Р87 Ғылыми-практикалық конференция материалдарының электрондық жинағы. Алматы: «Өрлеу» баұо ақФ Қр ббжқбари, 2018. 380 б

381 
 
БАЛАНЫҢ ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУҒА АРНАЛҒАН 
ЛОГИКАЛЫҚ ОЙЫНДАР 
 
Маникеева Асель Сагинтаевна 
Алматы облысы, Жамбыл ауданы 
«Тұрар Рысқұлов атындағы орта мектеп және МЖИ» КММ 
мектепалды даярлық сынып мұғалімі 
                                                                                   
Қазақстан  Республикасының  білім  беру  стандартында  білім  берудің 
басты  міндеті  логикалық  ойлауды  дамыту  болып  табылатындығы  атап 
айтылған.  [1]  Білім  мазмұнын  жаңарту  тікелей  шығармашылық  ізденістегі 
мұғалімнің  кәсіби  шеберлігіне  байланысты.  «Мұғалім  көп  әдісті  білуге 
тырысуы  керек.  Оны  өзіне  сүйеніш,  қолғабыс  нәрсе  есебінде  қолдануы 
керек»,-деп Ахмет Байтұрсынов айтқандай, қазіргі заман талабына сай білім 
беру  мәселесі  сол  қоғам  мүддесіне  сай  болуы  керек.  Өз  ісінің  шебері  ғана 
жоғары  жетістіктерге  жетеді.  [2]  Қазіргі  таңда  пәнді  жақсы,  терең  білетін, 
күнделікті  сабақтағы  тақырыпты  толық  қамтитын,  оны  оқушыға  жеткізе 
алатын, әртүрлі деңгейдегі тапсырмаларды білу іскерлігі, оқытудың дәстүрлі 
және  ғылыми  жетілдірілген  әдіс-амалдарын,  құралдарын  еркін  меңгеретін, 
оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып дарындылығын дамытудағы 
іздену-зерттеу  бағытындағы  тапсырмалар  жүйесін  ұсыну  өмір  талабы. 
Сондықтан да мектеп алды даярлық топта мен әр сабаққа әр түрлі тиімді әдіс-
тәсілдерді  қолдана  отырып,  оқушылардың  білім  сапасын  арттыруда 
логикалық тапсырмалар пайдаланам.* 
 Мектеп алды даярлық топ балалардың логикалық ойлауын дамытудың 
негізгі кезеңі. Бұл кезде балалардың ойлары нақты – бейнеліден абстрактылы 
–  логикалық  ойлауға  қарай  дамиды.  Логикалық  тапсырмалар  орындатудың 
маңызы зор. Логикалық тапсырмалар балаларды белсенділікке тәрбиелеу, өз 
бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру,  сондай  -  ақ балаларды икемділік пен 
шеберлікке баулу мақсатында пайдаланылады. [3] 
   
Баланың  жас  ерекшелігін  ескере  отырып  сабақта  түрлі  логикалық 
тапсырмалар  беру  арқылы,  білімнің  беріктігін  қамтамасыз  ету,  баланың 
шығармашылық  қабілетін  дамыту,  интелектуалдық  деңгейін  көтеру  менің 
мақсатым. 
 
«Логикалық  тапсырмалар»  баланың  жас 
ерекшелігін  ескере  отырып  құрастырылды. 
Теориялық 
білімдерін 
кеңейтіп, 
оны 
практикада  қолданылуына  ықпал  етеді. 
Логиканың  дамуы  өздігінен  ізденіп  жұмыс 
жасауына  мүмкіндік  береді.  Логикалық 
тапсырмалар 
баланың 
интеллектуалдық 
деңгейін 
көтереді. Оқу 
материалын 
балалардың  ойлау  қабілеті  жетерліктей  жас 
ерекшеліктерін  ескере  ұйымдастырса  ғана, 

382 
 
оның  ойлау  қабілетінің  дамуына  мүмкіндік 
туады. [3]   
Сондықтан да мұғалім балаларды үнемі ойланып оқуға бағыттауы тиіс, 
бұған  оқу  үрдісін  жүйелі  ұйымдастыру,  оқу  іс  –  әрекетінде  бала  логикасын 
дұрыс дамыта алатын мүмкіндіктерді мол пайдалану арқылы жетуге болады.  
Ойын  –  баланың  қажетті  әрекетінің  бірі  ойынды  кіші  жастағы 
балалардың  табиғаты  керек  етеді.  Балалардың  еңбегі,  оқуы  ойыннан 
басталады.  Ойын  арқылы  оқушы  білім  алуға,  оқуға  қызықтыра  отырып, 
тұлғалы  дамуын  қалыптастыруға  болады.  Жалпы,  математика  сабағында 
қолданылатын  ойын  түрлері  оқушылардың  математикалық  ұғымдарын 
кеңейтіп, ойлау қабілеттерін арттырып, есептеу дағдыларын шыңдай түсетіні 
белгілі.  Математика  сабағында  қазақтың  ұлттық  ойындары  қолданылады. 
Мысалы,  «Сақина  салу»,  «Ақсүйек»  ойыны  белгісіз  санды  табуға  арналған 
ойын. Ойынға толық сынып қатысады. Кестедегі белгісіз сандардың орнына 
«ақсүйек»  тығылып  жатыр.  Кім  дұрыс  шығарса,  сол  табады.  Кім  ақсүйекті 
көп  тапса,  сол  ұтады.  Өтілген  тақырыптардағы  сабақ  материалына 
лайықталған  ойын есептерін  алып,  тек  ғана оқушының орындай  алатын  іс  - 
әрекетімен  шектелу  жеткіліксіз.  Мұндай  ойынды  ұйымдастырудың  және 
басқарудың  сипаты  мен  жолдары  және  жолдары  және  оларды  қолданудың 
тиімді  бөліктері  жан-жақты  ойластырылуы  керек.  Ойын  үрдісінде 
балалардың  білімі  тереңдей  түседі,  осыған  дейінгі  білімдері  мен  түсініктері 
баянды  болып  жаңа  білім  игеріледі.  Ойын  -  адамның  өміртанымының 
алғашқы  қадамы  деп  білеміз.  Оның  басты  ерекшелігі  баланың  ойлау 
қабілетін  жетілдіру  болып  табылады.  Атау  ұйқастарын  санау  арқылы 
оқушылар сан үйренеді, санға аты ұйқас заттарды  танып біледі. Санамақтар 
сан  үйретеді,  әрі  дүние  танытады,  әрі  баланың  қисынды  ойлауы  мен 
математикалық  ойлау  қабілетін  дамытады.  Санамақтың  түрлері  өте  көп. 
Ойында балалар әр нәрсеге жақсы зейін қояды және көбірек есіне сақтайды. 
Ойын үстінде ол алға қойылған мақсатты шұғыл және оңай жүзеге асырады. 
Ойын шарттарының өзі баладан заттарға, айналатын көріністер мен сюжетке 
зейін тоқтатуды талап етеді.  
Бүгінгі  күн  талабы  –  баланың  оқыл  ойын  дамыту,  ойлау  қабілетін 
жетілдіру,  өзіндік  іскерлік  қасиеттерін  қалыптастыру,  заман  талабына 
сай ойы жүйрік етіп тәрбиелеу. 
 
Сондықтан  да  баланың  танымын  алғашқы 
күннен  бастап  дамтыудың,  бойында  оқыту  мен 
тәрбиелеудің  негізін  қалыптастырудың  құралы 
–  ойын  әрекеті,  яғни,  ойын  –  баланың  жетекші 
әрекеті.  Бірақ,  ойын  тек  қана  балаларды 
қызықтырып,  уақыт  өткізудің  құралы  болмай, 
балаға  берілетін  білім  мен  тәрбиенің  құнды 
негізі болуы керек.  

383 
 
Яғни, оқыту-тәрбиелеу жұмысын бағдарлама талаптарына сәйкес ойын 
түрінде  ұйымдастыра  отырып,  баланың  логикалық  ойлау  қабілеттін 
арттыруға жағдай жасау негізгі міндет. 
Айналадағы  өмір  құбылыстарын,  ерекшеліктерін  байқай  отырып, 
білуге  қызығушылығы  туындайды,  осы  сезім  оны  талпыныстарға 
жетелейді.   Ойын  негізінде  ойлай  отырып,   тапсырмалары  өзінше  зерттеп, 
орындау,  өзінше  шешім  жасау  өз  ойындағысын  айту  жағдайларына 
мүмкіндік туғызылса ғана бала еркін ойлы, өзіне сенімді, ерік-жігерлі, дүние 
танымы 
кеңейген, 
сөйлеу 
тілі 
жақсы 
қалыптасқан, 
болашаққа 
қызығушылығы  оянған  дара  тұлға  ретінде  жан-жақты  дами  алады.  Баланың 
ақыл-ойының  дамуы  тек  белгілі  бір  білім  көлемін  ғана  емес,  жалпы  тәлім-
тәрбиелік іс-әрекеттерді игерумен бірге, ойлау, қиялдау, есте сақтау, елестету 
және  т.б.  қабілеттерінің;  танымдық,  іскерлік,  шығармашылық  қасиеттерінің 
дамуын  қамтиды.  «Ойы  саяздың,  тілі  саяз»  деген  ұлғатты  сөз  бекер 
айтылмаған. Ойлау негізі баланың сөйлеу тілін қалыптастырады. 
Осы кезеңдегі берілетін тапсырмалар түрлері: 
Көру қабілетін дамытатын тапсырмалар (ребус, сөзжұмбақ, анограмма, 
сиқырлы шаршылар, геометриялық фигуралар); 
Есту  қабілетін  дамытатын  тапсырмалар  (математикалық  мақал-мәтел, 
логикалық есептер, қалжың есептер). 
 «Сөзжұмбақ»  оқушылардың  ой  -  өрісін,  білім  көкжиегін  тексерумен 
қатар  өтілген  материалды  қаншалықты  меңгергенін  тексеруге  өте  қолайлы. 
Логикалық  тапсырмалар  оқушының  психологиялық  және  жас  ерекшелігіне 
байланысты   таңдап  алынады.  Қазіргі  педагогтардың  пікірінше  сөзжұмбақ 
оқушылардың ойларын ұштайды.  

жүктеу/скачать 3.87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: