Почвоведение и агрохимия
жүктеу/скачать 4.83 Mb. Pdf көрінісі
|
| География и генезис почв
Почвоведение и агрохимия, №4, 2020 тесіктері бар електен өткізілді. Ілінісу мөлшері гумустың болжамды құрамына баи ланысты 0,05-тен 1 г-ға деи ін өзге- реді. Артық хром қоспасын титрлеу фенилантранил қышқылының қаты- суымен жүргізілді. Органикалық көміртектің паи ыз- дық мөлшері мына формула бои ынша есептеледі: мұндағы, А-бос сынаманы титрлеуге жұмсалған Мор тұзы ерітіндісінің мөлшері, мл; b-үлгіні титрлеуге жұмсалған Мор тұзының мөлшері, мл; н–Мор тұзы ерітіндісінің қалыптылығы; 0,003-шамасы 1 мг. - экв. m- топырақ үлгісінің құрғақ массасы, г. Органикалық көміртектің құрамы сынаманың құрғақ заттарының паи ы- зымен анықталады және 1,724 коэф- фициентін қолдана отырып гумустың сандық құрамы есептелді. Органикалық заттардың құрамы МС 23740-79 бои ын- ша анықталды [9]. Топырақтың гранулометриялық құрамы ондағы әртүрлі мөлшердегі бөлшектердің массалық құрамымен анықталды, талдау үшін алынған құр- ғақ топырақ сынамасының массасына паи ызбен көрсетіледі. Грануломет- риялық құрамды зертханалық анықтау әдістері МС 12536-2014 бои ынша анықталды [10]. Топырақтың абсолютті құрғақ орташа сынамасының массасы g 0 , г, формула бои ынша құрғақ ауа үлгілерін талдау кезінде гигроскопиялық ылғал- дылыққа түзетуді ескере отырып есеп- теледі: мұндағы g 1 –ауаның құрғақ күи індегі орташа топырақ сынама- сының массасы, г; W-гигроскопиялық ылғалдылық, %. Суспензияның барлық көлеміне (1л) қаи та есептегенде 0,05 мм-ден кем, 0,01 мм-ден кем, 0,005 мм-ден кем, 0,002 мм-ден кем және 0,001 мм-ден кем топырақ фракцияларының құрамы мынадаи формула бои ынша есептеледі: мұндағы А–тұрақты массаға деи ін кептірілген тамызғыш көлеміндегі топырақ фракциясының массасы, г; g 0 – талдау үшін алынған топырақтың абсолютті құрғақ орташа сынамасының массасы, г; V п –тамызғыш сыи ым- дылығы, см 3 ; К–талдау үшін алынған топырақ фракциясының жиынтық құрамы, г; Сонымен бірге, картографиялық әдістер (ГАЖ технологиялар, алынған нәтижелер бои ынша карта жасау үшін әртүрлі масштабтағы алдыңғы жаса- лынған топырақ карталарын паи дала- ну), статистикалық әдіс (деректерді математикалық өңдеу) және графика- лық талдау, сондаи -ақ топырақ және өсімдік жамылғысының типін сипаттау қолданылды. Топырақтың негізгі көр- сеткіштерінің карталарын жасау үшін ГАЖ әдістері мен ArcGIS 10.4 маман- дандырылған бағдарламалық құралы қолданылды. Алынған деректерді статистика- лық өңдеу "Excel-97" паи далана отырып сипатталған математикалық статисти- каның жалпы қабылданған әдістерімен [11, 12] жүргізіледі. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТАЛҚЫЛАУ Таулы-дала зонасындағы әлсіз сілтілі қара топырақ. Топырақ кескіні Кеген асуында жасалынды. N43 0 08’36.3” E79011’46.3”. Экспозиция: Шығыс. Қа- уымдастық: Астық-жусанды әр түрлі шөпті. Түрлердің жобалық жабыны: 50-60 %. Түрлік құрамы: Artemisia glauca, Pulsatilla campanella, Poteutilla nervosa, Cerastium bungeanum, Androsace sericea, Festuca valesiaca, Eremostachys speciosa, Dracocephalum integrifolium, Goniolimon orthocladum, Сarex steno- phylloides. |