Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Құтқару техникасы және базалық машиналар» пәнінен 050731 «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған
жүктеу/скачать 9.75 Mb.
|
Практикалық сабақ №3 ІҚЖ жүргізу кезінде қолданылатын саймандар, механизмдер, машиналар Сабақтың жоспары: ІҚЖ жүргізу кезінде қолданылатын саймандар, механизмдер, машиналардың түрлерімен танысу, қолдану ережелерін білу. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №3 Сабақтың мақсаты: ІҚЖ жүргізу кезінде қолданылатын саймандар, механизмдер, машиналармен танысу, жұмыс істеу тәртібін үйрену. Атауы, ұйғарылуы Сыртқы түрі Бетонсүймен (1) Қ (бетон, қаланған кірпіш және т.б.)
Жүкті көтеруге, шынжыр, арқан және т.б. Байлауға арналған құрышпен қапталған ілмек
Гидравликалық құрылғыға үлкен қысымда тамшылаған сұйықтық беретін сорғы
Іліп алатын, орналастыратын және әртүрлі жүктерді тиейтін жүк көтергіш көліктің құрылғысы немесе механизімі Домкрат Ш орналастыратын стационарлық, тасылмалдайтын немесе жылжымалы механизм. Домкраттар тақтайшалы, бұрандалы, гидравликалық, пневмогидравликалық, сына тәрізді болады Ш  лангалы орауыш
Оған жалғанатын шлангалар оралатын құрылғы
Үйінділерді бөлшектеуге, темір – бетон конструкциясын, тас құрылысты қиратуға арналған қол сайман Компрессор Ауаны (газды) қысып сорып және оны пайдалану орнына беретін машина
Салмағы 2 ден 10 кг дейінгі балға Лебедка Ж механизм
Қатты үстіңгі қабаттарды немесе заттарды ұсақтайтын қол құралы
Жер қазатын немесе сыпырынды жинағыш құрал Дискілі кескіш машина Металдарды, темір бетондарды және ағаштан жасалған бұйымдар конструкцияларды кесуге арналған механикалық құрал. Мұндай құралдар электрлі, пневматикалық жетек және мотожетектермен жұмыс істей алады Сорғылы станция Гидравликалық құралға сұйықтықты қысыммен ауыстыратын машина немесе құрылғы
Әртүрлі материалдарды қиатын қол құралы Шой балға Соғу әрекетіне арналған қол машинасы Ағаш кесетін шынжыр ара Ағаш және одан жасалған бұйымдарды кесетін құрал. Э Зақымдалған орында олардың құбыр тұтастығын қысатын құрал
Әртүрлі жүктерді көтеретін құрал. Сонымен бірге оның көмегімен әртүрлі заттарды бір – бірінен ажыратуға болады Полипаст Әртүрлі жүктерді көтертін және ауыстыратын жүк көтергіш механизм
Жүк көтеретін, тар ойықтарды кеңейтетін, конструкцияларды қирататын құрал
Ү элементтерін тістейтін құрал
Оттекті – газды металдарды кесетін құрал Таль Қолды, электрлі жетек немесе пневматикалық жетекте жүк көтеретін ілме құрал
Шауып – кесетін құрал №3 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары
Практикалық сабақ №4 ТЖ кезіндегі такелажды жұмыстар Сабақтың мақсаты: ТЖ зардабын жою кезінде құтқарушылар мынандай жұмыстарды жиі орындайды: әртүрлі жүктерді буады, оларды көтереді, орынын ауыстырады, түсіреді, тораптарды шешеді, болат және зығыр арқандарды жалғайды, шығырларды іледі, жүк көтеретін техникасын орнатады. Бұл жұмыстың барлығы такелажға қатысты. ТЖ кезіндегі такелажды жұмыстардың ерекшелігі жүктердің әртүрлігіне, басым көпшілігінде қоятын арнайы орынның жоқтығына, тұтас тұрмай бұзылуы салдарынан тасымалдау кезінде жүктің аяқ асты құлауына, жұмыс жағдайының әркелкілілігіне негізделеді. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №4 Такелажды жұмыстың күрделі ерекшелігі және жауапкершілігі көп тонналы жүктердің астында қалған зардап шегушілерге көмек көрсету кезінде. Такелажды жұмысты орындау үшін негізгі жүк көтеретін құралдар болып:
Такелажды жұмысты орындау үшін:
Жүктерді шағын биіктікке көтеру және ауыстыру үшін (20-40 см) құтқарушылар домкратты пайдаланады. Олар елеусіз мөлшерде және массада тасымалдаушы жүк көтеретін механизм. Домкраттар тақтайшалы, бұрандалы, гидравликалық, пневмогидравликалық, сына тәрізді болады. Олар мықты табандарға орнатылады және адамның бұлшық ет күшімен іске келтіріледі. Бір жүк көтергіш жетпеген жағдайда бір уақытта 2-3 домкратты қолдануға болады. Жүкті көтергеннен кейін оның астына ағашты немесе металды тіреуіш қою қажет. Содан кейін домкратты босату жұмыстары орындалады. Жүктің массасы он шақты болған жағдайда кейде жүз тонна болса онда арнайы жалпақ пневмакөтергіштер қолданылады. Жүктерді көтеру және ауыстыру лебедканың және жүк көтергіштердің (қол иінтіректердің, барабандардың) көмегімен жүзеге асырылады. Олар жерге ілінеді немесе орнатылады. Жүктерді бекіту үшін ілмек және арқандар қолданылады. Такелажды жұмыстар көбінесе пневмодоңғалақтар немесе шынжыр табан сонымен қатар тік ұшақ – крандардың жүру кезінде жүк көтергіш крандардың көмегімен орындалады. Орау үшін (жүктерді орау) орағыш, болаттар, зығырлар, синтетикалық арқандар, шынжырлар, қамтығыштар, ілгектер қолданылады. Такелажды жұмыстың маңызды элементіне жүктерді алып жүру және оларды ауыстыру, түсіру, орнату, орау жатады. Жүкті ауада ауыстыру кезінде теңселісті болғызбау мақсатында кеңістікте және кідірісте жүкті бағдарлау үшін жіп құрылғысы – тартқыш қолданылады оның бір ұшы жүкке ал екінші ұшы құтқарушының қолында болады.
Кейде зардап шеккендерді босатып алу үшін жүкті тек кана шамалы биіктікке көтеру қажет. Бұл жағдайда оның астына арнайы тіреуіштер немесе қолмен материалдан жасалған тіреуіштер қойылады. Тек содан кейін ғана зардап шегушіге көмек көрсету керек. Такелажды жұмысты жүргізу кезінде құтқарушылардың қауіпсіздігі олардың қозғалыстарының сәйкестігіне, қолданылатын жабдықтардың және техникалардың сенімділігіне, шұғыл жағдайларда өздерін қалай ұстау ережелерін білулеріне байланысты. Такелажды жұмысты жүргізуге қатысушылардың негізі қауіпсіздік ережесі – ешқашан жүктің астында тұрмау. №4 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары
Практикалық сабақ №5 Жүктерді орау Сабақтың мақсаты: Жүктерді орау арнайы ілмектермен жүзеге асырылады, ал олар жоқ болған кезде – тікелей жүктің өзін көтереді. Негізгі такелажды тораптар төменде көрсетілген. Жүктерді орап үйрену. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №5 
Тік – кендір және капрон арқандарды қосып бос тарту 
Күрмеп байлау – кендір және капрон арқандарды біріктіріп, мықтап қосып ілмек жасау 
Қосарлы тік – кендір және капрон арқанды қатты тартып біріктіру 
Ажыратқыш - (бір элемент үшін) кендір және капрон арқандармен ажырату 
Ажыратқыш - (екі элемент үшін) кендір және капрон арқандармен ажырату 
Тіктеп байлау – болат арқандарды біріктіру және болат арқанның ұшынан ілмек шығару 
Тіктеп байлау – кендір арқандарды біріктіріп жалғау 
Тартылмайтын ілгек – әртүрлі заттарға өзгертілмейтін уақытша ілгек кигізу 
Тартылмайтын ілгек – әртүрлі заттарға өзгертілмейтін уақытша ілгек кигізу 
«Бұғалық» (Лассо) – әртүрлі заттарға кендір және капрон арқандарды тартып байлау 
Қарапайым үзік-үзік байлау – болат және кендір арқанды діңгекке, не болмаса дөңгелек стерженьді көтеру үшін бекіту 
Екі қабаттап үзік – үзік байлау – болат және кендір арқанды діңгекке не болмаса дөңгелек стерженьді көтеру үшін бекіту 2 Қатты ілмек – тартқанға дейін және кейін. Оларды бір немесе екі ұшынан орау кезінде болат және кендір арқандарды байлау. Екінші ұшының ұзындығы арқан ұзындығынан 20 диаметрден кем болмау керек. 
Айқастырылған ілмек – тартқанға дейін және кейін. Болат және кендір арқандардың бір ұшына жүкті орап байлау  
Ілгекке матау – тартқанға дейін және кейін. Жүкті көтеру үшін жеңіл болат және кендір тростарды арқанның бір ұшына ілмексіз байлау 
Қабаттап шлаптен бірге сегіздік байлау – тұрқы ұзын заттарды көтеру (тақтай, бөрене, діңгек) 
Бекімелі байлау – тартқанға дейін. Белгілі бір қалыпта ұстап тұру үшін кендір арқанды болат арқанға бекіту (бағытқа қарай байланады, арқанды қайта түсіру) 
Тіктеп матап байлау – болат және кендір арқандарды байлап, үлкен ұзындықтағы жүктерді тік жағдайда көтеру 
Бекімелі байлау - тартқаннан кейін. Белгілі бір қалыпта ұстап тұру үшін кендір арқанды болат арқанға бекіту (бағытқа қарай байланады, арқанды қайта түсіру) 
Ілгекке қарапайым айқастырып ілу – арқанның екі ұшына жүкті байлау кезінде болат және кендір арқандарды ілмексіз ілгекке байлау 
Ілгекке қосарлап айқастыра байлау – арқанның екі ұшына жүкті байлау кезінде болат және кендір арқандарды ілмексіз ілгекке байла 
Ілгекті – тартқанға дейін және кейін. Арқанның бір ұшына жүкті ілу үшін болат және кендір арқандарды ілмексіз байлау. Арқанның ұзын бос ұшы арқанның 20 диаметрінен кем болмау керек 
Қатты буындырып байлау – тұрқы ұзын заттарды көтеру (тақтай, бөрене, діңгек) 
Жылжымалы штык – арқанды стерженьмен бекіту (құбырмен, діңгекпен, зәкірмен) 
Үзікпен қысқартып байлау – кендір және капрон арқандарды үзікпен қысқарту 
Күрделі қысқарту - кендір және капрон арқандарды кеспей қысқарту 
Қабаттап буындырып байлау – тартылмайтын ілмектердің кендір және капрон жіптердің ұштарында пайда болу 
Қабаттап буындырып байлау – тартылмайтын ілмектердің кендір жіптің ұшында байлануы 
Аспалы (ілмелі) біріктіруші – кендір және капрон арқандарды қосу 
Қатайтып сақиналап байлау – болат арқандардың ұшын нығыздап түйістіріп байлау 
Тартылмайтын – кендір және капрон арқандардың ұшында тартылмайтын ілмектердің пайда болуы 
Шөмішке байлау (ілу) – болат арқанның ожаумен және ілмекпен бітетін болат арқанды ұзарту. Ұзартылған арқандардың ұшына қысқыш қойылады 
Кендір арқанды ұзарту – шөмішпен немесе ілмекпен бітетін кендір арқанды ұзарту №5 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары
Практикалық сабақ №6 Такелажды жұмыс кезіндегі белгі дабылы. Сабақтың мақсаты: Дабылды бейнелеу, суреттеу, көрсетуді үйрену. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №6 Жүкті немесе ілгекті көтеру 
Үзік – үзік қозғалыс кезінде алақаныңды жайып, қолыңды жоғары көтеру, қол шынтақтан бүгіледі Жүкті немесе ілгекті түсіру 
Үзік – үзік қозғалыс кезінде алақаныңды жайып, қолыңды төмен түсіру, қол шынтақтан бүгіледі Жебені көтеру 
Өзіңнің алдындағы созылған қолыңды көлденең жағдайда жоғары көтеру Жебені түсіру 
Өзіңнің алдыңдағы созылған қолыңды көлденең жағдайда төмен түсіру Жебені бұру 
Өзіңнің алдыңда көлденең жағдайда созылған қолыңды керекті бағытқа бұру (оңға немесе солға) Телескоптық жебені итеріп шығару 
Оң қол көлденең созылады. Сол қолдың алақаны оң қолдың барлық ұзындығы бойымен «өзіңнен кері» бағытқа қарай жылжиды Телескоптық жебені тарту 
Оң қол көлденең созылады. Сол қолдың алақаны оң қолдың барлық ұзындығы бойымен «өзіңе қарай» бағытталып жылжиды Кранды козғалту 
Қажетті бағытқа қарай кранның орнын ауыстыру үшін қолды алақанмен өзіңнен ары қозғалту абайла, «сәл – сәл» 
Қолдың саусақтары алақанмен шағын қашықтықта, бір – біріне қаратылады, сонымен бірге қол жоғары көтеріледі Тоқта (орын ауыстыруды тоқтату) 
Қолды шынтақтан бүгіп, белдің деңгейінде оңды – солды жылдам қимылдату, алақан төмен қарайды Жұмыстағы үзіліс 
Қолдарды бастың деңгейінде айқастыру №6 сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары
Практикалық сабақ №7 Өрт сөндіру автомобилі және өрт сөндіру техникасы Сабақтың мақсаты: Өрттен адамдарды құтқаруға, материалдық және табиғи байлықтарды қорғап қалуға арналған техникалық құралдармен танысу. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №7 Өрт сөндіру техникасы. Өрттен адамдарды құтқаруға, материалдық және табиғи байлықтарды қорғап қалуға арналған техникалық құралдар. Өрт сөндіру техникасының негізін өрт сөндіру машиналары (өрт сөндіру автомобилі, өрт сөндіру пойызы, өрт сөндіру кемесі, өрт сөндіру ұшағы мен тікұшағы) құрайды. Өртенген жерлерге от сөндіргіш заттар шашуға арналған өрт сөндіргіш орнықты қондырғылар, өрт сөндіргіштер, өрт гидранттары, т.б. өрт сөндіру құрал-жабдықтары Өрт сөндіру техникасы қатарына жатады. Өрт сөндіру техникасын жасау ісі өте ерте кезден-ақ қолға алынған. Б.з.б. ежелгі грек механигі әрі өнертапқышы Ктесиби суды жоғары қарай шашатын машина жасаған. Бұл – су сепкіш машинаның ең алғашқы үлгісі еді. 16 ғасырларда өрт сөндіргіш қол насостары жасалды. Бу машинасы шыққаннан кейін онымен жұмыс істейтін өрт сөндіргіш қондырғылар жасалды. Бұлар ат арбамен тасылды. Кейіннен ат арбаның орнына бу автомобилі пайдаланылды. Алғашқы кезде іштен жанатын қозғалтқыш орнатылған автомобильдер өрт сөндірушілерді ғана тасыса, бертін келе оған өрт сөндіру сорғылары орнатылды. 1907 жылы автомобильге механикалық өрт сөндіру сатысы орнатылды. Өрт сөндіру ісінде автомобильді пайдалану өрт сөндіру техникасына түбегейлі өзгеріс әкелді. Ұзақ уақыт бойы өрт сөндіруге су пайдаланылып келді. Кейбір жағдайларда, яғни май мен мұнай жанған кезде сумен өшіру мүмкін болмады. 20 ғасырлардың бас кезінен өрт сөндіру ісіне химиялық көбіктер пайдаланылуда. Өрт сөндіру автомобилі. Өрт шыққан орындарға өрт сөндіру күзеті бөлімшесінің мүшелері мен өрт сөндіруге арналған құрал-жабдықтарды жеткізеді. ӨСА негізгі, арнаулы және көмекші деп үш түрге бөлінеді. Негізгі ӨСА-не автоцистернамен, қол сорғылармен, автосорғылармен, сорғы станциаларымен жабдықталған газды су, көбіктенген ауа, ұнтақты өрт сөндіргіш заттар шашатын автомобильдер жатады, олар өрт ошағына сөндіргіш заттар шашады. Автоцистерналы ӨСА өрт ошағына шашылатын өрт сөндіргіш заттармен бірге өрт сөндірушілерді де алып жүреді және өрт сөндіруге қажет әр түрлі құрал-жабдықтармен жабдықталады. Өрт сөндіру сатысы, жарықтандыру, техникалық, т.б. мақсаттарға арналған құралдармен жабдықталған автомобиль арнайы ӨСА деп аталады. Техника қызметтің ӨСА өрт ошағына өрт сөндірушілерді, бөлме ішінен түтін соратын және оған таза ауа айдайтын, үйді бұзатын не тесетін, жөндейтін, т.б. құрал-жабдықтарды тасиды. Көмекші ӨСА ірі өрт сөндіру кезінде өрт сөндіру техникасының жұмысына көмек (жанар май құяды, жөндейді, тех. қызмет көрсетеді) көрсетеді, т.б. мақсаттар үшін пайдаланылады. Барлық ӨСА-н өзге көлік түрлерінен оңай ажырату үшін қызыл түске (немесе қызыл және ақ) бояйды. ӨСА көк сәулелі шамшырақпен және сиренамен жабдықталады. Өрт сөндіру депосы. Өрт сөндіру бөлімшелерінің кезекшілері, өрт сөндіру автомобильдері мен құрал-жабдықтары орналастырылған ғимарат. ӨСД-ның құрамында: тұрақ, байланыс пункті, класс бөлмелері, кезекшілер тынығатын бөлмелер, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, өрт сөндіру жабдықтарын күту посттары, өрт сөндіруге қажет құралдар мен жабдықтар қоймасы, т.б. бөлмелер болады. ӨСД-нда 2-ден 8-ге дейін (кейде одан да көп) өрт сөндіру автомобилі болады. Автомобильдер тұрақта бір қатар болып тұрады. Депо ауласында оқу-жаттығу қалашығы, жанар май ст. болады. Біздің республикамыз бойынша ең алғашқы өрт сөндіру бөлімшесі 1877 жылы Верный (қазіргі Алматы қ.) қаласында ұйымдастырылған. Ол кезде өрт сөндірушілер және сорғылар мен су құйылған бөшкелер ат арбамен тасылған. жүктеу/скачать 9.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
атты тастарды ұсақтайтын сайман 
ағын биіктікте жүкті көтеретін немесе 
үк көтеретін машина немесе жүкті ауыстыратын
лектрлі және мотожетектермен қолданыла береді.
йінділерді ашатын, жүк көтеретін, конструкция 
0d