«Стресс» термині (ағылшынша стресс – қысым, тартылыс, қысым келтіру) техника саласынан алынған, онда бұл сөз физикалық объектіге қолданылатын және оның шиеленісін тудыратын сыртқы күшті, яғни объект құрылымында уақытша немесе тұрақты өзгерісті білдіру үшін қолданылады. - «Стресс» термині (ағылшынша стресс – қысым, тартылыс, қысым келтіру) техника саласынан алынған, онда бұл сөз физикалық объектіге қолданылатын және оның шиеленісін тудыратын сыртқы күшті, яғни объект құрылымында уақытша немесе тұрақты өзгерісті білдіру үшін қолданылады.
- Ганс Селье, канадалық эндокринолог-дәрігер, ғылымға ең алғаш осы ұғымды және бейімделістің жалпы синдромы ұғымын енгізді.
- Оның анықтамасы бойынша, стресс – өте жағымсыз әсерлерге жауап ретінде туған организмнің қалыпсыз бейімделу әрекеттерінің жинағы.
- Стресс – адамның мазасыздығынан туындайтын көбіне өзі бейімделмеген жұмыстардың шамадан тыс болуына байланысты бейімделген психикамен организмнің өзгерістерге ұшырауына әкелетін процесс ретінде саналады
- Стресс – организмнің күшті әсерлерге реакциясы, ол өз табиғаты бойынша стресстік жауап – зақымдаушы факторлар әсер еткенде организмнің тұрақтылыққа жету әдісі; қалыпты дені сау организмде қолайсыз факторлармен күресуге бағытталған механизм бар, бұл механизм – стресс-реакция немесе жалпы бейімдеу синдромы деп аталады.
- Сонымен, стресс - бұл адам үшін экстремалды жағдайларда пайда болатын психофизиологиялық күй.
Ганс Селье, күйзелістің үш кезеңін бөліп көрсетеді (жалпы бейімдеу синдромы): - Ганс Селье, күйзелістің үш кезеңін бөліп көрсетеді (жалпы бейімдеу синдромы):
- Мазасыздық кезең - жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен сәтте туатын жауаптың алғашқы кезеңі; шок және қарсы тұру кезеңдерінен тұрады
- Қарсылық көрсету кезеңі - жағымсыз тітіркендіргіш әсеріне беріліп кетпей, оған төзу реакциясы туады; симпатикалық жүйке жүйесінің әсерімен жүректің соғу ырғағы жылдамданады, тыныс алу ырғағы да жиілене түседі, бұлшық еттердің жиырылу қабілеті күшейеді. Түрлері: арнамалы және бейарнамалы
- Бейімделу немесе тұрақтану кезеңі - бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, эндокриндік жүйелердің қызметі төмендейді, мұны психикалық дезадаптация деп атайды. Дезадаптация (бейімделудің нашарлап жойылуы) кезінде жабығу, тұнжырау, жан ауруларының асқынуы байқалады
Достарыңызбен бөлісу: |
