Теориялық курстың (дәрістердің) мазмұны

Әлеуметтік жұмыстың әдіснамалық мәселелері. Әлеуметтік жұмыс теориясына байланысты ғылыми зерттеулер.

Әлеуметтік жұмыстың негізгі теориялары мн модельдері: әлеуметтік-радикалдық, экзистенциалдық, гуманистік, рөлдік, когнитивтік, әлеуметтік-педагогикалық, т.б. модельдері.

Әлеуметтік жұмыстың негiзгi принциптерi.

3-тақырып. Әлеуметтік жұмыс теориясының ғылымдар жүйесіндегі орны.Әлеуметтік жұмыстың басқа ғылымдармен байланысы. Әлеуметтік жұмыстың философиялық, социологиялық, психологиялық, педагогикалық негіздері. Әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік экологиямен, құқықтанумен, әлеуметтік медицинамен, әлеуметтік менеджментпен, т.б. өзара байланысы. Әлеуметтік жұмыстың пәнаралық, интегративтік, кешенді сипаты.

Әлеуметтік жұмыстағы жүйелік көзқарас. Жүйе ұғымы. Әлеуметтік жұмыс жүйе ретінде, оның жүйелік сипаттары.

Әлеуметтік жұмыс оқу пәні және ғылым ретінде. Әлеуметтік қызметкерлерді даярлаудағы жүйелік бағыт.

4-тақырып Әлеуметтік жұмыстың теориясы мен практикасындағы адам мәселесі. Адамның әлеуметтік индивид ретіндегі әлеуметтік сұранымдары. Оның субъект ретінде әр түрлі қатынатар мен байланыстарға түсуі. Адам тіршілікті жалғастырушы қоғамдық құбылыс ретінде.

Әлеуметтік жұмыстағы жоқшылыққа ұшыраған адамды тану мәселесі. Клиент әлеуметтік көмекті қажет ететін адам ретінде.

Көмек беруші адамның альтруистік әрекетінің философиялық негізі. Әлеуметтік қызметкер көмек беруші субъект ретінде. Әлеуметтік қызметкердің ізгі қасиеттері.

2-бөлім. Әлеуметтік жұмыстың тарихы

5-тақырып. Әлеуметтік жұмыстың тарихи алғышарттары. Архаикалық қайырымдылық және оның ерекшелігі. Әлеуметтік жұмыс тарихи құбылыс ретінде. Қайырымдылық әлеуметтік көмек түрі ретінде.

Қайырымдылықтың архаикалық кезеңі. Осы кезеңдегі көмек формалары: тайпалар арасындағы көмек; филантропиялық көмек; тұлғааралық көмек. Ежелгі қауымдастықтағы реципрокация мен редистрибуция көмек көрсету механизмдері ретінде. Көмек пен қолдаудың культтік формалары. Сыйлық айырбастау. Жетім-жесірлерді қолдау. Айырбас. Қосыла көмек көрсету. Жұмыс көлігін бірігіп пайдалану.

6-тақырып Әлеуметтік жұмыс тарихының филантропиялық кезеңі.

Ертедегі Месопотамия, Үндістан, Қытай, Греция, Рим мемлекеттерінің заңдарындағы қайырымдылық туралы қағидалар. Рим құқығы баланы асырап алу мәселелері туралы.

7-тақырып Орта ғасырлардағы қоғамдық қайырымдылық кезеңі.

Ортағасырлық классикалық кезеңнің негізгі сипаты. Діндердің дамуы, олардың қайырымдылықты ұйымдастырудағы рөлі. Кедейлікті дәріптеу.

Орта ғасырдағы шаруашылық. Соғыстар, ашаршылық пен эпидемиялар.

8-тақырып. Қайырымдылықтың мемлекеттік жүйесінің қалыптасуы және дамуы.XVI – XVIII ғасырдың ортасында Еуропада буржуазиялық қатынастардың орнауы. Қауымдық көмектің дағдарысы. Қоғамдағы ақыл-есінен айырылған қайыршылық күйдегі адамдардың жағдайы. Әлеуметтік көмектің жаңа институттарының қалыптасуы. Қайыымдылық мектептерінің жұмысы.

9-тақырып Қайырымдылықтың ХVIII ғасырдың аяғынан ХХ ғасырдың басына дейінгі кезеңдегі дамуы. Еуропадағы Ағарту кезеңі және оның қайырымдылық көмекті реформалауға тигізген ықпалы.

XVIII ғасырдың екінші жартысында оқшаулау (изоляция) жүйесін қайта құру. Ауруханалардың дәрігерлік көмек көрсету шараларындағы рөлі. Қылмыс құқығын реформалау.

ХІХ ғасырда қайырымдылықты дамытудың негізгі тенденциялары. Карцерлік жүйенің пайда болуы.

10-тақырып Әлеуметтік жұмыстың ғылыми кезеңінің қалыптасуы.

Әлеуметтік жұмыстың теориялық тұжырымдамаларының қалыптасуы. Әлеуметтік жұмыстың теориялық мәселелеріне байланысты З.Фрейд, Б.Ф.Скиннер, Ж.Пиаженің ой-пікірлері. А.Соломон, Д.Адамс, М.Гахерн, Д.Лоуэллдың әлеуметтік жұмыс теориясы мен практикасын дамытудағы рөлі. М.Ричмонд шығармаларындағы әлеуметтік жұмыс мәселелері. К.Левиннің, Дж.Хоманстың, А.Зиндердің әлеуметтік зерттеулері. “Әлеуметтік жұмыстың функционалдық мектебінің”, психоәлеуметтік бағыттың әлеуметтік жұмыс теориясы мен тәжірибесіне қосқан үлесі.

11-тақырып Кеңес өкіметі кезеңінде Қазақстанда әлеуметтік қамтамасыз ету мәселелерінің шешілуі. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында әлеуметтік көмек жүйесінің Қазақстанда қалыптасуы, оның түрлері (дәрігерлік көмек, зейнетақы, жәрдемақы, т.б.). Әлеуметтік қамсыздандырудың басқару жүйесін құру.

ХХ ғасырдың 30 – 80 жылдарында мемлекеттік әлеуметтік қамтамасыз ету және оның дамуы. Отан соғысы кезіндегі әлеуметтік қамтамасыз етудің сипаты: әлеуметтік сақтандыруға мемлекеттік үстемдік. Көмек алуға тең құқық берілуі: жалпыламалық, қайырымдылық қоғамдарын жою, т.с.с.

12-тақырып Қазіргі кезеңде Қазақстанда әлеуметтік жұмыстың дамуы.

Әлеуметтік жұмыстың кәсіби қызмет ретінде қалыптасуы, оның себептері. “Әлеуметтік жұмыс” мамандығын және қызметін енгізу және оның тарифтік-квалификациялық сипатын бекіту.

Әлеуметтік жұмыстың тәжірибелік қызмет формасыдағы ерекшелігі. Әлеуметтік қызметкердің іс-әрекет түрлері. Әлеуметтік жұмыстың мақсаты, құрылымы, мазмұны.

3-бөлім Әлеуметтік жұмысты дамытудың әлеуметтік-мәдени және әлеуметтік-саяси факторлары.

13-тақырып Қоғамның рухани-ізгілік, мәдени құндылықтары және әлеуметтік жұмыс. Мәдениет. Әлеуметтік мәдениет. Ізгілік қоғамдық өмірдің элементі ретінде. Қайырымдылық – ізгілік құндылығы. Қайырымдылық пен қоғамны рухани дамуының өзара байланысы. Әлеуметтік жұмыстың ізгілік-гуманистік сипаты.

Әлеуметтік жұмыстың мемлекеттік, қоғамдық, аралас институционалдық мәртебесінің типтері. Әлеуметтік әділеттілік тұжырымдамасы, оның теңгермелік және бөлу концепциялары. Әлеуметтік жұмыстың дамуындағы мәдени-тәртіптік ерекшеліктердің ықпалы.

14-тақырып Мемлекеттің әлеуметтік саясаты және әлеуметтік жұмыс.

Әлеуметтік саясаттың мәні, мазмұны, қызметтері, объектісі, принциптері. Әлеуметтік саясаттың типтері (аймақтық-мемлекеттік, салалаық, демографиялық). Әлеуметтік саясат және адам құқығы. Әлеуметтік саясатты жүзеге асыру механизмдері. Әлеуметтік жұмыс мемлекеттің әлеуметтік саясатын іске асыру қызметі реінде.

Халықтың кірісін қолдау бағдарламалары. Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелеріндегі әлеуметтік жұмыс.

15-тақырып Әлеуметтік жұмыстың мемлекеттік-құқықтық негіздері.

Әлеуметтік жұмыстың мемлекеттік-құқықтық негіздерінің мәні. Әлеуметтік мемлекет ұғымы, оның міндеттері. Әлеуметтік теңдік. Құқықтық мәртебе. Әлеуметтік жеңілдіктер. Әлеуметтік жұмысты мемлекет тарапынан құқықтық реттеудің бағыттары. Қазақстан Республикасының зейнетақы, әлеуметтік сақтандыру және балалар мен мүгедектердің құқықтарын реттейтін заңдары. Еңбекпен қамту. Еңбек қатынастарына байланысты әлеуметтік жұмысты реттеудің нормативтік-құқықтық бағыттары.

16-тақырып Әлеуметтік жұмыс жүйесіндегі қоғамдық және қайырымдылық ұйымдары. Қоғамдық, қайырымдылық ұйымдары қызметінің ұйымдастыру-құқықтық алғышарттары. Қайырымдылықтың қызметі мен мақсаты. Қайырымдылық бірлестіктерінің формалары: ұйым, қайырымдылық қорлары және мекемелері. Мемлекет пен мемлекеттік емес ұйымдардың өзара әрекеті. Олардың әрекеттестігінің механизмдері: мемлекеттік әлеуметтік сұраныс, әлеуметтік қызмет көрсету, спонсорларды тарту, т.с.с.

17-тақырып Халықты әлеуметтік қорғау: мәні, ұйымдастыру-құқықтық формалары. Халықты әлеуметтік қорғау (ХӘҚ) жүйесі әлеуметтік институт ретінде. Оның принциптері, түрлері, қызметтері. Халықты әлеуметтік қорғаудың негізгі формалары: заңмен анықталған әлеуметтік кепілдіктер, әлеуметтік сақтандыру, мақсатты әлеуметтік бағдарламалар. Ұйымдастыру-құқықтық формалары: зейнетақымен қамтамасыз ету, мемлекеттік міндетті әлеуметтік сақтандыру, әлеуметтік төлемдермен қамту, тұрмысы төмендерге жеңілдіктер беру. Қазіргі кезеңдегі ХӘҚ жүйесін дамытудағы басым бағыттар.

4-бөлім Қоғамның әр түрлі салаларындағы әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері.

18-тақырып Білім жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс.

Білім кеңістігі әлеуметтік жұмыстың саласы ретінде. Осы саладағы әлеуметтік қызметкердің орны мен рөлі. Әлеуметтік қызметкердің мектепке дейінгі мекемелерде, бастауыш, орта және арнаулы кәсіби орта және жоғары мектептердегі әлеуметтік жұмыс жүргізу ерекшеліктері. Балалармен және жасөспірімдермен әлеуметтік жұмыс жүргізетін мекемелер.

19-тақырып Денсаулық сақтау жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс.

Денсаулық сақтау жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс. Әлеуметтік-медициналық жұмыс пен әлеуметтік жұмыс. Әлеуметтік-медициналық жұмыстың типтері: алдын алу жұмысы, патогенетикалық, наркологиялық, онкологиялық, отбасын жоспарлау бағыттары.

20-тақырып Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс.

Халыққа әлеуметтік қызмет көрсету: мәні және жіктелуі; мақсаты мен міндеттері. Осы жүйенің принциптері, қызметтері, жұмыс түрлері ен формалары. Қызмет көрсету мекемелері, олардың түрлерң мен қызмет ерекшеліктері. Әлеуметтік қызмет көрсетудің проблемалары, болжамы. Халыққа әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік қорғау жүйесінің құрамдас бөлігі.

21-тақырып Пенитенциарлық мекемелердегі әлеуметтік жұмыс.

Пенитенциарлық жүйедегі санкция мен жаза генезисі. Осы жүйедегі әлеуметтік жұмыстың нормативтік-құқыұтыұ бағыты. Жүйедегі әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері. Бас бостандығынан айырылған жердегі әлеуметтік терапия, түзету (коррекция) әдістері.

22-тақырып Мәдени-демалыс қызмет жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс.

“Мәдени демалыс” ұғымы. Мәдени-демалыс мәселелерінің әр түрлі көзқараста дамуы. Қоғамдық қатынастарды үйлестіру жұмысы және мәдени демалысты ұйымдастыру және оның әлеуметтік жұмыстағы орны.

23-тақырып Қалалық және ауылды мекенжайлардағы әлеуметтік жұмыс. Қала және қалалық тұрмыс салты. Қаладағы әлеуметтік жұмыс: мазмұны, принциптері, бағыттары, ерекшеліктері.

Ауылдағы әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері мен факторлары. Ауыл тұрғынының құндылықтары.

Қала мен ауылдағы әлеуметтік жұмыстың инновациялық технологиялары.

24-тақырып Өндірістегі әлеуметтік жұмыс.

Еңбек саласы дамуының өзіндік ерекшелігі. Осы салада әлеуметтік жұмысты белсенді жүргізу жолдары. Өндірістгі әлеуметтік қызмет, оның негізгі бағыттары.

Халықты еңбекпен қамту мәселелері және осы салаға байланысты мемлекеттік саясат. Әлеуметтік қызмет көрсету және халықты әлеуметтік қорғау.

5-бөлім. Әлеуметтік жұмыс мамандық ретінде

25-тақырып Әлеуметтік жұмыста кәсіби шеберлікті қалыптастыру проблемалары. Әлеуметтік жұмыстағы кәсіби шеберлің: мәні, қалыптасу факторлары. Шеберлік және бііктілік. Әлеуметтік қызметкердің тұлғалық кәсіби шеберлігінің көрсеткіштері. Әлеуметтік қызметкердің коммуникативтік мәдениеті. Әлеуметтік қызметкерлерді даярлау жүйесі.

26-тақырып Әлеуметтік қызметкер мен клиенттің өзара әлеуметтік әрекеті . Әлеуметтік қызметкер мен клиенттің өзара әлеуметтік әрекетінің мәні, ерекшелігі. Әлеуметтік қызметкердің клиенттің мүдделеріне, талап-тілектеріне байланысты мәселелерді кәсіби тұрғыдан қарастыру жолдары. Өзара әрекет процесінде әлеуметтік диагностиканың маңызы.

27-тақырып Әлеуметтік қызметкердің рухани-ізгілік бейнесі. Әлеуметтік қызметкердің интеллектуалдық, мәдени, адамгершілік әлеуеті, оның үш топтағы тұлғалық сипатты белгілері. Психикалық процестер мен оларға қойылатын кәсіби талаптар. Әлеуметтік қызметкердің тұлға ретіндегі психологиялық-педагогикалық сипаты.

6-бөлім. Әлеуметтік жұмысты басқару

28-тақырып Әлеуметтік жұмыстағы менеджмент . Әлеуметтік жұмысты басқару ұғымы. Басқарудың объектісі, субъектісі, принциптері, негізгі бағыттары, мақсаты ме міндеттері, мазмұны, қызметтері. Әлеуметтік қызметті атқаруда басқару механизмдерін реттеу жұмысы. Әлеуметтік сала басшыларының тұлғалық сипатына қойылатын талаптар.

Әлеуеттік жұмыстағы тиімділіктің мәні, оның критерийлері. Әлеуметтік жұмыстың тиімділігін бағалау әдістерінің жіктелуі. Әлеуметтік жұмыс критерийлері мен стандартының арақатынасы.