты меңгергеніне қарай бағалау. Жоспар:
Түйсіктің қасиеттері. Абсолюттік сезгіштік. Сезгіштін табалдырықтары. Сенсорлық бейімделу туралы түсінік. .Сенсибилизация. Синестезия. Әдістемелік нұсқаулық :Тақырыпты қарастыру барысында түйсіктің түрлері мен қасиеттеріне жалпы сипаттама беру. Түйсік заңдылықтарына тоқталу. Әдебиеттер:
Семинар -6. Қабылдау. Мақсаты: қабылдау және қабылдаудың қасиеттерін студенттердің қаншалықты меңгергеніне қарай бағалау. Жоспар:
Қабылдаудың негізгі қасиеттері. Кеністікті қабылдау. Уақытты қабылдау. Көлемді, қозғалысты қабылдау. Әдістемелік нұсқаулық :Тақырыпты қарастыру барысында қабылдауға анықтама беру және оның физиологиялық механизмін және қабылдаудың қасиеттерінің ерекшеліктеріне тоқталу. Әдебиеттер:
2.Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993 3.Алдамұратов Ә. Жалпы психология. А., 1995 4.Немов Р.С. Психология. М., 1998 5.Рубинштейн Р.С. Основы общей психологии. М., 2000 Семинар- 7. Ес туралы жалпы түсінік. Мақсаты: ес түрлерін және естің дара ерекшеліктерін студенттер қандай деңгейде меңгергендігін тексеру. Жоспар:
1.Ес туралы жалпы түсінік. 2.Ес процестері. Олардың сипаттамасы. 3.Ес түрлері. 4.Естің дара ерекшеліктері. Әдістемелік нұсқаулық :Тақырыпты қарастыру барысында еске анықтама бере отырып, естің түрлеріне сипаттама беру. Естің процестеріне тоқталу. Әдебиеттер:
Семинар –8. Ойлау туралы жалпы түсінік. Мақсаты: ойлаудың түрлерін және сөйлеу мен ойлаудың байланысын студенттердің жан-жақты меңгергендіктерін бақылау. Жоспар:
1.Ойлау түрлері және олардың ерекшеліктері. 2.Адамның шығармашылық ойлауын қамтамасыз ететін факторлар. 3.Сөйлеу және тіл. 4.Сөйлеу және ойлаудың байланысы. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастыру барысында ойлау мен сөйлеуге анықтама бере отырып оның түрлетірен сипаттама беру. Сөйлеу және қарым-қатынас, сөйлеу және ойлаудың байланысын ашып көрсету. Әдебиеттер: 1.Жарықбаев Қ. Психология. А., 1993 2.Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993 3.Алдамұратов Ә. Жалпы психология. А., 1995 4.Немов Р.С. Психология. М., 1998 Семинар- 9. Психологиядағы тұлға туралы түсінік . Мақсаты: психологиядағы тұлға мәсселесін студенттердің қаншалықты меңгергеніне қарай бағалау. Жоспар:
1.Тұлға психологиясының методологиялық мәселелері. 2.Тұлға теориялары және оқытудың негізгі деңгейлері. 3.Тұлға теориялары. Отандық психологтар зерттеулеріндегі жеке тұлға мәселелері. 4.ХХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы жеке тұлға мәселесінің даму психологиясы. Жеке тұлғаның шетелдік теориясы. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастыру барысында шетелдік және отандық психологиядағы тұлға теорияларын салыстыра отырып талдау жасау қажет. Әдебиеттер : 1.Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность М., 1997 2.Немов Р.С. Общая психология. Кн.1. Спб: питер1990 Столяренко Л.Д. Основы психологии. М., 1997
Жоспар:
1.Э.Кречмер бойынша мінез типологиясы, А.Е.Личко бойынша мінез типологиясы, К.Леонгард бойынша мінез типологиясы, Э. Фромм бойынша мінез типологиясы. 2.Мінез туралы теориялар. 3.Мінез құрылымы мен қасиеттері. Мінез бітістері. 4.Мінез және темперамент. Мінездің ұлттық ерекшеліктері. Әдістемелік нұсқаулық :Тақырыпты қарастыру барысында мінезге анықтама беру, темперамент және мінездің байланысын көрсету. Әдебиеттер:
Семинар –11. Қабілет туралы жалпы түсінік. Сабақтың мақсаты: қабілеттілік, нышан және адамдардың даралық ерекшеліктері байланысын студенттердің жан-жақты меңгергендіктерін бақылау. Жоспар:
Қабілет туралы түсінік. Адамдардағы қабілеттілік түрлері Қабілеттілік, нышан және адамдардың даралық ерекшеліктері. Қабілеттілікті дамыту. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастырғанда қабілет туралы анықтама. «Нышан», «Дарындылық», «Талант» ұғымдарының өзара байланысын ашып көрсету. Қабілет теориялары. Әдебиеттер:
Семинар –12. Эмоция және сезім. Мақсаты: сезімнің түрлерін студенттер қалай меңгергендігін тексеру. Жоспар:
Күрделі эмоционалды күйлер. Сезімнің түрлері. Жоғары деңгейдегі сезімдер. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастыруда адам өміріндегі эмоцияның ролін ашып көрсету. Эмоцияның негізгі функцияларына сипаттама беру. Әдебиеттер:
Семинар–13. Еріктің жалпы сипаты. Мақсаты: жеке адамның ерік сапаларын студенттер қалай меңгергендігін тексеру. Жоспар:
Ерік туралы түсінік. Еріктің физиологиялық негіздері. Ерік теориялары. Жеке адамның ерік сапалары. Әдістемелік нұсқаулық: Тақырыпты қарастыруда адам өміріндегі эмоцияның ролін ашып көрсету. Ерікке анықтама Бере отырып оның физиологиялық негіздеріне тоқталу. Ерік сапаларына және Адам еркін дамыту жолдарына көңіл аудару.
Семинар -14. Бастауыш мектеп жасындағылардың психикалық дамуы. Мақсаты: бастауыш жасындағы балалардың психикалық дамуын студенттер қалай меңгергендігін тексеру. Жоспар.
Әдістемелік нұсқау: Тақырыпқы дайындаларда мектеп жасына дейінгі баланың сенсорлық дамуының ерекшеліктеріне, мектепке дейінгі жаста ықтиярсыз зейін қалай дамиды және ықтиярлы зейннің қалыптасу шарттары қандай; мектепке дейінгі шақтағы ықтиярлы естің, бала қиялының өзіне тән ерекшелігіне, бейнелі ойлау қалаай дамитындарына тоқталу. Әдебиеттер:
Семинар - 15. Жеткіншектердің психикалық дамуы. Мақсаты: жеткіншек жасындағы балалардың психикалық дамуын студенттер қалай меңгергендігін тексеру. Жоспар.
Әдістемелік нұсқау: Тақырыпты қарастыру барысында отандық және шетел психологиясындағы жеткіншек проблемасы. Бұл шақтағы жаңа құрылымдар. Жеткіншектердің оқу іс-әрекеті. Танымдық, қоғамдық қызығулардың, мінез-құлық моивінің қалыптасуы. Мотивациялық сфералардың құрылымдардың қалыптасуына тоқталу. Бұл жастағыоардың оқу іс-әрекеті, олардың өзіндік санасының дамуы. Жеке басының қалыптасуы және танымдық процестерінің даму ерекшеліктеріне тоқталу. Әдебиеттер:
3. Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2005 4. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровскиий редакциясымен, А., 1987ж. 67б. 5.Кон И.С. Психология ранней юности. М., 1989 6.Кон И.С. Психология старшеклассника. М., 1982 4 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ 4.1 Студенттің өздік жұмысын ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқаулық: Өздік жұмыс тақырыптары, онда қарастырылатын сұрақтар қазақ әдебиеті тарихының өзекті теориялық және методологиялық мәселелерін кеңінен қамтиды. Студенттің білімді өз бетімен алуға ұмтылушылығын, ізденімпаздық кабілетін арттыру мақсат етіледі. Студенттен әр семинардың берілген сұрақтарына тыңғылықты әзірленуі талап етіледі. Ол үшін студент көрсетілген әдебиеттер бойынша әрбір сұрақтың мәнін ашатындай конспект әзірлеуі қажет. Бұл біріншіден, білімінің жүйелілігін, үздіксіздігін қамтамасыз етеді. Екіншіден, дайын конспектінің өздік жұмысты орындау, ОСӨЖ, кезеңдік және қорытынды бақылауға дайындалу барысында пайдасы зор. Қздік жұмыс тақырыбымен танысып алған соң, қажетті әдебиеттерді іріктеп алу керек. Бір сұрақтың айналасында айтылған түрлі авторлардың пікірлеріне іштей салыстырулар жасап, түйінді жерлерін қағаз бетіне түсіру керек. Осы мәселе төңірегіндегі өз ойыңыз қандай, соны дәйектеңіз. Бұдан соң белгілі бір тұжырымды дәлелдеу үшін өзіңіз оқыған көркем туындылардан, сын мақалалардан мысалдар келтіріңіз. Келесі семинарларда алдыңғы өткен сабақтарда дайындаған материалдарыңызды, алған біліміңізді дұрыс пайдалана біліп, жаңа тақырыппен байланыстырып отырыңыз. Әр тақырыпты өткен кезде ұсынылып отырған көркем мәтіндермен мұқият танысып, көрсетілген үзінділерін жатқа оқу қажет. Өздік жұмысты қорғау барысында әдеби мәселелерді меңгерумен қатар мәтінді білу талап етіледі. Емтихан алдында мәтіндік тест алынады.
Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары 4.1 Іс-әрекет және сана. Іс-әрекет және тұлға. 4.2 Көпшілік психологиясы. 4.3 Зейін мен қабылдау. 4.4 Ойлаудың жалпы заңдылықтары. 4.5 Жеке адам құрылымындағы темперамент. 4.6 Бастауыш мектеп жасындағы оқу іс-әрекеті. 4.7 Мектепке даярлау мәселесі. 7 жас дағдарысы 4.8 Жеткіншектердің қарым-қатынасы. 5 БАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ 5.1 КУРС БОЙЫНША ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ 1.Тұңғыш психологиялық лабораторияның негізін қалаған : а) Бехтерев. б) Фрейд. в) Вундт. г) Выготский. д) Ушинский. 2. Қазіргі психологиялық, зерттеулерде қай әдіс негізгі және маңыздырақ деп саналады: а) генетикалық. б) референтометрия . в) эксперимент . г) тест . д) әңгіме. 3.Табиғаттың барлық объектілерін жанды дейтін қияли түсінік: а) анимизм. б) монизм. в) идеализм. г) дуализм. д) панпсихизм. 4.Темпераментті алғаш рет сипаттаған: а) Аристотель. б) Платон. в) Гиппократ. г) Кречмер. д) Павлов. 5.Төл тіліміздегі психология оқулығының авторы кім: а) Мұқанов. б) Алтынсарин. в) Аймауытов. г) Абай.
д) Жарықбаев. 6.Түс көру деген не: а) шындыктың санадан тыс бейнеленуі . б) қиялдың пассивті түрі . в) гипнозға берілушіліктің жоғары нәтижесі . г) галлюцинацияның ерекше түрі . д) қиялдың активті түрі. 7.Сана айқындалады: а) адамзат дамуының қоғамдық-тарихи сипатымен . б) таптық бағыттылықтың өзгеруімен . в) формациялардың ауысуымен . г) табиғатпен. д)мәдениетпен. 8.Зейіннің бір сәтте бірнеше объектілерді қамтып алу қасиеті: а) концентрация . б) көлемі . в) тұрақтылығы. г) ауысуы . д) бөлінуі. 9.Мінездің көріністері көбінесе шарттыланады : а) дамудағы акселерация . б) госпитализм құбылысымен . в) қоршаған ортаның әсері. г) сензитивтілікпен. д) сенсибилизациямен. 10.Психика дегеніміз: а) қоршаған ортадан шындьқтың мида бейнеленуі іс-әрекеті. б) жүйке жүйесінің физиологиялық қызметі. в) мидың рефлекторлық, іс-әрекеті. г) бас ми материясының субстраты. д) бақылаудың, жанның көрінісі. 11.Бір объектіні екіншісінен гөрі ерекше бөліп алу қабылдаудың кандай қасиетімен байланысты: а) заттылығы. б) құрылымы. в) тұтастығы. г) тұрақтылығы . д) таңдамалығы. 12.Қандайда бір әрекетті орындаудағы табиғи алғы шарттар: а) ерікгі мінез. б) талант. в) дарындылық. г) нышандар. д) қабілеттер. 13.Тұлға аралық қарым - қатынас кезінде жетекшіге (лидерге) сөзсіз бағыну стилі: а) либеральды . б) авторитарлы . в) демократиялық. г) қол астына алу. д) конфронтация. 14.Әрекетті игеру максатында оны саналы түрде қайталау: а) әдет: б) жаттығу. в) іскерлік. г) дағды. д) бағдарлаушылық әрекет. 15.Жеке тұлғаның туа біткен ерекшеліктеріне не жатады: а) темперамент. б) қабілеттер. в) мінез. г) ec.
д) зейінділік. Тест тапсырмаларының кілті
жүктеу/скачать 0.49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||