Процестері мен аппараттары
жүктеу/скачать 1.73 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жылусыйымдылық.
Затқа жеткізілетін жылу санының оның температурасының өзгеруіне ара-қатынасы. Зат санының жылусыйымдылық бірлігін (с) үлестік жылу сыйымдылық деп атайды. Есептерде массалық, көлемдік және мольдық үлестік жылусыйымдылықтарды колданады. Үлестік жылусыйымдылық қоршаған орта мен заттар арасында энергия алмасу қандай процес(изобаралық, изохоралық, адиабаталық, политропикалық, изотермиялық ) кезінде жүруіне байланысты болады. Есептеу тәжірибесінде көбінесе изобаралық жылусыйымдылықты с р және изохоралық жылусыйымдылықты с v қолданады. Олар өзара мына теңдеумен байланысқан: с р – с v = R, мұндағы R – универсалды газды тұрақтысы, Дж/(моль•К); Дж/(кг•К). с р /с v = к қатынасын адиабатылық көрсеткіштер деп атайды. Массалық үлестік жылусыйымдылық массасы 1 кг заттың температурасын бір градусқа көтеру үшін қанша жылу саны қажеттігін көрсетеді. Сұйықтар мен газдардың жылусыйымдылығы температураға байланысты және оны көтерген сайын артады. Заттардың үлестік жылусиымдылығы келесі диапазондарда өлшенеді: сұйықтардікі 0,8...4,19 кДж/(кг*К); газдардікі 0,5...2,2; қатты заттардыкі 0,13...1,8 кДж/(кг*К). Біртекті емес жүйелердің үлестік сылусыйымдылығы: 14 с р =с а φ а + с b φ b + с c φ c + ..., (19) мұнда, с а ,с b ,с с – компоненттердің массалық үлестік жылусыйымдылығы; φ а ,φ b , φ c – сәйкес заттардың қоспадағы массалық үлестері. Томат өнімдерінің үлестік жылусыйымдылығы [Дж/(кг·К)] с = 4228,7 – 20,9х – 10,88t; (20) мұнда, х – құрғақ заттардың концентрациясы; t – температура, 0 С. Өсімдік шикізатының жылусыйымдылығы: с = с с (1 – 0,01w) + 41,87w, (21) мұнда, с с – құрғақ заттардың үлестік жылусыйымдылығы, w – ылғалдылық, %. Сахарозаның үлестік жылусыйымдылығы: с = 4190 – 0,01х·2510 – 7,54 + 4,61 (100 – Д б ), (22) мұнда, Д б - өнімнің жақсы сапалылығы, %. Қамырдың үлестік жылусыйымдылығы: с = 1675(1 + 0,015w); (23) Астықтың үлестік жылусыйымдылығы: с = 1550 + 26,4w. (24) Жылуөткізгіштік. Жылу қозғалысы мен микробөліктердің өзара әрекеті нәтижесінде дене температурасының теңесуіне алып келетін дененің жақсы жылынған бөліктерінен нашар жылынған бөліктеріне энергияны тасымалдау үрдісін жылуөткізгіштік деп атайды. Қатты материалдардағы, сұйықтардағы және газдардағы жылуөткізгіштіктің қарқындылығы жылуөткізгіштік коэффициентімен λ сипатталады. 30 0 С температура кезіндегі сұйықтың жылуөткізгіш коэффициентін мына формула бойынша есептеуге болады: λ=А 1 ср 3 M p , (25) мұнда, А 1 – сұйықтардың ассоциациялық деңгейіне байланысты болатын коэффициенті (ассоциацияланған сұйықтар үшін, мысалы су А 1 = 3,58·10 -8 ; ассоциацияланбаған сұйықтар үшін, мысалы бензол 4,22·10 -8 ) с – сұйықтардың үлестік жылусыйымдылығы, Дж/(кг*К); р – сұйықтың тығыздығы, кг/м 3 ; М – молекулярлық салмағы. 15 Жеміс шырындарының, сироптадың, қантты сүттердің жылуөткізгіштік коэффициентін келесі формуламен анықтайды: λ t =λ 20 + 0,00068(t–20). (26) 20 0 С кезінде λ 20 = 0,593 – 0,025х 0,53 , мұнда, х – құрғақ заттардың концентрациясы. Температура өткізгіштік. берілген нүкте маңында зат көлемінде температуралық өрістің өзгеруі кезінде (температураның бөлінуі) осы көлемде температураның өзгеру үрдісін температура өткізгіштік деп атайды. Температура өткізгіштік температураөткізгіштік коэффициентімен а сипатталады: а = λ / (сρ), (27) мұнда, а – температураөткізгіштік коэффициенті, м 2 /с; λ – жылуөткізгіштік коэффициенті, Вт/(м-К); с – үлестік жылусыйымдылық, Дж/(кг К); р – тығыздық, кг/м 3 . Беттік (үстіңгі) тартылу. Гидравликалық үрдістер заңдары бойынша барлық сұйықтардың түбінде орналасқан кез келген молекула көрші молекулалармен гравитация күштер арқылы тартылады. Осы тартылу күші өзара тепе-тең, сондықтан бірден білінбейді. Сұйықтықтың түбінде емес, бетінде орналасқан молекулаларда бөліну күші басқаша болады. Олар жоғарыдан емес, төменнен және барлық жақтардан тартылады. Себебі олар сұйықтықта емес басқа орталарда орналасқан.. Нәтижесінде беткі қабат серпінді қабыршақ сияқты тартылған жағдайға ұқсас болады. Беттік тартылу табиғи сұйықтықпен анықталады. Беттік тартылу әрекетін көру үшін келесі тәжірибені өткізуге болады. Шайды ішіп, түбінде шамбасымен бірге кішкене сұйық қалдырыңыз. Шайды қасықпен немесе шірпімен сұйықтық бетін ақырындап қозғаңыз. Ол сол сәтте жоғары қарай (шамба бөлшектерін өзімен ерітіп) ұмтылады. Бұл – беттік тартылу әрекетінің нәтижесі. Егер екі құрғақ шыны пластинаны бір-біріне қойсақ, олар жеңіл бөлінеді. Ал егер де бір шыныны суласақ, онда оларды бөлу қиынға түседі. Бұл да беттік созылу әрекетінің нәтижесі. жүктеу/скачать 1.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|