Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Апаттар медицинасы» пәнінің 050731 «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған

1. 
   Талу кезіндегі алғашқы көмек
   
2. 
   Қан кету – алғашқы көмек
   
3. 
   Қан кетуді тоқтату кезіндегі жгут қою тәсілдері
   
4. 
   Сынықтар – алғашкы көмек
   
5. 
   Сынықтардың түрлері
   

№7 дәріс. Бас сүйектің, көздің, кеуде қуысының зақымдануы. Беттің, жақтың жұмсақ ұлпалардың, жаралануы

1. 
   Бас сүйектің зақымдануы
   
2. 
   Беттің - жұмсақ ұлпалардың, жақтың жаралануы
   
3. 
   Көздің зақымдануы. алғашқы көмек
   

Өлімге немесе мүгедектікке алып келетін бастың немесе омыртқа жарақаттың кейбір салдарын дер кезінде және дұрыс жасалған алғашқы көмек – тоқтатуы мүмкін.

1. 
   Бас сүйектің зақымдануы
   
2. 
   Беттің - жұмсақ ұлпалардың, жақтың жаралануы
   
3. 
   Көздің зақымдануы. алғашқы көмек
   
4. 
   Таңғыш тану түрлері мен әдістері
   

№ 8 дәріс. Қарын мен ішкі ағзалардың, омыртқаның, жауырын мен бұғананың зақымдануы

1. 
   Кеуде қуысының зақымдануы
   
2. 
   Пневмоторакс түрлері
   
3. 
   Іш пен ішкі ағзалардың зақымдануы
   
4. 
   Омыртқаның зақымдануы
   
5. 
   Кеуде және бел омыртқаларының, жамбас сүйектерінің зақымдануы
   

• 
  тыныс алудың қиындауы;
  
• 
  кеуде қуысындағы ашық жарадан қан кету;
  
• 
  әрбір дем алған сайын жарадан сору дыбысының шығуы;
  
• 
  жарақат аймағының қатты ауруы;
  
• 
  сынуға тән айқын деформация;
  
• 
  қанға тұншығу.
  

• 
  зардап шеккен адамды жоғарылап жатқызу;
  
• 
  зардап шеккен адамнан іштегі ауаны барынша шығаруын сұраңыз;
  
• 
  жарақатты ауа өткізбейтін таңғышпен орау, мысалы, полиэтилен пакетінің немесе пластик ормасының бөлігімен. Егер бұлар қолда болмаса, мата бөлігін немесе қандай да бір киімді алыңыз;
  
• 
  бір жағы ашық тұратындай етіп, лейкопластырмен бекітіп тастаңыз (бұның көмегімен тыныс алғанда ауа ішке кірмейді, бірақ тыныс шығарғанда ауа шыға алады);
  
• 
  оқ тиген жағдайда оқтың шығуы мүмкін тұсты іздеңіз. Егер тесік болған жағдайда жоғарыда көрсетілген алғашқы көмекті көрсетіңіз.
  

Кеуде қуысы мен жамбаста орналасқан ағзаларға қарағанда іш қуысында орналасқан ағзалар сүйектермен қорғалмаған.

• 
  қатты ауыру, іштің ауыруы немесе жаншылу әсері;
  
• 
  көгеру;
  
• 
  құсу (кейде қан құсу немесе қара түсті), әлсіздік;
  
• 
  үлкен дәретіндегі қан (үлкен дәреті қара түсті).
  

• 
  мүмкіндігінше зардап шеккен адамның омыртқасы мен басын қозғалтпай ұстау керек;
  
• 
  зардап шеккен адамның басын жатқан күйінде орнынан қозғалтпастан таңып тастау;
  
• 
  тыныс алу жолдарынын тазалығын қамтамасыз ету;
  
• 
  ес – түсінің түзулігі мен тыныс алуын бақылап отырыңыз;
  
• 
  керек болса, сыртқы қан кетуді тоқтату;
  
• 
  зардап шеккен адамның дене температурасын бірқалыпта ұстау;
  
• 
  зардап шеккен адам қорғағыш бас киім киген болса шешпеу керек;
  
• 
  бас киімді тек зардап шегуші дем алмаған жағдайда ғана шешу керек.
  

• 
  саусақтары қарама – қарсы иыққа бағытталатыңдай етіп, қолын кеудесіне көлденең қойыңыз;
  
• 
  жайылған таңғышты иығы мен саусақтарынан жоғары таңыңыз;
  
• 
  таңғыш шынтақ пен иықты жауып тұруы керек;
  
• 
  иықты ұстап тұрып, таңғыштың төменгі жағын білезік, білек және шынтақ астынан орау керек.
  

• 
  ұстап тұратын таңғыштың биіктігін абайлап белгілеу керек;
  
• 
  таңғыштың ұшын қарама – қарсы жағынан байлау керек;
  
• 
  жұмсақ, бірақ берік материалды дене мен қолдың арасына қою керек;
  

• 
  таңғышты зақымданған жақтың шынтағынан тұтас бойына созып, тартып байлау керек;
  
• 
  таңғыштың ұштарын қарсы жақтағы сау қолдың астына байлау керек.
  

1. 
   Кеуде қуысының зақымдануы
   
2. 
   Пневмоторакс түрлері
   
3. 
   Іш пен ішкі ағзалардың зақымдануы
   
4. 
   Омыртқаның зақымдануы
   
5. 
   Кеуде және бел омыртқаларының, жамбас сүйектерінің зақымдануы
   

№ 9 дәріс. Қолдың, аяқтың зақымдануы - шығу, сыну

1. 
   Қолдың зақымдануы – шығу, сыну
   
2. 
   Шынтақ буынындағы білектің шығуы
   
3. 
   Аяқтың зақымдануы – шығу, сыну
   

денесіне таңып тастау керек.

Қолының басы мен білегін орамалға асып қою керек. Ауруды басу мақсатымен 50% анальгин ерітіндісін немесе басқа да ауыруды басатын дәрілерді ет ішіне егу керек.

Сыну әрқашан айқын бола бермейді.

Сыныққа жататындар: бөлшектену немесе жарылу, сондай – ақ толық

сыну.

Иықтың ортаңғы бөлігінің сынуы тік құламаған жағдайда (шынтақпен құлау, иықтың кенеттен бұралып кетуі), сондай – ақ тікелей жарақат алғаңда (иығынан ұрғанда) орын алады. Сынықка тән сипаттар: иықтың қысқаруы мен деформациялануы, сынған жердің қалыпсыз қозғалуы, сүйек сынықтарының қытырлауы.