Пәннің мақсаты мен міндеттері «Шетел журналистикасы»

1. 
   Пәннің мақсаты мен міндеттері
   

Мақсаты – студенттерді Еуропа, Шығыс, Азия, Африка, Американың телерадиокоммуникация саласындағы жүйелермен, қазіргі үлгі етерлік жағдайлармен таныстыру; қазіргі ақпараттық қоғамдағы олардың даму жағдайының негізгі бағыттарын түсіндіру; электронды БАҚ-тың бүгінгі таңда қоғамда алатын орны мен әсер етуші негізгі факторларды талдау арқылы шетел тележурналистерінің кәсіби шеберлігі туралы түсінік қалыптастыру.

Курстың міндеті:

• 
  студенттерде шетелдердің телевидениесі мен радиосының даму заңдылықтары жайлы түсінік қалыптастыру;
  
• 
  телерадио ұйымдарының шетелдік модельдерінің типтік құрылымының ерекшелігін көрсету;
  
• 
  шетелдердің экономикалық, саяси, мәдени және әлеуметтік тұрмысындағы БАҚ-тың рөлін таныту;
  
• 
  студенттерге әр түрлі шетелдердегі журналист кәсібі туралы жан-жақты ақпарат беру;
  
• 
  интернеттен шетелдік ірі ақпарат агенттіктері материалдарымен жұмыс істей білуге үйрету;
  
• 
  болашақта өз тәжірибелерінде шетелдік БАҚ-тың кәсіби жұмысының әдіс – тәсілдерін пайдалануды үйрету.
  

• 
  шетелдік электронды БАҚ дамуының қазіргі жағдайы туралы түсінік қалыптасу;
  
• 
  бұқаралық коммуникация саласындағы етелдік ғалым, зерттеушілердің теориялық еңбектерін, сондай-ақ әлемнің ақпараттық телеагенттіктер мен телерадио компанияларды туралы білу;
  
• 
  шетелдердің БАҚ туралы заңдылықтарының негізгі ережелерін білу;
  
• 
  шетелдік танымал теле – радио жүргізушілер, репортерлер мен олардың творчествосы туралы білу;
  
• 
  Қазақстан бұқаралық ақпарат құралдарындағы халықаралық тақырыпта жазылған журналистік материалдарға баға бере білуі керек.
  

Курстың негізгі теориялық базасы БАҚ саласындағы халықаралық заңдылықтар мен нормативтік құжаттар, сондай-ақ, әлемнің телерадио ұйымдарының ақпараттық және талдамалы материалдары, шетелдік телерадио бағдарламалары болып табылады.

Бұқаралық ақпарат құралдары дамушы елдердің ақпараттық қоғамға өту кезеңінде жаһандық және ұлттық сипат факторларының ақпараттық қоғамның қалыптасуына ықпалы. БАҚ-тың дыбыс ұқсастығы. Ақпараттық теңсіздіктің мәселелері. БАҚ-та мүмкіндік - адамның ақпараттық қоғамдағы жаңа құқығы.

Жоғары даму алғышарттары. Редакторлық тәуелсіздік. Қызығушылықтар дамуы. Реттелген репортаж. Қарулы қақтығыстар туралы репортаждар.

2-тақырып. БАҚ қызметін реттеу.

Бұқаралық ақпарат құралдары туралы заңдылықтар: жалпы принциптері, жекелеген елдердегі ерекшеліктер. Дыбыстық, бейне саласына мемлекеттік бақылау. АҚШ пен Батыс Еуропа елдеріндегі бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты ұлттық заңдылықтардың ерекшеліктері.

Батыс демократиясындағы биліктің үш тармағымен қарым-қатынастағы бұқаралық ақпарат құралдарының принциптері мен пішіндері. Бұқаралық ақпарат құралдары және мемлекеттің сот билігі. Үкіметтің бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара байланысының түрлері: баспасөз конференциялары, брифингтер, ақпарат алу көздері.

Бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты маңызды халықаралық құқықтық құжаттар. Адам құқы туралы Еуропалық Конвенциядағы жаңа Еуропалық Қоғамдастықтағы БАҚ қызметінің мәселелері.

Әр түрлі елдердегі ақпарат алу мәселелері. Ақпарат алуды реттейтін маңызды ұлттық заңдық актілер. Еуропалық Одақта мүше елдерге БАҚ-тың ашық болуына қатысты қарам-қайшылықтар.

БАҚ-тың өзін-өзі реттеуі. Батыс журналисінің этикалық нормалары. Журналистің кәсіби және этикалық кодекстері.

Саяси партиялар мен журналистика. Дамыған Батыс Еуропа елдеріндегі партиялық баспасөздің экономикалық және әлеуметтік дағдарысы.

Бұқаралық ақпарат құралдары және саясат. БАҚ және ұларалық қақтығыс. Ол – «төртінші билік» тұжырымдамасы. БАҚ бостандығы және қазіргі батыс қоғамның оны бақылауы. Бұқаралық ақпарат құралдары және сайлау. Сөйлеу кезіндегі әртүрлі БАҚ қызметінің ерекшеліктері.

4-тақырып. Жаңа медиадағы интерактивтілік, дигитализация және конвергенция.

Жаңа ақпараттық технологиялар және бұқаралық ақпарат құралдары. Интернет – қазіргі ақпарат пен коммуникацияның жаһандық жүйесінің негізі.

Жаңа ақпараттық технологиялар және дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдары: өзара бірігуі мен байланысының мәселелері. Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуына байланысты туатын қауіп: ұлттық (қоғамның ақпараттық бай және кедей табы) және жаһандық (Солтүстік пен Оңтүстіктің ақпараттық қарама-қайшылық) деңгейде.

Интернеттегі дәстүрлі БАҚ. Виртуалды БАҚ-тың дәстүрлі БАҚ-тан айырмашылығы. Онлайндық желідегі ақпараттарды берудің жаңа әдістері. Виртуалдық БАҚ-тағы журналист жұмысының түрлері мен әдісінің өзгеруі.

Электронды БАҚ және шетел баспасөзінің теориялары. Негізгі тұжырымдамалардың шығуы, дамуы және қазіргі жағдайы (авторитарлық, баспасөз бостандығы, ақпараттық технологиялар мен жаһандық ақпарат айдынындағы құрылымдық өзгерістер). Мануэл Хастельс позициясынан Маршалл Маклюенің көпшілік коммуникацияларды дамыту теориясы. Олвин Тоффлердің жұмысына сындық талдау, соның ішінде «Третья волна». Д.Оруэллдің «1984» кітабындағы тоталитарлық ақпараттық қоғам.

Интернет ғасырындағы Еуропалық теңсіздік. Жаңа компьютерлік технологиялар: электрондық фронтир және ренедиация. Қазіргі теоретиктердің бұқаралық коммуникацияны Маклюен идеясымен крнцепцуалдық байланыстыруы.

6-тақырып. Америка Құрама Штаттарындағы электронды БАҚ-тың жүйесі.

Ақш-тың ұлттық және өңірлік телевидениялық хабар таратуы. АҚШ-тың коммерциялық және қоғамдық – құқықтық телевидениесі. Жетекші телекомпаниялары ABC, CBS, NBS, FOX: сипаттамалары мен ерекшеліктері. Телекомпаниялар моделінің қызметтері және өзара байланысы мен бәсекелестігі.

Кабельдік телевидение жүйесінің құрылуы. Америка телевидениесіндегі жарнама-экономиканың қатты реттеушісі. Жеткші тележүргізушілері мен репортерлері. Танымал сериалдары мен талдамалы көңіл көтеру бағдармалары. Американдық телевидениедегі ақпараттық берілуі – БАҚ-қа қатысты заңдылықтар. АҚШ телерадио компанияларын реттеуші ұйымдар. АҚШ-тағы сандық телевидение: болашағы мен ерекшелігі.

7-тақырып. Си-эн-эн ақпараттық корпорациясы.

Құрылу тарихы және қызметінің принциптері. Ақпарат беру тәсілдері. Атлантадағы СИ-эн-эн –нің штаб-квартирасы, Хэлдоу Ньюз каналының құрылуы. Си-эн-эн Интернейшнл қызметінің ауқымы. Си-эн-эн журналистері жұмысының әдіс-тәсілдері. Ларри Кинг - әлемінің ең басты журналисі.

Халықаралық ақпараттық суперканалдарымен FOX (Мердок), TBN (Пол және Долен Кроуч) бәсекелестігі. Си-эн-эн Қазақстан эфирінде. Жаңа ақпараттық, супермагистралдардың құрылуы. АҚШ телевидениесінде Югославия, Парсы шығанағы, Ауғанстан, Ирактағы қарулы қақтығыстың көрсетілуі.

Си-эн-эн шетелдердің журналистика факультеттерінің студенттері үшін – тәжірибе мен шығармашылық. Ресми сайты CNN@com.

Францияның кабельдік және спутниктік телевидениені, 2006 жылғы сандық телевидение. Францияның көңіл көтеру телевидениесі. «Loft story» (француздық вариант «Big Brother») хабары. Жалпы ұлттық мемлекеттік төрт каналдар : Франс-2, Франс-3, Арта (франко-германиялық мәдениет каналы), бесінші (білім беруші канал). Үш жекеменшік жалпыұлттық канал: ТФ1, М6 және Плюс каналы (ақылы канал). Францияның халықаралық каналдары ТВ5 және Франа Интернационал Каналы (КФИ).

Италия телевизиясының даму тарихы. Мемлекеттік РАИ телевидениесінің және Медиасеттің коммерциялық жүйесі. Италия каналдарының бағдарламалық саясаты. Италияның телегазеттері. Жарнама, Италия телевидениесінің заңдық базасы. Италия телевизиясының болашағы. Италия медиасекторындағы С.Берлускони. Сети Сильвио Берлускони – ірі медиамагнаттары: «Канл 5», «Италия – 1», «Ретекуатро».

РАИ Жаңа әкімшілік кеңесі. Альдо Грассо – 2000 жылғы «Италия телевидениесінің тарихы» кітабының авторы, телевидениенің танымал сыншысы, А.Грассо, Италия телевидениесі дамуының кезеңдері.

Мемлекеттік телекомпаниялар: РАИ-1, РАИ-2, РАИ-3 – құрылым, хабар беру саясаты, танымал хабарлары.

Ватикан телерадиобағдарламалары.

10-тақырып. Ұлыбритания телевизиясы мен радио хабар таратуы.

Би-Би-Си – дің тарихы мен қалыптасуы. Хабар тарату құрылымы. Хабар тарату принциптері және ұйымдардың саясаты. Би-Би-Си журналистерінің талаптары. Ұлыбритания телевидениесі мен радионың заңдық базасы. Англияның кабельдік және спутниктік хабарлары. Жергілікті телевизиялық радио хабар таратуы: Сандық радио мен телевидениесін құрудың болашағы. Би-Би-Си қызметіндегі Omnibus System компаниясы. News 24 және Jupiter + оффлайнілік студиясы newsroom хабарларының жоспарларын дайындау.

Ағылшын тіліндегі балалар хабарын тарату. Білім беру сипатындағы бағдарламалар. Би-Би-Си – дің ғылыми-танымал киноларды таратуы. Оңтүстік Азия, Индия, Орта Азия және Қазақстандағы Би-Би-Си – дің ақпараттық бағдарламалары. Би-Би-Си – дің орыс қызметі. «Глядя из Лондона», «Радиус», «Новый день» т.б.

11-тақырып. Германия телевизиясының қос жүйесі.

Германияның ттелевидениесі әне радиосы көпшілік – құқықтық телерадиостанциялар. Телерадионың өзін өзі басқаруы мен бостандығы. Бағдарламалар. Қаржыландыру көздері. Жекеменшік телерадиокомпаниялар. Интернеттегі электронды БАҚ. Екінші Герман телевидениясы (ЦДФ). Ірі студиялар – Постедамдағы «Вестдайгер рундфунк» (Кельн), «Остдайгер рундфунк – Бранденбург» және «Радио Бернен». Телерадио компаниялар: «Байерншер рундфунк» (Мюнхен), «Хессишер рундфунк» (Франкфурт / М) т.б.

Азия журналистикасының ерекшелігі. Эн-эйч-кей – Жапонияның 5 мемлекеттік телерадиокомпаниясы: жалпы және оқу бағдарламалары, спутниктік каналдар және сараптамалық сандық телевидение.

Жапонияның коммерциялық телехабарларын тарату бағдарламалары. Викториналар мен сериалдар, ақпараттық және спорт хабарлары. Жапония телевидениесіндегі мультипликация. Жапония телевидениесіндегі балалар хабары.

Жяпония сандық телевидениесінің болашағы. Жапонияның ірі компаниялары: Сони және Мицубиси, Тошиба, Хитачителерадиомен жабдықтау әлемдік нарығының көшбасшысы. Хабар тарату туралы заң.

Сеулдегі мемлекеттік ТВ-Кей-Би-Эс ТВ – Кореяның алғашқы телевизиялық қызметі. Коммерциялық телеорталық Ти-Би-Си ТВ – «Тонян бродкастинг компани» филиалы. «Мунхва бродкастинг компани» - елдің теле жүйесі. Эс-Би-Эс – шетелдік радио хабарларын тарату желісі. Индонезия және араб, неміс, португал бағдарламалары және әлемнің 11 тілінде. Эй-Эф-Кей-Эн американдық іскерлігіне арналған ТВ.

Сингапурдың телевизиялық корпорациясы. Төрт мемлекеттік тілдегі жаңалықтар. Отбасылық сериалдар. «Кто выйграет миллион?» бағдарламасы. Малайзия телевизиесі. Мұсылмандарға арналған бағдарламалар.

14-тақырып. Африка және араб елдерінің телевизиясы мен радио хабарларын тарату.

Аль-Джазира спутниктік тәуліктік каналы. Катар телевидениесі. Штаб квартира Аль-Джазира – Доха қаласындағы арабтық тәуелсіз БАҚ-ты құрушы –аль-Тнаи отбасы. Хабар тарату торы: талдамалы материалдар, токшоу, деректі фильмдер. Әлемнің 31 еліндегі меншікті тілшілері. Аль-Джазира спутниктік тәуліктік каналының шығармашылық негізін қалаудағы Би-Би-Си-дің рөлі. Осама Бин Ладен және талибтер – репортер Аллунидің кейіпкерлері. Си-Эн-Эн – мен келісім шарттар.

ОАР ТВ иесі – үкіметік «Телеком» Медиакомпания «Догсоник». Сандық, мобильдік, спутниктік байланыс желісі. ОАР халқының телевидениеге қол жеткізуі. Елдегі интернет. Жарнама. Ақ нәсілдерге арналған «Хойвелл» радиостанциясы. Қараларға арналған «Укхози» радиостанциясы. ОАР БАҚ-тағы нәсілдік. Шетелдік БАҚ ОАР туралы.

15-тақырып.Қытайдың телевизиясы мен радио хабарларын тарату.

Қытай телевидениесін дамытудағы реформалар. Спутниктік хабар тарату. Мемлекеттік хабар таратушы Шанхай телевидениесінің бағдарламасы. Пекин телевидениесі. Гуаньдунк ТВ. Сычуань ТВ. Қытай телевидениесіне идеологиялық бақылау. Азиасат спутниктік ТВ. Қытайдағы жекеменшік телевидение. ҚХР Шыңжан – Ұйғыр автономиялық телевидениессі. Қытайдың түрлі –түсті ТВ. Журналистік шолу. Электронды өнеркәсіпті дамыту. Интернетті реттеуге Қытайдың әдісі.

Бұқаралық ақпарат құралдары дамушы елдердің ақпараттық қоғамға ену кезеңінде, жаһандық және ұлттық сипат факторларының ақпараттық қоғамның қалыптасуына ықпалы.

2. 
   БАҚ қызметін реттеу.
   

Ұсынылатын әдебиет: 10, 13, 3

3. 
   Бұқаралық ақпарат құралдары демократиялық қоғамның
   

Саяси партиялар мен журналистика. Дамыған Батыс Еуропа елдерріндегі партиялық баспасөздің экономикалық және әлеуметтік дағдарысы.

Бұқаралық ақпарат құралдары және саясат. БАҚ және ұлтаралық қақтығыс. Ұсынылатын әдебиет: 8, 10, 15

4. 
   Шетелдік БАҚ қызмеінің кәсіптік аспектілері.
   

Ұсынылатын әдебиеттер: 6, 7, 8

5. 
   Аудиторияа ақпараттық әсер етуің әдіс-тәсілдері.
   

Комментаторлық репортаж. Фактілерді беру тәртібі. Қыстырма сөз, жаргондарды пайдалану. Журналистің насихаттық қызметі.

Зерттеушілік журналистика. Статистикалық деректер мен фактілерді зерттеудегі компьютерлік бағдарламалар. Журналистік зерттеудің социологиялық әдістері.

Ұсынылатын әдебиеттер: 13, 4, 2

6. 
   БАҚ-тың шоғырлануы үрдісінің ғаламдық сипаттамасы.
   

Ұсынылатын әдебиеттер: 7, 8, 15, 16, 17.

1. 
   Беглов С.И. Британская печать на исходе века. М., 1995
   
2. 
   Вартанова Е.Л. Европейский союз в поисках информационного общества // Вестник МГУ, серия Журналистика. 1998, № 2,3.
   
3. 
   Вартанова Е.Л. К чему ведет конвергенция СМИ? // Информационное общество. 1999, № 6.
   
4. 
   Засуракий Я.Н. Информационное общество в рамках международного сотрудничества // Информационное общество. 2000, № 1.
   
5. 
   Землянова Л.М. Современная американская коммуникацивистика. Теоритические концепций, проблемы, прогнозы. М., 1995.
   
6. 
   Дэнис Э., Мэррил Д. Беседы о Масс-Медиа. М., 1997.
   
7. 
   Журналистика в буржуазком обществе. / ред. Я.Н. Засурского. М., 1976.
   
8. 
   Материалы о зарубежных средствах массовой информации в 1990-2000. //Вестник МГУ. Серия Журналистика. 1991-2003. № 4-6.
   
9. 
   Шиллер Г. Манупуляторы сознанием. М., 1983.
   
10. 
    Законы и практика средств массовой информации в Европе, Америке и Австралии. Сравнительный анализ. Артикль ХІХ. М., 1996.
    
11. 
    Мицкевич Э., Файерстоун Ч. Телевидение и выборы. М.,1993.
    
12. 
    Сегела Ж. Национальные особенности охоты за голосами: Так делают президентов. М., Вагриус. 1999.
    
13. 
    Средства массовой информации и выборы. Справочные издания. Под ред. Я.Ланче и Э.Палмера. Европейскии институт СМИ. 1995.
    
14. 
    Майн Х. Средства массовой информайии в Федеративной Республике Германии. Германия. «Коллоквиум» 1995.
    
15. 
    На службе монополий: Информационно пропагандистский комплекс стран капитала. Под ред. проф. Я.Н. Засурского. М.,1997.
    
16. 
    Урина Н.В. Итальянская журналистика в 1945-1990 гг. М., 1999.
    
17. 
    Шарончикова Л.В. Печать франции (1980-90-е гг.). М., 1995.
    

1. 
   Засуракий Я.Н. Информационное общество и средства массовой информации // Информационное общество. 1990.№ 1.
   
2. 
   Франция: Общие сведения о праве по вопросам печати. Россиско – французская серия «Информацинные и учебные материалы». М., 1995.
   
3. 
   Совещание по безопасности и сотруднечеству в Европе: Заключительный акт. Хельсинки. 1995. Раздел П. Информация.
   
4. 
   Энтин В.И. Правовое регулирование деятельности прессы за рубежом. Обзор законодательных документов. М., 1992.