Редактор: академик Аьамуса ахундов ряйчиляр: Васим Мяммядялийев



бет24/26
Дата21.06.2016
өлшемі1.52 Mb.
#151677
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26

Трафикинг (инэ. траффиъкинэ инсан тиъаряти), тамащ вя эялир ялдя етмяк мягсядиля, щядя-горху, зор тятбиги, алдатма, оьурлама, пулла яля алма вя с. цсулларла башга инсан цзяриндя нязарят етмяк. Истисмар вя газанъ мягсядиля инсанын алыныб-сатылмасы. Кюлялик, мяъбури ямяк, каторга иши, сексуал истисмар вя с. Т.-я аиддир.  Трафикюр.

Трамплин (фр. тремплин  аьаъайаг). 1) идман гурьусу; эимнастика, суйа тулланма вя с. идман нювляриндя идманчынын даща йцксяйя (хизяк идманында даща узаьа) тулланмасы цчцн истифадя едилир; 2) мяъ. бир ишя вя йа бир шяхсин иряли эетмясиня тякан вермяк, сябяб олмаг.

Транс (лат. транс  архасындан, арасындан, цзяриндян), щяр щансы бир сащянин арасындан, йахуд цзяриндян кечян щярякяти, няйинся васитясиля ифадя олунан яламяти, няйинся ардынъа эетмяк, архасында олмаг вя с. билдирян мцряккяб сюзлярин тяркиб щиссяси.  Трансфактор.

Трансфер (лат. трансферо  йерини дяйиширям). 1) мцяййян яразинин бир дювлят тяряфиндян диэяриня верилмяси нятиъясиндя щямин яразидя йашайан ящалинин бир дювлятин вятяндашлыьындан диэяринин вятяндашлыьына кечмясидир; 2) хариъи валйутанын вя йа гызылын бир юлкядян диэяриня кючцрцлмяси; 3) адлы, гиймятли каьызлара сащиблик щцгугунун бир шяхсдян диэяриня верилмяси; 4) идманчынын бир командадан башгасына кечмяси.

Трансформасийа (лат. трансформатио  чеврилмя). 1) мцщцм хассялярин, форма вя эюрцнцшцн дяйишдирилмяси, чеврилмяси; 2) эенетик информасийаларын щцъейряйя ютцрцлмяси.  Трансформатор.

Транскрипсийа (лат. трансъриптио  йазмаг, мяктублашмаг). 1) сюзлярин вя мятнлярин йазыда дейилишиндя даща уйьун яксетдирмя цсулу; бу мягсядля истифадя олунан хцсуси ишаряляр системи. Т. елми вя практик Т.-йа айрылыр; 2) мусиги ясяринин щяр щансы бир алят, йахуд сяс цчцн тяртиб едилмяси (аранжировка) вя йа ясярин сярбяст, виртуоз тярздя ишлянмяси. Т. инструментал мусигинин тяшяккцлцндя мцщцм рол ойнамышдыр. 16-ъы ясрдя клавишли алятляр цчцн ясярлярин яксяриййятини вокал ясярлярин Т.-сы тяшкил етмишдир. Ф.Лист, Ф.Бузони, М.Балакирев вя с. Рахманиновун фортепиано, Ф.Крейслерин скрипка цчцн Т.-лары эениш йайылмышдыр.  Транскрипт.

Транслитерасийа (лат. транс…  васитясиля + лат. литера  щярф), бир йазы системиндяки щярфлярин башга йазы системи иля верилмяси; Практик транскрипсийадан фяргли олараг, Т. айрыъа бир дил йох, мцяййян ялифба системи цчцн нязярдя тутулур. Бурада йалныз бир милли дилин ифадя васитяляриндян дейил, хцсуси щярфлярдян вя диактрик ишарялярдян дя истифадя едиля биляр. Ъоьрафи адларын, шяхс адларынын вя с.-нин бейнялхалг йазылышында унификасийанын эюзлянилмясиндя Т.-нын ямяли ящямиййяти вар.

Транслйасийа (лат. транслатио  верилиш), радиоверилиши вя телевизийада Т.  верилишлярин студийадан кянарда (билаваситя щадися йерляриндян: театр, консерт салону, стадион вя с.-дян) апарылмасы, щабеля диэяр шящярлярдян шящярлярарасы рабитя хятти иля дахил олан програмларын верилиши.  Транслйатор.

Трансмиссийа (лат. трансмиссио  кечид, ютцрмя). 1) фырланма щярякятини мцщяррикдян енержи истещлакчыларына  ишляк машынлара ютцрян гурьу вя йа систем. Фырланма билаваситя ютцрцъц гайышлар васитясиля, йахуд да якс-интигал адланан аралыг Т.-сы васитясиля ютцрцлцр. Т. мцщяррикдян щярякяти ишляк механизмя ютцрян щяр ъцр механизмя дя дейиля биляр; 2) мяъ. глобал мигйасда бир иши, бир миссийаны юз цзяриня эютцрмя.

Трансплантасийа (лат. трансплантаре  кючцрцлмя), тохума вя органларын кючцрцлмяси. Щейванларда вя инсанда Т. гцсурлары дцзялтмяк, реэенерасийаса стимул вермяк, косметик ъярращи ямялиййатларла, щямчинин експеримент вя тохума мцлаъияси мягсядиля органларын, айры-айры тохума щиссяляринин ъаланыб битишдирилмясидир. Т. цчцн материал верян организмя донор, ъаланан организмя ися ресипийент дейилир.  Трансплантатор.

Транссексуал (транс… + сехус  ъинс), ъярращи ямялиййат йолу иля юз ъинсини дяйишмиш инсан. Даща чох кишидян «гадын»а, йахуд яксиня «чеврилмиш» адам.

Транспярянси (инэ. транспарент  шяффафлыг), сийасят вя дипломатийада, эюмрцк вя верэи сийасятиндя шяффафлыг; «шяффафлыг» сийасяти.

Транш (фр. транъще  серийа, щисся). 1) эяляъякдя базар конструксийасыны йахшылашдырмаг, йахуд мцхтялиф юлкялярин ссуда базарларында йерляшдирмяк цчцн бурахылан истиграз вярягяляринин серийасы вя йа онун бир щиссяси; 2) истиграз вярягяляринин юдянилмяси, йахуд кредит верилмяси вя с. заманы юдянишин бир щиссяси, юдяняъяк пайы.

Транзит (лат. транситус  кечид, кечмя, кечилмя), сярнишинин вя йцкцн бир мянтягядян ара мянтягяляри кечмякля диэяр мянтягяйя дашынмасы.

Траулер (инэ. траwлер), ов цчцн нязярдя тутулан дяниз балыгчылыг эямиси; няглиййат нювц.

Трайболизм (инэ. трибал  тайфа, ъинс, дамазлыг), кечмишин галыгларыны сахлайан ъямиййятдя тайфа вя йа етник сепаратизм.  Трайболист.

Трек (инэ. траък  из, йол), идман гурьусу; тамашачы трибуналары иля ящатялянян вя бярк юртцйц (бетон, асфалт вя с.) олан еллипсвары йол шяклиндядир. Т.-дя велосипед вя мотосиклет (бетон вя асфалт юртцклц) идманы мяшгляри вя йарышлары кечирилир.

Трекинг (tracking). 1) видеолентин башлыгдан кечдийи буъаьын излянмяси. Хариъи касетлярин истифадясиндян мейдана эялян вя тясвирин алт-цст бюлцмляриндя артыг хятляря сябяб олан манея Т.-ля, йяни н и з а м л а м а д ц й м я с и иля йох едилир; 2) видеоларда тясвирин гайдайа салынмасы, юлчц.

Тренд (инэ. тренд  йцксялиш, тенденсийасы, тярягги). 1) няйинся инкишафынын ясас истигамяти, йюнцмц, тенденсийасы; игтисади вя б. просеслярин инкишафында статистиканын цзя чыхардыьы сечилмиш истигамят.

Тренинг (инэ. траининэ), хцсуси тялим режими, тялим; няйися юйрятмяк мягсядиля тяшкил олунан силсиля семинарлар.

Трейлер (инэ. траилер траил  дартмаг, сцрцмяк), бюйцк юлчцлц аьыр йцкляр дашыйан чохохлу гошгу.

Триумф (лат. триумпщус). 1) гядим Ромада галиб сяркярдянин гошуну иля бирэя пайтахта тянтяняли сурятдя дахил олмасы; 2) парлаг ялагя.  Триумфал.

Триумвират (лат. триумвиратус трес (триум)  цч + вир  киши). 1) гядим Ромада (е. я. 1-ъи яср) дювлятя щакимиййяти тутмаг мягсядиля цч сийаси хадим арасында баьланан иттифаг; 2) мяъ. бирэя фяалиййят цчцн бирляшмиш цч няфяр.  Триумвир.

Тривиал (фр. тривиал < лат. тривиалис  ади), кющнялмиш, дяйярдян дцшмцш, форма вя мязмунъа орижиналлыьыны, тязялийини итирмиш.  Тривиаллыг.

Трофей (фр. тропщее < йун. тропаион  гялябя рямзи олан абидя, щярф. дцшмянин гачмаьа вадар едилмясиня ишаря). 1) мцщарибя вахты дцшмянин щярби техника вя силащынын гянимят кими яля кечирилмяси, дцшмяндян алынан сурсат, ъяббяхана; 2) гялябядян, иэидликдян, щансыса сащядя уьурдан хябяр верян, ону андыран мадди нишаня.

Тромб (йун. тщромбос  лахта). 1) дамар мянфязиндя, йахуд цряк бошлуьунда ямяля эялян ган лахтасы; 2) кичикмигйаслы, амма эцълц диряк шякилли атмосфер гасырьасы.  Тромбоз. Тромбофлебит.

Турне (фр. тоурнее (тоурнер)  дюндярмяк, дювря вурмаг). 1) даиряви маршрут цзря сяйащят; 2) сянят адамларынын (мцьянни вя актйорларын) гастрол сяфяри.

Туш (алм. Тусъщ), зийафят мяълисляриндя бир адамын, йахуд бир щадисянин шяряфиня сяслянян мусиги алгышы; мцяййян фасилялярдя, йахуд кечидляр цчцн сясляндирилян гыса мусиги парчасы.

У у
Уфолоэийа (инэ. УФО Ункноwн флйинэ обжеът сюзляринин гысалдылмыш формасы  учан намялум обйект, УНО), намялум учан обйект вя онларла баьлы щадисяляри юйрянян елм сащяси.  Уфолог.

Уик-енд (инэ. wеек-ендwеек  щяфтя + енд  сон), шянбя эцнцндян базар ертясиня гядяр щараса (даща чох шящяр кянарына) сяфяр, яйлянъя вя йа истиращят эцнляри.

Ултиматум (лат. ултимус  иши сона чатдырма, сонунъу, ахырынъы). 1) бейнялхалг щцгугда бир дювлятин башга дювлятя мцяййян шяртляри йериня йетирмяк (мяс., щяр щансы щадися иля баьлы айдын мювге тутмаг, конкрет щярякят етмяк вя с.) щаггында гяти тяляби. У.-ун йериня йетирилмямяси щямин дювлятя гаршы тясир тядбирляринин (бойкот, ембарго вя с.) тятбигиня сябяб ола биляр; 2) тяслим олмаг, мцгавимяти дайандырмаг щаггында мцщасиряйя дцшмцш ордулара, гарнизона вя дцшмянин башга щярби групларына йазылы вя йа шифащи формада тягдим олунан тялябнамя. У., ясасян, конкрет вахт эюстярмякля тягдим олунур вя эюстярилян мцддят ярзиндя гябул едилмялидир.  Ултиматив.

Ултра (лат. ултра  даща узаг, даща чох, даща артыг, цстцндян, цзяриндян), мцряккяб сюзлярин «сон щядд» мянасыны билдирян тяркиб щиссяси.  Ултрасяс. Ултрабянювшяйи. Ултрагыса.

Улус (тцрк.). 1) кечмишдя тцрк-монгол халгларында, Орта вя Мяркязи Асийа кючяриляриндя, тярякямялярдя йурд йери; кянд, ел-оба, дийар, йурд; 2) бязи йерлярдя (мяс., Йакутийада) инзибати ярази ващиди.  Улусларарасы.

Унификасийа (уни… + лат. фаъере  едирям), ващид шякля, формайа, йахуд системя салма; ейни функсийалы обйектлярин сайынын сямяряли шякилдя азалдылмасы. Щ ц г у г д а  бир вя йа бир нечя дювлятин сялащиййятли органларынын мцяййян нюв иътимаи мцнасибятляри ейни формада низамлайан щцгуг нормаларынын щазырланмасына йюнялдилмиш фяалиййяти.

Униформа (фр. униформе). 1) бир сащяйя аид олан ващид эейим формасы; 2) бир ъцр палтар эейинмиш хидмятчиляр.

Уникал (лат. униъус). 1) бир нюв надир олан бир шей; йеэаня, тапылмаз, мисилсиз, мисли олмайан, бянзярсиз; 2) мяъ. гейри-ади, ялащиддя кейфиййятляря малик инсан.  Уникаллыг.

Унион (полинез. унио (унионис)  бирлик, вящдят), эениш мянада бирлик, иттифаг, бирляшмя; бирлийя чалышма.  Унионизм.

Унисон (ит. унисон < лат. унус  тяк + сонус  зянэ). 1) мус. ащянэ уйьунлуьу, ики сясин ейни мелодийа чыхармасы; 2) физ. ики титряйиш мянбяйиндя тянликляр бярабярлийи; 3) мяъ. фикир ейнилийи, дястяк, йекдиллик.  Унисонлуг.

Унитаризм (лат. унитас  иттифаг < фр. унитаире  бирлик), бцтюв, мяркязляшмиш дювлят. Дювлят гурулушунун цч ясас (федерасийа, конфедерасийа иля йанашы) формасындан биридир. У.-тар дювлятлярин ясас яламятляри: а) бцтцн юлкя цчцн ващид, цмуми олан нцмайяндяли, иъра вя мящкямя органлары вар; б) яразисиндя бир конститусийа, ващид ганунвериъилик системи мювъуддур. Ващид пул системи ващид верэи вя малиййя-кредит сийасяти щяйата кечирилир; ъ) тяркиб щиссяляри (вилайят, яйалят, даиря вя с.) суверенлик статусуна малик дейилляр, юзляринин ганунвериъилик органы, мцстягил щярби бирляшмяляри, хариъи сийасят органлары вя мцстягил дювлятляря мяхсус атрибутлары йохдур. Лакин йерли органлар ганунвериъиликля мцяййян олунан хейли сярбястлийя маликдир. У.-тар дювлят о вахт мяркязляшмиш щесаб олунур ки, йерли органларын башында мяркяздян тяйин олунан мямурлар дайаныр. Мяркязляшмиш У.-тар дювлятлярдя йерли органларын рящбярляри ящали тяряфиндян сечилир вя кифайят гядяр мцстягиллийя малик олурлар; ч) яразисиндя азсайлы миллятляр олан У.-тар дювлятляр милли вя ганунвериъи мухтариййятя йол верирляр; д) бцтцн хариъи дювлятлярарасы ялагяляри мяркязи дювлят органлары щяйата кечирир, онлар юлкяни бейнялхалг аренада рясмян тямсил едирляр; е) ващид силащлы гцввяляри мювъуддур, силащлы гцввяляря дювлят щакимиййятинин мяркязи органлары рящбярлик едир.  Унитар. Унитарлыг.

Унийа (полинез. унио  бюлцнмязлик, бцтювлцк, бирляшмяк). 1) ики монархийа дювлятинин бир монархын щакимиййяти алтында бирляшмяси, бирлик, иттифаг; 2) Рома папасынын башчылыьы иля православ килсясинин бир гисминин католик килсяси иля бирляшмяси. Бу заман католик ещкамларына ямял етмяк вя проваславлыьын яняняви формаларыны ясас шярт сайылыр.

Унсийа (лат. унъиа). 1) бир сыра юлкялярдя мцхтялиф (28,35 грамдан 29,86 грамадяк) чяки ващиди; 2) 1881-ъи илядяк ишлянмиш кющня испан, италйан, Мексика, Арэентина, Боливийа гызыл, Мяракеш эцмцш пулу (сиккяси).

Унтер (алм. Унтеро), Авропанын бязи юлкяляриндя кичик забит щейятиня аид олан рцтбя.  Унтер-забит.

Уотерэейт (инэ. хцс. «Wщатерэате»  отел ады), 1972-ъи илдя АБШ-да президент сечкиляри заманы республикачылар партийасынын демократларын сечки гярарэащынын йерляшдийи «Wщатерэате» отелиндя эизли динлямя гурьулар йерляшдирилмяси иля баьлы гопан сийаси галмагал. Бу галмагалын арашдырылмасы заманы коррупсийа вя йалан мялуматларла баьлы чохсайлы фактлар цзя чыхарылмыш вя нятиъядя президент Р.Никсон импичмент тящлцкяси иля цзляшяряк истефайа чыхмаьа мяъбур олмушдур.

Урбанизасийа (лат. урбанус  шящярли). 1) ящалинин вя игтисади щяйатын шящярлярдя ъямляшмяси просеси 2) шящяря, сянайе мяркязляриня хас олан ъизэи вя яламятлярин башга яйалятляря, хцсусян кянд йерляриня йайылмасы.  Урбанизм.

Уро… (йун. урон  сидик), сидик, сидик ъювщяри, сидик-тянасцл цзвляриня аид олан мцряккяб сюзлярин биринъи тяркиб щиссяси. Мяс., уролоэийа, уротерапийа вя с.

Утилитаризм (лат. утилитас  файда, хейир, мянфяят, газанъ). 1) бцтцн щадисяляри онларын файдалылыьы, щяр щансы мягсядя наил олмаг имканы бахымындан гиймятляндирян принсип; 2) етикада файданы яхлагын ясасы вя инсан давранышынын мейары щесаб едян ъяряйан.  Утилитар. Утилитарист.

Утулизасийа (лат. утилис  файдалы), тякрар емал, бир шейдян файдалы истифадя етмяк, бящрялянмяк.  Утил.

Ушу (чин.  камиллик), шяхсиййятин камилляшмясинин фялсяфи, яхлаги вя психофизиоложи аспектлярини тяркибиндя ъямляшдирян яняняви Чин щярби сяняти; У. системи спесифик физики щярякятлярдян, мцхтялиф силащларла вя силащсыз дюйцш цсулларындан ибарятдир. Йцксяк дяряъядя инкишаф етдийиндян бир чох мяктяб вя истигамятляря бюлцнцр.

Узурпатор (лат. усурпатор  ляьв едян, мянимсяйян), ганунсуз шякилдя щакимиййяти яля алмыш вя йа башгасынын няйяся олан щцгугуну мянимсямиш шяхс.  Узурпасийа.
Ц ц
Цлфят (яр.  црякдян баьланма), бир-бириня баьланма, мещр салма, бир шейя алышма, достлуг, сямимилик, мящяббят.

Цммят (яр.  ъями) топлу, халг, ъамаат, тайфа, бир динин мянсублары бир пейьямбяря инаныб онун ятрафына топлананлар демякдир.

Цнга (яр.  гуш ады). 1) яфсаняви Гаф даьында олан мювщуму ири гуш; Симург гушу; 2) мяъ. ады олуб юзц олмайан.

Цнс (яр.), бир-бириня алышма, йахынлашма, достлашма, мещрибанлыг.  Цнсиййят.

Цсама (яр.  шир), Мящяммяд пейьямбярин (я) силащдашларындан биринин ады.

В в
Ващя (яр.), сящрада су вя йашыллыг олан йер. Бах Оазис.

Вахта (щол. wаъщт). 1) эяминин тящлцкясизлийини тямин етмяк цчцн даими йцксяк сайыглыг вя диггят тяляб едян, щяр щансы постда эями гурьусу вя механизми йанында айрылмадан дайанан хцсуси нювбятчи. Бу системя рящбярлик билаваситя нювбятчи забитин цзяриня дцшцр. Нювбя чякмякдян ютрц шяхси щейятин бир щиссясиня конкрет пост верилир; 2) эцндялик нарйадын бир нювбятчисинин хидмят етдийи вахт, нювбянин даваметмя мцддяти хцсуси шяраитдян асылы олараг 2 саатдан 4 саата кими мцяййян олунур.  Вахтйор.

Вакансийа (фр. ваъанъе < лат. ваъанс  бош галмаг, сярбяст), идарялярдя вя мцяссисялярдя тутулмамыш бош йер, вязифя.  Ваканс.

Ваксин (лат. ваъъынус  иняк йаьы), йолухуъу хястяликляря гаршы мцалиъя пейвяндляри цчцн горуйуъу маддя.  Ваксинасийа.

Вакханалийа (лат. баъъщаналиа), е.я. 2-ъи ясрин яввялиндян Италийада хцсуси шющрят газанмыш Вакхын (Дионисин) ешгиня дцзялдилмиш вя ейш-ишрят сяъиййяси дашыйан эеъя шянликляри. Бу шянликлярдя азад адамлар вя гуллар бирэя иштирак едир, кащин вязифясини, ясасян, гадынлар ифа едирдиляр. Гейзя эялян мцгяддяс вакханкалар юкцзц дири-дири парчалайыб, «илащи мянбя»йя гошулмаг цчцн чий ят йейирдиляр.

Вали (тцрк.  вилайят ряиси  яр.), Шяргин бязи юлкяляриндя (Тцркийя вя с.) шящяр, вилайят ряиси, губернатор.  Валилик.

Валйута (ит. валута  дяйяри олан). 1) щяр бир юлкядя гябул олунмуш пул ващиди; 2) хариъи дювлятлярин каьыз пуллары, щямчинин хариъи пул ващидляри шяклиндя ифадя олунмуш вя бейнялхалг щесаблашмаларда тятбиг едилян кредит вя юдяниш сянядляри (хариъи валйута). Ишлянмя гайдасындан асылы олараг. В. ики щиссяйя айрылыр: там чеврилян (сярбяст чеврилмя габилиййяти олан); чеврилмяз (чеврилмя габилиййяти олмайан, гапалы). Ганунларында практики олараг валйута мящдудиййяти гойулмайан юлкялярин валйуталары там чеврилян В. адланыр.

Вампир (фр. вампире < алм. Вампир). 1) бязи халгларын тясяввцрцндя гябирдян хордайыб чыхан вя дири адамларын ганыны соран юлц; 2) мяъ. гяддар, ганичян, зцлмкар; 3) зоол. йарасалар дястясинин йастыбурун йарасалар фясилясиндян олан мямяли щейван ъинси.

Ваучер (инэ. воуъщер  юзялляшмя гябзи). 1) малларын вя хидмятлярин юдянилмясини, кредитин верилмясини, пулларын алынмасыны вя с. тясдиг едян сяняд; 2) башга сюзля, ямлака аид олан юзялляшдирмя гябзи.

Вандализм (лат. вандализм  вящшиъясиня даьытма), мядяни вя мадди сярвятлярин, мадди-мядяниййят абидяляринин вящшиъясиня мящв едилмяси.  Вандал. Вандаллыг.

Вариасийа (лат. вариатио  дяйишилмяк), ясас мусиги мювзусунун мцхтялиф вариантларда тякрарланмасы.  Вариатив. Вариантлылыг.

Варикоз (лат. варих (вариъис)  вена дамарларын эенишлянмяси), тиб. эенишлянмянин, галынлашманын чохлуьу, дцйцнлцк. Мяс., В. дамар эенишлянмяси.

Варйете (фр. вариете  мцхтялиф, ъцрбяъцрлцк), тамашалары театр, мусиги, естрада вя сирк сянятинин мцхтялиф жанрларындан, щямчинин комедийа, пародийа вя с. елементляриндян ибарят олан ойун нювц.

Вассал (фр. вассал), кющн. Гярби Авропада орта ясрлярдя даща ири торпаг сащибиндян сащя алан, сащибкара чеврилян вя бунун мцгабилиндя щямин шяхс гаршысында бир сыра мясялялярдя асылылыьы олан феодал.  Вассаллыг.

Ватикан (лат. Ватиъанус  Ромада йамаъ). 1) католик килсянин дини-низибати мяркязи; 2) Рома папасынын резиденсийасы; 3) мяъ. католик килсянин башбилянляри.

Веб (инэ. WWW  цмумдцнйа щюрцмчяк тору), бейнялхалг информасийа тору, глобал информасийа шябякяси.

Веб-камера (инэ. wеб  щюрцмчяк тору, шябякя + камера), тясвири Интернет шябякяси иля ютцрмяк цчцн истифадя олунан рягямсал видеокамера.

Веб-сайт (инэ. Wеб + сите  йер, цнван), шябякядя юзял сящифя; Интернетдя истифадячи цчцн айрылмыш юзял цнваны олан виртуал сящифя. Бурада щяр нюв аудио вя визуал материалары йерляшдирмяк мцмкцндцр. В е б-с я щ и ф я компйутер шябякясиндя тяркибиндя мятн, диэяр сянядляря, графикляря, аудио вя видео тясвирляря щиперистинад олан сянядляри юзцндя якс етдирян цнван. В.-с.-лярля ишлямяк цчцн бу ямялиййатлар ардыъыллыгла йериня йетирилмялидир: а) сянядин ачылышы; б) кодлашдырманын дяйишдирилмяси; ъ) щиперистинадлар васитясиля лазыми сящифяйя кечид; ч) сечилмиш сянядин файлынын сахланылмасы; д) сянядин чап едилмяси. Конкрет В.с.-йя бахмаг цчцн мцтляг онун цнваныны вермяк тяляб олунур. Бахыш кечирмяк вя бир сящифядян башгасына кечмяйи браузерляр эерчякляшдирир. Бах Браузер.

Веэетерианлыг (инэ. веэетариан  лат. веэетариус  биткийя баьлы), йемяк расионунда щейван мяншяли ярзаглары, о ъцмлядян гуш яти вя балыьы истисна едян гидаланма системи.  Веэетериан. Веэетатив.

Вексел (алм. Wеъщселщярф. мцбадиля), гиймятли каьыз нювц; боръ сяняди, ганунла нязярдя тутулмуш шякилдя тяртиб олунмуш вя онун сащибиня мцяййян олунмуш вахт кечяндян сонра ющдялик вермиш (вя йа аксептляшдирилмиш) шяхсдян сяняддя эюстярилмиш пул мябляьини гяти тяляб етмяк щцгугу верян боръ илтизамынын хцсуси формасы. В. верян онун васитясиля мцяййян шяхся мцяййян мябляь юдямяк барясиндя башга шяхся (юдяйиъийя) эюстяриш верир вя йа щяр щансы шяхся вя йа бу шяхсин сярянъамына мцяййян мябляь юдямяйи ющдясиня эютцрцр.

Вендетта (ит. вендетта  гисас), Италийанын бязи адаларында (Корсика, Сиъилийа вя с.) ящалинин бязи гисми арасында йайылан юлдцрцлмцш йахын гощума эюря ган гисасы.

Вензел (пол. wезел  говшаг), хцсуси адларын баш щярфляри. Реклам няшрляриндя вя фирма нишанларында эениш истифадя олунур.

Вербал (лат. вербалис), щяр щансы мятлябин сюзля, шифащи дейилиши. В. н о т а  дипломатик нцмайяндялийин йазылы шякилдя тягдим етдийи, лакин цстцндя имза вя мющцр олмадыьы цчцн шифащи бяйаната бярабяр тутулан йазылы мялумат; ТВ вя радиода шифащи сюз; в и з у а л с и с т е м дедикдя ися эюрцнтц иля баьлы олан материаллар нязярдя тутулур.  Вербаллыг.

Вердикт (инэ. вердиът  лат. вере диътум щярф. дягиг, дцз сюйлянян), мящкямя бахышы нятиъясиндя тягсирляндирилян шяхсин тягсирлилийи вя йа тягсирсизлийи мясяляси барясиндя андлы иъласчыларын чыхардыьы гярар. В. андлы иъласчылар коллеэийасында сясвермя йолу иля чыхарылыр. Андлы иъласчыларын мцшавиряси заманы сясвермя ачыг апарылыр вя цзвлярдян щеч кяс В.-ля баьлы сясвермя заманы битяряф гала билмяз. Апарыъы андлы иъласчы сонунъу олараг сяс верир. В. мящкямя иъраатынын материалларына ялавя едилир.

Вернисаж (фр. верниссаэе  лак чякмя, парылты, защири бязяк), хцсуси дявят олунмуш ряссамларын, мядяниййят вя инъясянят хадимляринин иштиракы иля бядии сярэинин рясми ачылышы. Т е л е в е р н и с а ж  щяр щансы бир ряссамын ясярляриндян ибарят топлунун ТВ-дя тягдиматы. Адятян, телевернисажлар верилишляр арасындакы фасиля заманы мусигинин мцшайияти иля верилир.

Версийа (полинез. версио  шякли дяйишдирилмиш). 1) рявайят, шайия 2) хябяр; 3) ейни щадисянин вя йа фактын бир нечя, бир-бириндян фяргли изащы.

Вестерн (инэ. wест  гярб), Америка ядябиййаты вя киносунда ютян ясрлярдя Шимали Американын Гярб штатларындакы маъяралардан бящс едян, ясасян, бу торпаглары фятщетмя мювзусуну ишыгландыран популйар ясярляр. Бязи коммуникологлар В.-и тамашачылары екранда зоракылыг актларынын тясвири йолу иля тяъавцзкар мейиллярдян тямизляйян катарсис формасы кими нязярдян кечирирляр.

Вето (лат. вето  гадаьан едирям). 1) дювлят башчысынын (президент вя с.) ганунвериъи органларын гярарыны дайандырмаг вя йа ляьв етмяк щцгугу; 2) бир щакимиййят органынын диэяринин гярарына гойдуьу мцтляг вя йа шярти мящдуд гадаьа; 3) щансыса гярарын гябулунда йекдиллийин олмамасы; БМТ Тящлцкясизлик Шурасында сясвермя заманы бюйцк дювлятлярин йекдил олмамасы принсипи «в е т о щ ц г у г у»на эятириб чыхарыр. Мяс., Тящлцкясизлик Шурасынын беш даими цзвцндян бири бейнялхалг сцлщ вя тящлцкясизлик мясяляляриня даир гярар ялейщиня сяс верярся, бу гярар гябул едилмямиш сайылыр.

Вящаби (яр.  ващид Аллащ), ясас ещкамы ващид Аллаща инам олан ортодоксал исламда йаранмыш дини-сийаси ъяряйан; ясасыны Ябдцлващаб адлы шяхсин гойдуьу мязщяб вя бу мязщябя хидмят едян адам; В. Гураны гябул ется дя, ислам дининдя мцгяддясляря пярястиши, дярвишлийи вя с. рядд едир. Сяудиййя Ярябистанында щаким идеолоэийа олан В.-лик сон илляр кечмиш ССРИ-нин мцсялман республикаларында да кифайят гядяр эенишйайылмышдыр.  Вящабилик.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет