Против корнеотпрысковых сорняков

Так как, состав и свойства молозива изменяются от времени и кратности удоя, то пробу молозива для исследования отбирали по удоям, начиная с первого по восемнадцатый удой.

Концентрацию натрия и калия в молозиве, определяли на пламенном фотометре.

Для перевода единицы измерения в систему (Cu), мг/% в ммоль/л, производили расчет с помощью коэффициентов перевода:

• 
  мг/% × 0,435 при определении натрия;
  
• 
  мг/% × 0,256 при определении калия.
  

Полученные результаты приведены в таблице 3.

Данные таблицы 3 свидетельствуют, что содержание натрия в первых удоях молозива высокое у коров к/х ”Астра„ – 17,62 (ммоль/л). А калия остается в этой группе стабильной и колеблется в пределах от 30,66-30,02 (ммоль/л). У коров села ”Новая жизнь„ содержание натрия в молозиве соответствует – 53,62 (ммоль/л), а калия колеблется от 40,32-41,28(ммоль/л).

Таблица 3 – Соотношение и содержание солей натрия-калия в молозиве коров к/х «Астра» и село «Новая жизнь»

№ удоя	к/х «Астра»			село «Новая жизнь»
	натрий	калий	Натрий : калий(%)	натрий	калий	Натрий : калий(%)
1	17,62 1,50	30,66 3,38	0,57	53,62 3,14	40,32 0,95	1,33
2	17,40 2,01	31,84 2,44	0,55	46,22 2,66	41,67 0,56	1,11
3	15,66 2,49	31,04 2,58	0,50	41,33 2,77	43,20 1,13	0,96
4	14,69 1,40	34,04 1,89	0,43	45,79 11,14	46,02 1,94	0,99
5	14,91 1,02	33,79 2,11	0,44	34,69 5,64	43,20 0,33	0,80
6	14,79 0,92	31,10 2,58	0,48	28,71 3,9	42,31 0,60	0,68
7	13,73 1,12	31,87 2,71	0,43	27,63 3,12	42,82 0,57	0,65
8	13,05 1,09	32,06 3,15	0,41	26,21 2,4	42,05 1,41	0,61
9	13,70 1,03	30,02 2,38	0,46	27,29 3,15	42,80 1,38	0,65
10	13,82 1,31	31,87 2,32	0,43	27,19 3,19	43,14 1,57	0,63
11	13,92 1,09	32,13 2,66	0,43	25,45 3,77	42,82 1,93	0,59
12	12,18 1,01	33,51 1,42	0,36	23,49 2,25	42,48 1,48	0,55
13	11,96 1,25	30,34 1,64	0,39	22,41 3,07	42,75 1,28	0,52
14	11,53 0,63	29,95 2,20	0,38	22,19 2,84	42,69 1,99	0,52
15	12,39 0,48	30,21 1,54	0,41	22,19 2,62	42,56 1,11	0,52
16	10,55 0,52	29,82 1,47	0,35	22,29 2,56	41,79 0,67	0,53
17	10,44 1,09	28,48 0,38	0,37	21,86 2,83	40,57 1,91	0,54
18	11,74 0,65	30,02 1,58	0,39	20,99 3,02	41,28 0,93	0,51

Из таблицы 3 также видно, что соотношение натрия и калия в молозиве коров села «Новая жизнь» составляет в первых 2-х удоях 1,33 или 1,11 %, и к 18 – удою составляет 0,51 %, соотношение натрия и калия в молозиве коров к/х «Астра» в первом удое составило 0,57 %, что свидетельствует о дисбалансе натрия и калия в молозиве стельных коров с первых же удоев в последней группе.

Содержание натрия и калия в молозиве коров, находятся в прямой зависимости от рациона стельных коров, и при недостаточном поступлении их в к/х «Астра» у новорожденных телят наблюдались отставание в развитии и частая заболеваемость диспепсией.

В заключении рекомендуем в зимне-весенние периоды, для профилактики нарушений минерального обмена и диспепсии новорожденных телят, рационы стельных коров сбалансировать не только по питательным веществам, но и по соотношению натрия и калия.

ЛИТЕРАТУРА
1. Васильева, Е. А. Клиническая биохимия сельскохозяйственных животных / Е. А. Васильева. – М. : Россельхозиздат. – 1974. – С. 90-91.

2. Винников, Н. Т. Ветеринарная лабораторная диагностика / Н. Т. Винников. – Саратов. – 2003. – С. 187-191.

3. Ельцов, Н. С. Влияние некоторых факторов на химический состав коров и его связь с диспепсией телят / Н. С. Ельцов, А. Ф. Понтелимонова. // Ветеринарно-профилактические мероприятия при незаразных болезнях в условиях интенсивного ведения молочного скотоводства: Сб. науч. трудов. – Киев : Персиановка. – 1985. – С. 36-39.

4. Кондрахин, И. П. Клиническая лабораторная диагностика в ветеринарии / И. П. Кондрахин. – М. : Агропромиздат. – 1985. – С. 112-115.

1915 жылы инженер-технолог С. П. Шенберг «Гидромеханика вязкой жидкости и гидравлические функционные машины» атты өзінің диссертациясында баулы су көтергіштің теориясын сұйық қабатының ламинарлық қозғалыс режимі кезінде баяндаған. Бұл теория Навье-Стокстің тұтқырлы сұйықтардың қозғалыс теңдіктерін қолданылуына негізделген. Сол себепті, Шенбергпен шығарылған формула күрделі түрде көрсетілген. Жұмыс органының жылдамдығы 2–3 м/с жоғары болған кезде сұйықтың турбуленттік қозғалыс режимі пайда болады. Бірақ Шенберг бұл қозғалыс режимін теориялық түрде зерттемеген. Сондықтан бұл диссертациялық еңбектің негізгі кемшілігі болып табылады.

1924 жылы профессор Лейбензонның «К теории шнуровых насосов (тартание бесконечной лентой)» атты мақаласы «Нефтяное и сланцевое хозяйство» журналында басылып шықты [1]. Бұл мақаласында профессор Лейбензон баулы су көтергіштердің теориясын толымды түрде баяндаған. Бұл аталған еңбекте сұйықтың ламинарлық және турбуленттік қозғалыс режимдер кезіндегі бауы ашық және жабық насостардың теориялық зерттеу нәтижелері ұсынылған. Бірақ ол кезде көлденең қимасы дөңгелекті түрді баулар жұмыс органы ретінде пайдаланды, ал жазық жұмыс органы бар баулы насостар болмады. Сол себепті, профессор Лейбензон бұндай насостың теория жағын қарастырмаған. Ал турбуленттік қозғалыс режимін қарастырған кезде профессор Лейбензон жанасу кернеуі үшін қабылдаған заңы қазіргі кездегі тұтқырлы сұйықтың гидродинамикалық қалпына, дәлірек айтқанда, турбуленттік қозғалыс теориясына сәйкес келмейді.

1951-53 жылдары инженер В. А. Баранов су көтергіштің жұмыс органы ретінде лентаны ұсынды.

Инженер Машков В. Н. 1958 жылы өзінің диссертациялық жұмысында Ньютонның тұтқырлы үйкеліс заңына негізделген ленталы су көтергіштің теориясын жете зерттеген, яғни лентадағы сұйықтың қозғалыс режимі ламинарлы деп есептелген.

Сұйықтың ламинарлық қозғалыс режимі кезінде жанасу кернеуінің мәні мынаған тең:

Машков ұсынған су көтергіштің сұйық беру формуласының түрі мынадай [2]:

Лентадағы сұйық қабатының қозғалыс режимі турбулентті болған кезде теориялық және эксперименттік мәліметтер сәйкеспегендіктен, Машковтың теориялық формуласы практикада қолдануға келмейді.

1973 жылы Кульпин П. И. өзінің диссертациялық жұмысында [3] Ньютонның тұтқырлы үйкеліс заңын және Прандтлның турбуленттік теориясын негізге алып ленталы су көтергіштің теориясын жете зерттеген. Прандтлның теориясы бойынша турбуленттік сұйық қабатында жанасу кернеуі мынаған тең:
, (3)
мұнда  – сұйықтың тығыздығы;  – турбуленттік ағының құрлымын сипаттайтын Прандтлдің универсалды тұрақтысы; x – лентаның үсте мен турбуленттік жанасу кернеуі анықталатын нүкте арасындағы арақашықтық.

Лентадағы сұйық қабатының қозғалыс режимін қарастырғанда оны турбулентті деп алған. Бұл көңіл аударарлық мәселе. Бірақ біздің көзқарасымыз бойынша, есептеу процесінде интергалдық тұрақтыларды анықтаған кезде шеткі шарттардың формасы П. И. Кульпинмен толық алынбаған. Сондықтан П. И. Кульпин ұсынған ленталы су көтергіштің сұйық беру теориялық формуланы практикада қолдану өте қиын және бұл эксперименттік мәліметтермен үлкен айырмашылық береді.

П. И. Кульпин диссертациясында су көтергіштің сұйық беруін есептеу үшін Машковтың лентадағы сұйықтың қалыңдығын есептеуге ұсынған формуласын басқаша түрде көрсетіп пайдаланған. Сонымен қатар бұл формулаға тәжірибе жолымен анықталған қосымша түзету коэффициентін енгізген.

Машковтың формуласы [2]: , (5)

лентадағы сұйықтың қалыңдығын есептеуге ұсынған.

Су көтергіштің сұйық беруін есептеу үшін Кульпинмен пайдаланған формула [3]
. (6)
Алтыншы формула бесінші формуланың басқа түрі екеніне өздеріңізге көз жеткізуге болады.
, (7)
мұнда – лентаның су алып жүру қабілеттілігі; – лентаның периметрі; a, b – лентаның қалыңдығы және ені;  – сұйықтың меншікті салмағы; V – сұйықтықтың көлемі; Р – сұйықтың салмағы; К_Q – түзету коэффициенті.

Әрине бұл теориялық формула практикамен жақсы сәйкестік береді.

Жоғарда айтылғандай, сұйықтың турбуленттік қозғалыс режимі кезіндегі ленталы су көтергіштің жұмыс процесі теориялық түрде осы күнге дейін толық бейнеленбеген. Сондықтан онан арғы қосымша теориялық зерттеу жұмыстары қажет.

Біз ленталы су көтергіштің жұмыс процесінің теориясын Ньютонның тұтқырлы үйкелес заңын және Прандтлдің турбуленттік теориясын негізге ала отырып қарастыруды ұсынамыз.

Ал сұйық қабатының қозғалысын турбуленттік ағынның екі қабатты модельмен қарастырамыз. Бұл жағдайда сұйық қабаты екі салаға бөлінеді: тұтқырлы астынғы қабат саласы (яғни лентаға жақын жатқан жіңішке сала) және турбуленттік ядро саласы. Тұтқырлы астыңғы қабат саласында жанасу көрнеуі Ньютонның тұтқырлы үйкеліс заңына бағынады. Ал турбуленттік ядро саласында жанасу кернеуінің мәнін Прандтлның теориясы бойынша аламыз.

Осы айтылғандардың негізінде сұйықтықтың турбуленттік қозғалыс режимі кезіндегі ленталы су көтергіштің сұйық беру теориялық формуласын шығаруға болады деп есептейміз.

2. Машков, В. Н. Исследование ленточных водоподъемников и некоторые вопросы их эксплуатации на шахтных колодцах в пустынях Средней Азии: автореф. дис. … канд. техн. наук / В. Н. Машков. – Ташкент: Изд-во ТИИИМСХ, 1958. – 25 с.

3. Кульпин, П. И. Исследование малогабаритого ленточного водоподъемника для пастбищных шахтных колодцев: автореф. дис. … канд. техн. наук / П. И. Кульпин. – Алма-Ата: Изд-во Каз. с.-х. ин-та. – 1973. – 30 с.
УДК 628.8:697