Разгледжана І зацверджана на пасяджэнні Навукова-метадычнага савета бду
жүктеу/скачать 1.94 Mb. Pdf көрінісі
|
| Метадычныя ўказанні. Усе важнейшыя фізіялагічныя працэсы
(прарастанне насення, фотасінтэз, фотаперыядызм) вызначаюцца не ўсім спектрам сонечнай радыяцыі, а светлавой, ці бачнай яе часткай, што стварае прыродную асветленасць. Вядома, што сярод шматлікіх працэсаў росту і развіцця раслін найбольшае значэнне мае фотасінтэз. Тая частка сонечнага святла, што непасрэдна ўдзельнічае ў фотасінтэзе, г. зн. назапашваецца ў біямасе і арганічным рэчыве, называецца фотасінтэтычна актыўнай радыяцыяй (ФАР). Велічыня ФАР у сонечным спектры знаходзіцца ў межах даўжынь хваляў 0,38–0,71 мкм. Гэта ў асноўным бачная частка сонечнай спектра. Але нават у межах ФАР сонечная радыяцыя паглынаецца раслінамі селектыўна, або выбіральна. Найбольш інтэнсіўна лісце раслін паглынае сіне-фіялетавыя і аранжава-чырвоныя промні з даўжынямі хваляў 0,4–0,48 і 0,65–0,68 мкм. Мінімум паглынання назіраецца на ўчастку даўжынь хваляў 0,5–0,58 мкм (жоўта-зялѐныя промні) і за межамі 0,69 мкм (далѐкія чырвоныя промні). Сонечныя промні рознай даўжыні аказваюць розны ўплыў на якасць сельскагаспадарчай прадукцыі. Так, сіне-фіялетавыя промні спрыяюць утварэнню бялкоў, чырвона-аранжавыя – вугляводаў. Заўважым, што характар паглынання радыяцыі аднолькавы для ўсіх раслін. У табліца 4 прыведзены асобныя ўчасткі спектра, якія аказваюць рознае біялагічнае ўздзеянне на расліны. Арганічнае рэчыва, створанае ў працэсе фотасінтэзу, занімае 90–95 % у агульнай сухой масе ўраджаю. Адсюль вынікае, што фотасінтэз, які працякае, 65 дзякуючы паглынанню ФАР, з’яўляецца галоўным фактарам у стварэнні ўраджаю. За кошт ФАР фармуецца прыкладна 0,9–0,95 яго велічыні. Мінеральнае глебавае жыўленне спрыяе ўтварэнню 5–10 % ураджаю сухой яго масы, аднак і яно магчыма толькі пры наяўнасці фотасінтэзу, залежнага ад знешніх аграметэаралагічных умоў. Такім чынам, ФАР з’яўляецца адным з важнейшых фактараў прадукцыйнага працэсу, за кошт якога ствараецца першасная біялагічная прадукцыйнасць зялѐных раслін і яе гаспадарча- карысная частка – ураджай. Расліны засвойваюць энергію сонечнай радыяцыі пры дапамозе хларафілу – зялѐнага пігменту, які ўлоўлівае энергію сонечнага святла (ФАР), за кошт якой ажыццяўляецца фотасінтэз. Велічыню ФАР (Q ф ), што паступае ад сонца, разлічваюць па формуле Q ф = 0,43S+0,57Д, дзе S – інтэнсіўнасць прамой сонечнай радыяцыі, Дж/м 2 , Д – інтэнсіўнасць рассеянай радыяцыі, Дж/м 2 . Пры выкарыстанні сумарнай радыяцыі Q атрымоўваюць ФАР паводле формулы Q ф = 0,52Q. жүктеу/скачать 1.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|