Практикалық жұмыс №9 Табиғи және жасанды жарықтандыру параметрлерін зерттеу және есептеу Жұмыстың мақсаты



жүктеу/скачать 474.42 Kb.
бет3/3
Дата02.01.2022
өлшемі474.42 Kb.
#454366
1   2   3
Практикалы ж мыс №9 Таби и ж не жасанды жары тандыру параметрле

Ескертулер:

  1. Келтірілген eн мәндерін шартты жұмыс беті үшін қабылдау керек.

  2. Әр түрлі дәлдікпен істелінетін жұмыс бөлмелерінде (е) мәнін берілген өндірістің ең көп жұмыс дәлдігімен алған дұрыс.

  3. Келтірілген eн мәндерін ІІ – V разрядпен жұмыс істеген кезде, жеткіншектерді оқытуға немесе олардың жұмыс істеуіне арналған бөлмелер үшін І – разрядқа жоғарылатуға рұқсат етіледі.

  4. Жарықтық климат (к) коэффициентінің мәні.

Жарық климатының белдеуі

І

ІІ

ІІІ

IV

V

Коэффициент (К)

1,2

1,1

1,0

0,9

0,8

2-кесте. Қабырғалы жарықтандыру кезіндегі күн жарықтығы коэффициентінің мәні (с)




Жарықтық климатының белдеуі

Көкжиек жақтарына

бағытталған жарық ойықтары үшін (с) коэффициенті, градус

136-225

226-315 және

46-135


316-45

І

0,90

0,95

1

ІІ

0,85

0,90

1

ІІІ

1

1

1

IV

0,75

0,70


0,80

0,75


1

0,95


Солтүстік ендіктен солтүстікке қарай 500

Солтүстік ендіктен оңтүстікке қарай 500

V

0,60

0,60


0,70

0,65


0,90

0,85


Солтүстік ендіктен солтүстікке қарай 400

Солтүстік ендіктен оңтүстікке қарай 400






1 - сурет. Бөлменің көлеміне қарай жарықтандыру коэффициенттерінің таралуы.

а – біржақты қабырғалы жарықтандыру; ә – төбелік жарықтандыру; 1 – жұмыс жазықтығының деңгейі; 2 – бөлме қимасының жазықтығындағы ТЖК-нің өзгеруін сипаттайтын қисық сызық; 3 – ТЖК-нің орта мәнінің деңгейі; М – ТЖК-нің ең кіші мәнінің нормаланған нүктесі.



2 - сурет. Бөлменің көлеміне қарай жарықтандыру коэффициенттерінің таралуы.

а – екі жақты қабырғалы жарықтандыру; ә – аралас жарықтандыру; 1 – жұмыс жазықтығының деңгейі; 2 – бөлме қимасының жазықтығындағы ТЖК-нің өзгеруін сипаттайтын қисық сызық; 3 – ТЖК-нің орта мәнінің деңгейі; М – ТЖК-нің ең кіші мәнінің нормаланған нүктесі.



3 - сурет. Данилюк графигінің көмегімен ТЖК-ін анықтау.

а – қима; ә – жоспар


4 – сурет. Жарықтық климаттың картасы.

- тұрақты қар жамылғысының аймағы;

~ - жарықтық климат белдеуінің шекаралары.
ТЖК-нің есептік мәні:

, %

мұнда, еe – ТЖК-нің есептік мәні (%); eн – ТЖК-нің нормаланған мәні (%); к - жарықтық климатының коэффициенті (1-кесте); с - күннің жарықтығының коэффициенті (2-кесте).

Жарық ойықтарының ауданы келесі формуламен табылады:

, м2

мұнда, Пе – жарық ойықтарыныі есептік ауданы (м2); П еден – терезе арқылы жарықтандырылатын еденнің ауданы (м2); еe – табиғи жарықтандырудың есептік коэффициенті (%); Р0 – жарық ойықтарының жарықтық сипаттамасы; Кғим – қарсы тұрған ғимараттың қараңғылауы әсерінен ТЖК-нің өсуін ескертетін коэффициент; Т0 – терезе материалының жарық өткізуінің жалпы коэффициенті; h - ғимаратқа жататын бөлменің ішкі және жайылған бетінен шағылған жарықтың әсерінен ТЖК-нің жоғарылауын ескертетін коэффицинет.







H


Ж

5 - сурет. Табиғи жарықтандыруды есептеу үшін бөлменің керекті өлшемдері.

Н – терезенің жоғары жағының шартты жазықтықтан көтерілуі, м; Ж – қабырғаның сыртқы жағынан жұмыстық нүктеге (ЖН) дейінгі арақашықтық, м; Ұ – бөлменің ұзындығы, м; Т – бөлменің тереңдігі, м.
Есептік коэффициентінің мәндері бөлменің геометриялық өлшемдеріне байланысты. Олар 3-7- кестелер арқылы табылады.
3-кесте. Қабырғалық жарықтандыру кезінде жарық ойықтарының жарықтық сипаттамасының мәні (Р0).


Ұ/Т-нің қатынасы

Т/Н-нің қатынасы

1

1,5

2

3

4

5

7,5

10

4 және жоғары

3

2



1,5

1

0,5
6,5

7,5


8,5

9,5


11,0

18,0


7,0

8,0


9,0

10,5


15,0

23,0


7,5

8,5


9,5

13,0


16,0

31,0


8,0

9,6


10,5

15,0


18,0

37,0


9,0

10,0


11,5

17,0


21,0

45,0


10

11

13



19

23

54
11

12,5


15

21

26,5



66

12,5

14

17



23

29

-

4-кесте. Жарық өткізу коэффиценттерінің мәндері (Т1, Т2, Т3, Т4,).




Жарық өткізу материалының түрі

Т1

Түптеу түрі

Т2

Әйнек түрі:



Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың терезелерінің түптеулері:



Бір қабат

0,9

Бірыңғай

0,8

Екі қабат

0,8

Қосарланған

0,75

Үш қабат

0,75

Екі бөлінген

0,65

Өрнекті

0,65







Жарық өткізу материалының ластану дәрежесі

Т3

Алынбайтын конструкциялар түрі


Т4

Жарық өткізгіш материалдарды орналастырған кездегі едәуір ластану:



Болатты форма

0,9

Темірбетонды және ағаш формалар мен аркалар

0,8

Тік

0,65

Тұтас арқалықтар және рамалар қималарының биіктігі келесідей болғанда:



Көлбеу немесе жазық

0,5

Жарық өткізгіш материалдары орналасқан кездегі орташа ластану:



50 және жоғары

0,8

50 – ден кіші

0,9

Тік

0,7







Көлбеу немесе жазық

0,55

Жарық өткізгіш материалдары орналасқан кездегі шамалы ластану:



Тік

0,8

Көлбеу немесе жазық

0,65


Ескертулер: Шаң, түтін, күйе кезінде едәуір ластану 10 және жоғары мг/м3; орташа – 5-тен 10 мг/м3-қа дейін; шамалы – 5 мг/м3-тан көп емес.

Тазалау мерзімдерін ескере отырып, коэффициенттер мәндері орнатылған:

- едәуір ластану кезінде – жылына 4 реттен кем емес;

- орташа ластану кезінде – жылына 3 реттен кем емес;

- шамалы ластану кезінде – жылына 2 реттен кем емес.
5-кесте. Төбе (Втөбе) мен қабырғаның (Вқаб) шағылу коэффициенттері.


Төбенің күйі

Втөбе

Қабырғалардың күйі

Вқаб

Жаңа ақталған


0,7


Ақ пердемен жабылған терезелі, жаңа ақталған

0,7


Таза бетонды

0,5

Пердесіз терезелі, жаңа ақталған

0,5

Ақталған ылғал бөлмеде

0,5

Бетонды, сыланған, терезелері бар

0,3

Жарық, ағаштан жасалған, боялған

0,5

Лас

0,1

Бетонды, лас

0,3

Кірпішті сыланбаған

0,1

Ағаштан жасалған, боялмаған

0,3







Лас (ұстахана, көмір қоймасы және т.с.с.)

0,1






6-кесте. Түрлі түсті беттерден, еденнен жарықтың шағылу (Веден ) коэффициенті.




Еденнің түсі

Шағылу коэффициенті

Ақ

Ақ жартылай матты

Ақ піл сүйегі

Кремді – ақ

Ашық-қызғылт

Ақшыл-сары

Ақшыл-қызыл

Көгілдір


Ақшыл-сұр

Сұр


Жасыл (сәлбеннің түсі)

Сарғыш


Қоңыр

Зәйтүн жасыл

Қара-қоңыр

Қара-жасыл

Қара-көк


0,84

0,82


0,79

0,72


0,69

0,60


0,56

0,53


0,53

0,42


0,41

0,38


0,23

0,20


0,15

0,10


0,04

7-кесте. Бөлменің ішкі беттерінен және ғимаратқа жақын төселген қабаттан шағылған жарықтың әсерінен ТЖК-нің өсуін ескеретін h коэффициентінің мәні (ҚНжЕ 11-4-79)




Т/Н

қатынасы


Ж/Т

қатынасы


Ворт орта көтеріңкі шағылу коэффициенті

0,5

0,4

Ұ/Т қатынасы

0,5

1

2 және жоғары

0,5

1

2 және жоғары

1

2

3

4

5

6

7

8

1,0-1,5

0,1

0,5


1,0

1,05

1,40


2,10

1,05

1,30


1,90

1,05

1,20


1,50

1,05

1,20


1,80

1,05

1,15


1,60

1,0

1,1


1,3

1,5-2,5

0,1

0,3


0,5

0,7


1,0

1,05

1,30


1,85

2,45


3,80

1,05

1,20


1,60

2,00


3,30

1,05

1,10


1,30

1,70


2,40

1,05

1,20


1,50

1,70


2,80

1,05

1,15


1,35

1,60


2,40

1,05

1,10


1,20

1,40


1,80

2,5-4,0

0,1

0,2


0,3

0,4


0,5

0,6


0,7

0,8


0,9

1,0


1,10

1,15


1,20

1,35


1,60

2,00


2,60

3,60


5,30

7,20


1,05

1,10


1,15

1,25


1,45

1,75


2,20

3,10


4,20

5,40


1,05

1,05


1,10

1,20


1,30

1,45


1,70

2,40


3,00

4,30


1,05

1,10


1,15

1,20


1,35

1,60


1,90

2,40


2,90

3,60


1,00

1,05


1,10

1,15


1,25

1,45


1,70

2,20


2,45

3,10


1,00

1,05


1,10

1,10


1,20

1,30


1,40

1,55


1,90

2,40



3 ЖарықТандыру талаптарын зерттеу Әдісі
Жарықтандырудың сандық жағын зерттеу жарықтандыруды және жарықты өлшеу арқылы жүргізіледі.

Ең көп таралған жарықтандыруды өлшеуге арналған құрал – Ю-16 немесе Ю-17 объективті люксметр. Бұл люксметрлер Ю-16 және Ю-17 люкспен көрсетілетін шкала бойынша есептелетін жарықтандыруды өлшеуге арналған.

Оларды табиғи жарықтандыру кезінде де, жасанды жарықтандыру кезінде де қолдануға болады.

Жарықтықты өлшеу объективті және субъективті фотометрлер (ГОИ, ЛИОТ, т.б.) арқылы жүргізіледі.

Әртүрлі жарық-техникалық өлшеулерді жүргізуге мүмкіндік беретін әмбебап құрал – Труханов құралы. Ол жарық пен жарқындықты, көздің қабылдау жылдамдығын, айқындылық сезімділігін өлшейді. Ю-16 люксметрінің өлшеу шегі 0-50 000 лк. Ол бөлменің ішкі және сыртқы жағынан өлшеуге қолданылады.

Ю-17 люксметрінің өлшеу шегі 0 – 100 лк. Бұл құрал бөлме ішіндегі жарықты өлшеуге арналған. Люксметрлердің жұмыс істеу негізі: фотоэлементтен және магнитті-электрлік өлшегіштен тұратын тізбектегі фотоэлементтің бетін жарықтандыру кезінде өлшегіштің тілшесін жарықтануға пропорционал етіп қозғайтын электр тогы пайда болады.

Магнитті-электрлік құрал люксметрлердің өлшегіштері болып табылады. Өлшегіштердің тілшелері саңылауындағы магнит өрісінің (өріс тұрақты магниттен пайда болады) және фототоктың (жарықтың әсерімен қозғалмалы рамканың бетімен жүреді) өзара әсері нәтижесінде қозғалысқа келеді.

Люксметрлердің жарық қабылдағышы пластмасты корпустағы селеннен жасалған фотоэлементтен тұрады және фотоэлементті өлшегішке қосуға арналған екі желілі майысқақ сыммен жабдықталған. Ю-16 люксметрінің фотоэлементі 25 см2 жұмыс беті бар тікбұрышты пішін. Фотоэлементке тұтқасы жағынан тексеру кезінде құралды реттеуге мүмкіндік беретін жұмыстық беттің бөлігін жауып тұратын жылжымалы перде қойылады. Фотоэлементтің корпусына жұтқыш кигізіледі. Ол негізгі өлшеу шектерін 100 есе кеңейтеді. Ю-16-ның өлшеу шектері 0 - 25, 0 –100, 0-500, жұтқышпен: 0-2500, 0-10000, 0-50000лк.

Құралдар фотоэлементті қосуға арналған қысқышы бар пластмассадан жасалған корпус пен өлшеу шектерін ауыстырғыштан тұрады. Жарықтандыруды өлшеу, жарықтану типін ескере отырып, бөлменің сипаттық қимасының тік жазықтығы мен шартты жұмыстық беттің түйіскен жерінде орналасқан нүктеде жүргізіледі (1 және 2 - суреттер).
4 Жұмыстың міНДЕТІ
Ю-16 люксметрімен бөлменің ішіндегі жұмыс орындарындағы ең кіші жарықтануды және сыртқы жарықтануды өлшеу. Табиғи жарықтандырудың іс-жүзіндегі коэффициентін есептеу.

Табиғи жарықтандырудың іс-жүзіндегі және есептік коэффициенттері бойынша жарық ойықтарының аудандарын табу.

Алынған терезе аудандарының мәндерін зертханалық терезелердің мәнімен салыстыру. Қортынды жасап, ұсыныстар беру.
5 Жұмыстың орындалу реті


  1. Зертхананың терезесінен ең алшақ орналасқан 4 жұмыс жазықтығындағы жарықтануды өлшеу. Өлшеуді келесі тәртіппен жүргізу керек:

а) құралды таңдалған орынға көлденең орналастырып, тілшенің нөлде тұрғанын тексеру, қажет болса нөлге келтіру;

ә) жұтқышты кигізу және өлшеудің жоғары шегін қондыру (500);

б) нөлден тілшелердің дұрыс аутқуын (оңға) қарап, фотоэлементті кұралға қосу. Тілше қарсы жаққа қозғалса, фотоэлементтің өрістігін өзгерту;

в) егер шкаланың барлық шектерінде (500, 100, 25) тілшенің ауытқуы 10 бөліктен аспаса, онда жұтқышты алып тастап, жоғары шектен бастап (500) өлшеуді қайтадан жүргізу керек. Өлшеу шектерінің бірінде құралдың тілшесі шкаланың ортасында тұрса, онда көрсеткіштер дұрыс болып саналады;



г) құралдың көрсетулерін жазып алу.

  1. Сыртқы жарықтандыруды анықтау (фотоэлементке тікелей күннің жарығын түсірмей, ғимараттың сыртынан өлшенеді). Өлшеу жоғарыда көрсетілгендей жүргізіледі.

  2. Жұмыс орындарындағы ең кіші жарықтану бойынша табиғи жарықтандырудың іс-жүзіндегі (нақты) коэффициентін есептеу.

, %

  1. 1-кестеден орындалатын жұмыстың сипатына байланысты табиғи жарықтандыру коэффициентінің нормаланған мәнін табу.

  2. 1-кестеден 4-суретке сәйкес К-жарық климаты коэффициентінің мәнін табу.

  3. 2-кестеден С – күннің жарықтылық коэффициентінің мәнін табу.

  4. Табиғи жарықтандырудың есептік коэффициентін анықтау:

, %

  1. Ұ/Т және Т/Н қатынастарын (5-сурет) анықтау. Зертхана бөлмесінің сипаттық өлшемдері төменде, жұмыстың орындалу тәртібінен кейін келтірілген.

  2. 3-кестеден жарықтық ойықтарының жарық сипаттамасының еселеуші Р0-дің мәнін табу.

  3. 4-кестеден Т1, Т2, Т3, Т4 жарық өткізу коэффициентінің мәндері бойынша жалпы жарық өткізу коэффициентін анықтау:

Т0=Т1. Т2 .Т3 .Т4

  1. 5 және 6-кестелерден шағылу коэффициентінің мәндерін табу: төбенің – Втөбе, қабырғаның – Вқаб еденнің - Веден

  2. Шағылудың орта коэффициентін есептеу:



  1. Ж/Т қатынасын есептеу.

  2. 7-кестеден бөлменің ішкі беттерінен және ғимаратқа жақын орналасқан қабаттан шағылған жарықтың әсерінен ТЖК-нің өсуін ескеретін h коэффициентінің мәнін табу.

  3. Табиғи жарықтандырудың іс-жүзіндегі коэффициентін (енақ) пайдаланып, жарық ойықтарының ауданын есептеу:

, м2

  1. Табиғи жарықтанудың есептік коэффициентін (ее) пайдаланып, жарық ойықтарының ауданын есептеу:

, м2

  1. Салыстырмалы қателікті есептеу:

, %

, %


  1. Қорытынды жасау және ұсыныстар беру.


Есепті орындау варианттары:
Барлық варианттарға ортақ шарттар:

Есептеу жүргізілетін өндірістік зертхана бөлмесі сабақ кестесі бойынша практикалық сабақтар өткізілетін 31 ГМК аудиториясы.

Бөлменің ұзындығы Ұ=10,4 м;

Бөлменің тереңдігі Т=6,5 м

Сыртқы қабырға мен жұмыс нүктесіне дейінгі қашықтық Ж=6 м;

Терезенің жоғары бөлігінің шартты жазықтықпен арасы Н=2,3 м;

Терезенің ауданы Птер =6,4 м2;

Қабырғаның ауданы Пқаб=99,8 м2;

Төбе мен еденнің аудандары, әрқайсысы Птөбе =Педен=60,3 м2;

Төбенің күйі – жаңа ақталған.

Қабырғалардың күйі – пердесіз, жаңа ақталған.

Терезелер орташа ластанған, әйнек екі қабатты, терезе түптеуі екіге бөлінген, болатты форма.

Жарықтық климатының белдеуіне сай солтүстік ендіктен оңтүстікке қарай 500градуста көкжиек жақтарына бағытталған терезелер (жарық ойықтары) географиялық орналасуы 226-3150С.

Вариант номері студенттің пән журналы бойынша реттік номеріне сәйкес келеді. Реттік номер сіздің дербес электрондық почта адресіңізге не топтық пән бойынша Whats app мессенджеріне жіберіледі.




Вариант номері №

Еішкі, лк

Есыртқы, лк

Көру жұмысының

сипаттамасы
Еденнің түсі

1

100

1000

Ең жоғарғы дәлдік

Ақ

2

110

1500

Өте жоғарғы дәлдік

Ақ жартылай матты

3

120

2000

Жоғарғы дәлдік

Ақ піл сүйегі

4

130

2500

Орта дәлдік

Кремді – ақ

5

140

3000

Кіші дәлдік

Ашық-қызғылт

6

150

3500

Дөрекі

Ақшыл-сары

7

100

1000

Жоғарғы дәлдік

Ақшыл-қызыл

8

110

1500

Орта дәлдік

Көгілдір

9

120

2000

Кіші дәлдік

Сұр

10

130

2500

Дөрекі

Ақшыл-сұр

11

140

3000

Ең жоғарғы дәлдік

Жасыл (сәлбеннің түсі)

12

150

3500

Өте жоғарғы дәлдік

Сарғыш

13

100

1000

Жоғарғы дәлдік

Қоңыр

14

110

1500

Орта дәлдік

Зәйтүн жасыл

15

120

2000

Кіші дәлдік

Қара-қоңыр

16

130

2500

Дөрекі

Қара-жасыл

17

140

3000

Ең жоғарғы дәлдік

Қара-көк

18

150

3500

Өте жоғарғы дәлдік

Ақ

19

100

1000

Жоғарғы дәлдік

Ақ жартылай матты

20

110

1500

Орта дәлдік

Ақ піл сүйегі

21

120

2000

Кіші дәлдік

Кремді – ақ

22

130

2500

Дөрекі

Ашық-қызғылт

23

140

3000

Ең жоғарғы дәлдік

Ақшыл-сары

24

150

3500

Өте жоғарғы дәлдік

Ақшыл-қызыл

25

100

1000

Жоғарғы дәлдік

Көгілдір

26

110

1500

Орта дәлдік

Сұр

27

120

2000

Кіші дәлдік

Ақшыл-сұр

28

130

2500

Дөрекі

Жасыл (сәлбеннің түсі)

29

140

3000

Ең жоғарғы дәлдік

Сарғыш

30

150

3500

Ең жоғарғы дәлдік

Қоңыр

31

100

1000

Өте жоғарғы дәлдік

Зәйтүн жасыл

Практикалық жұмыс бойынша келесі сұрақтарға жауап беріңіз:



  1. Өз вариантыңыз бойынша табиғи жарықтандыруды есептеңіз

  2. Жарықтандырудың негізгі түрлерін атаңыз

  3. Жұмыс аймақтарын жарықтандырудың маңызы неде? Студенттің оқу орнында жарықтандыру неше люкс болуы тиіс?

  4. Жарықтандыру қандай аспаппен өлшенеді?

жүктеу/скачать 474.42 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет