Жер бетіндегі ядролық жарылыс кезінде аймақтың радиоактивті зақымдануы тек жарылыс ауданында ғана түзілмей, басқа оның шегінен тыс жерлерде де түзіледі. Жерлік жарылыс кезінде жанған облыс жер бетіне тиеді, бірнеше жүз тонна топырақ бір мезетте ыдырап кетеді. Қызу нәтижесінде пайда болған ауа ағымы көп мөлшерде шаңды артынан көтереді. Осылай, күштілігі 1 млн. тонна ядролық жарылыс кезінде 20 мың т. топырақ ыдырайды және отты шарға айналады. Осының нәтижесінде өте күшті бұлт түзіліп, ол өте көп мөлшерлі радиоактивті және активті емес бөлшектерден тұрады, олардың өлшемі бірнеше микроннан бірнеше миллиметрге дейін болады. Шамамен барлық радиоактивті бөлшектің 90% бұлттың өзінде және 10% жуығы шаңды бағанада болады деп есептеледі. (1-сурет) - Жер бетіндегі ядролық жарылыс кезінде аймақтың радиоактивті зақымдануы тек жарылыс ауданында ғана түзілмей, басқа оның шегінен тыс жерлерде де түзіледі. Жерлік жарылыс кезінде жанған облыс жер бетіне тиеді, бірнеше жүз тонна топырақ бір мезетте ыдырап кетеді. Қызу нәтижесінде пайда болған ауа ағымы көп мөлшерде шаңды артынан көтереді. Осылай, күштілігі 1 млн. тонна ядролық жарылыс кезінде 20 мың т. топырақ ыдырайды және отты шарға айналады. Осының нәтижесінде өте күшті бұлт түзіліп, ол өте көп мөлшерлі радиоактивті және активті емес бөлшектерден тұрады, олардың өлшемі бірнеше микроннан бірнеше миллиметрге дейін болады. Шамамен барлық радиоактивті бөлшектің 90% бұлттың өзінде және 10% жуығы шаңды бағанада болады деп есептеледі. (1-сурет)
- Бұлтты жарылыстың көтерілу биіктігі және оның көлемі ядролық жарылыс пен күшіне, метеорологиялық жағдайға тәуелді. Мысалы, қуаттылығы 3млн т ядролық әскери қарудың жарылысы кезінде бұлттың көтерілу биіктігі шамамен 30км. Ол 10 минут ішінде максимальды көтерілу биіктігіне жетіп, радиоактивті бұлт ауа ағымының әсерінен орын ауыстырады.
- Радиоактивті шаң тұрып, атмосфераның жерге дейінгі бөліктерін, аймақтың кең аудандарын және ондағы орналасқан барлық заттарды зақымдайды. Бұлттың жүрген жолында радиоактивті бөлшектердің тұнуы нәтижесінде аймақта бұлттың радиоактивті ізі түзіледі. (2-сурет)
- Радиоактивті іздің қалыптасу үрдісі уақыт бойынша жүреді. Радиоактивті тұнбаның көп бөлігі, аймақтың аса қауіпті зақымдануын туғызатын, ядролық жарылыстан кейін 10-20 сағат бойы бұлттан түседі. Осы уақытқа дейін де бұлттың радиоактивті ізінің қалыптасуы да бітеді. Бірақ та аймақтың осы немесе басқа ауданында радиоактивті бұлт өтетін, радиоактивті тұнбаның түсуі бірнеше минуттан бастап 2 сағатқа және одан да көпке созылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
