Р
Х
Кездейсоқ шаманың үлестірім заңы белгілі болса, онда толық анықталған шама дейді.
мысал: Үлестіру заңы белгілі (Х) кездейсоқ шаманың математикалық үмітін табайық:
Х
|
2
|
4
|
5
|
6
|
Р
|
0,3
|
0,1
|
0,2
|
0,4
|
Шешуі: М(Х)=х1р1+х2р2+х3р3+х4р4= 0,6+0,4+1+2,4=4,4.
мысал: Х және У екі тәуелсіз кездейсоқ шама үлестіру заңдарымен берілген. z=2x+3y және ХУ кездейсоқ шамалардың математикалық үмітін табайық:
және
Шешуі: а) М(Z)=М(2х+3у)=М(2х)+М(3у)=2М(х)+3М(у). М(Х)=0,6+0,6+0,3=1,5; М(У)=0+0,7+0,4=1,1 болғандықтан M(Z)=21,5+31,1=6,3-ке тең. б) М(ХУ)=М(Х)М(У)=1,51,1=1,65.
Механикада математикалық үміт ауырлық центрінің абциссасын бейнелейді. Кездейсоқ шаманың мәндері оның математикалық үмітінен ауытқитыны түсінікті. Міне, осы ауытқуды бағалау үшін дисперсия (шашырау) ұғымы енгізіледі. Х кездейсоқ шаманың дисперсиясы Д(Х) таңбасымен белгіленеді.
Х кездейсоқ шаманың дисперсиясы деп кездейсоқ шаманың математикалық үміттен ауытқуының квадратының математикалық үміті, айтады.
Д(Х)=М[X-M(X)]2
Математикалық үміттің қасиеттерін пайдаланып, соңғы формуланы түрлендірсек: Д(Х)=М(Х2)-М2(Х) формуласы шығады. Дисперсияны есептеуге осы формула ыңғайлы.
Мысалы:
үлестіру заңымен берілген кездейсоқ шаманың дисперсиясымен табайық.
Шешуі: М(Х)=10,5+20,3+30,2=1,7.
Х2 үшін үлестіру заңын жазайық:
онда М(Х2)=10,5+40,3+90,2=3,5;
Д(Х)=3,5-(1,7)2=3,5-2,89=0,61.
Достарыңызбен бөлісу: |