Реферат дипломдық жұмыс беттен, 3 бөлімнен,қорытынды бөлімнен,26 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады
-10 жас аралығындағы балалардың дене қасиеттерін дамыту
жүктеу/скачать 263.04 Kb.
|
1.2 9-10 жас аралығындағы балалардың дене қасиеттерін дамытуӘр адамның белгілі бір мобильділігі болады. Бұл мүмкіндіктер бір-бірінен ерекшеліктерімен ерекшеленетін және әртүрлі физикалық сапалардың көрінуін тудыратын белгілі бір қозғалыстарда жүзеге асады. Физикалық қасиеттерді туа біткен (генетикалық тұқым қуалайтын) морфологиялық және функционалдық сапалар деп атайды, олардың арқасында адамның физикалық (материалдық түрде көрсетілген) әрекеті мүмкін болады, ол өзінің толық көрінісін орынды қозғалыс белсенділігінде алады. Бұл қасиеттерді дамыту, тәрбиелеу және жетілдіру - бұл адамның функционалдық мүмкіндіктерін кеңейту, оның қимыл-қозғалыс дарындылығының дәрежесі оның түпкілікті міндеттері болып табылатын ажырамас процесс. Физикалық сапалар - бұл организмнің белсенді қозғалыс қызметін жүзеге асыру қабілетін қамтамасыз ететін қасиеттерінің жиынтығы. Әрине, бұл мүмкіндіктер мақсатты түрде дамытылса, олар көбейеді [10]. Демек, дене қасиеттерін дамыту - белсенді қозғалыс қызметін қамтамасыз ететін дененің табиғи қасиеттерінің кешеніне дене жаттығуларының мақсатты әсер ету процесі. Жастайынан жан-жақты дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеу мақсатына жетудің ең маңызды құралы – дене қасиеттерін: күш, икемділік, ептілік, жылдамдық, төзімділік, секіру қабілетін дамыту. Дене жаттығулары кезінде бұлшықеттердің көп санының қарқынды жұмысы дененің барлық жүйелерінің сәтті жұмыс істеуіне көмектеседі және оларға күшейтетін, дамытатын әсер етеді. Әртүрлі қозғалыстардың арқасында жүрек-тамыр және жүйке жүйесінің қызметі жақсарып, тірек-қимыл аппараты күшейеді. Күштің, жылдамдықтың, төзімділіктің және басқа да физикалық қасиеттердің прогрессивті дамуын мақсатты басқару дененің табиғи қасиеттерінің кешеніне әсер етеді және сол арқылы оның функционалдық мүмкіндіктерінің сандық және сапалық өзгерістерін анықтайды. Барлық физикалық қасиеттер туа біткен; адамға дамуды және жетілдіруді қажет ететін табиғи бейімділіктер түрінде берілген. Адам үшін дене қасиеттерін жан-жақты дамытудың маңызы зор. Оларды кез келген қозғалыс белсенділігіне ауыстырудың кең мүмкіндігі оларды адам қызметінің көптеген салаларында - әртүрлі еңбек процестерінде, әртүрлі және кейде әдеттен тыс экологиялық жағдайларда қолдануға мүмкіндік береді. Елімізде халықтың денсаулығы ең үлкен құндылық, адамдардың толыққанды қызметі мен бақытты өмір сүруінің бастапқы шарты ретінде қарастырылады. Денсаулығының мықты болуы және дененің физиологиялық жүйелерінің жақсы дамуы негізінде дене қасиеттерінің дамуының жоғары деңгейіне қол жеткізуге болады: күш, жылдамдық, төзімділік, ептілік, икемділік. Күш – сыртқы қарсылықты жеңу немесе бұлшықет кернеуі арқылы оған қарсы тұру қабілеті. Күштің дамуы бұлшықет талшықтарының қалыңдауы мен өсуімен бірге жүреді [11]. Күшті дамыту құралы салмақты жоғарылататын физикалық жаттығулар (қарсылық): - сыртқы заттардың салмағымен жаттығулар (салмақтар, жиналмалы гантельдер, әртүрлі салмақтағы дискілер жинағы бар штанга, серіктес салмағы және т.б.); - өз дене салмағын жеңу жаттығулары (ілмекте жоғары тарту, екпінде тұру, екпінде, ілуде тепе-теңдікті сақтау және т.б.); - спорттық тренажерларды қолдану арқылы жаттығулар; - сыртқы ортаны пайдалана отырып жаттығулар (бос құмда жүгіру және секіру, жүгіру және жоғары секіру, желге қарсы жүгіру және т.б.); - серпімді заттардың кедергісін қолданатын жаттығулар (кеңейткіштер, резеңке таспалар, фитоболдар және т.б.). Бұл жаттығулар арқылы 9-10 жаста күш қабілеттері қалыптасады. Жылдамдық - қозғалыстардың жылдамдық сипаттамаларын, сондай-ақ қозғалыс реакцияларын анықтайтын дененің функционалдық қасиеттерінің кешені. Жылдамдықты дамыту құралдары - максималды жылдамдықта орындалатын жарыстық арнайы жаттығулар, жылдамдық-күш жаттығулары, ашық және спорттық ойындар. Төзімділік – бұлшық еттердің жұмысы кезінде физикалық шаршауға төтеп беру қабілеті. Төзімділіктің екі түрі бар: жалпы және арнайы. Жалпы төзімділік – энергиямен қамтамасыз етудің аэробты көздері есебінен аз қарқынды жұмыстарды ұзақ уақыт бойы орындау мүмкіндігі. Жалпы (аэробты) төзімділікті дамыту құралдары жүрек-тамыр және тыныс алу жүйелерінің максималды өнімділігін тудыратын жаттығулар болып табылады. Арнайы төзімділік – белгілі бір еңбек немесе спорт әрекетінде жұмысты тиімді орындау қабілеті. Арнайы төзімділікті дамыту құралдары (жылдамдық, күш, координация, жылдамдық-күш және т.б.) формасы, құрылымы және дене мүшелерінің функционалдық жүйелеріне әсер ету ерекшеліктері бойынша жарыс жаттығуларына мүмкіндігінше жақын арнайы дайындық жаттығулары болып табылады. дене, нақты жарыс жаттығулары және жалпы дайындықтар. Төзімділіктің даму деңгейі адамның физикалық жағдайына ең көп әсер етеді. Икемділік – үлкен амплитудасы бар жаттығуларды орындау мүмкіндігі. Икемділік бұлшықеттердің, байламдардың, артикулярлық қаптардың серпімділігіне байланысты; ол тұқым қуалаушылық факторымен байланысты, оған жас, жүйелі жаттығулар әсер етеді. Икемділікті дамыту үшін бұлшықеттерді, бұлшықет сіңірлерін және артикулярлық байламдарды біртіндеп өсетін амплитудамен созу үшін жаттығулар қолданылады. Созылу жаттығулары белсенді, пассивті және статикалық болып бөлінеді [12]. Толық амплитудасы бар белсенді қимылдарды (қолдар мен аяқтардың серпілісі, серпілу, еңкейту және дененің айналмалы қозғалыстары) заттарсыз және заттармен (гимнастикалық таяқтар, құрсаулар, доптар және т.б.) орындауға болады. Пассивті икемділік жаттығуларына мыналар жатады: серіктестің көмегімен орындалатын қозғалыстар; салмақпен орындалатын қозғалыстар; резеңке экспандер немесе амортизатор көмегімен орындалатын қозғалыстар; өз күшін пайдаланатын пассивті қозғалыстар (денені аяққа тарту, екінші қолмен бір қолдың білегін бүгу, т.б.). Серіктестің, өз дене салмағының немесе күшінің көмегімен орындалатын статикалық жаттығулар белгілі бір уақыт ішінде (6-9 с) максималды амплитудасы бар стационарлық жағдайды сақтауды талап етеді. Осыдан кейін релаксация, содан кейін жаттығуды қайталау. Ептілік – қозғалыс мәселелерін тез, дәл, үнемді шеше білу. Ептерді дамытудың негізгі құралы координациялық күрделілігі жоғары және жаңашылдық элементтері бар дене жаттығулары болып табылады. Дене жаттығуларының күрделілігін кеңістіктік, уақыттық және динамикалық параметрлерді өзгерту, сондай-ақ сыртқы жағдайларға байланысты, снарядтардың ретін, олардың салмағын, биіктігін өзгерту арқылы арттыруға болады; тірек аймағын өзгерту немесе тепе-теңдік жаттығуларында оның қозғалғыштығын арттыру және т.б.; моторикасын біріктіру; жүруді секірумен, жүгірумен және заттарды ұстаумен біріктіру; сигнал бойынша немесе шектеулі уақытқа жаттығуларды орындау. Шапшаңдық жаттығулары автоматты түрде орындалмаса тиімді болады. Содан кейін олар өз құндылығын жоғалтады, өйткені шеберлікке дейін игерілген және бірдей тұрақты жағдайда орындалатын кез келген қозғалыс әрекеттері ептілікті одан әрі дамытуға ынталандырмайды. Осылайша, ептілікті дамытуға жаңа күрделі қимылдарды жүйелі түрде меңгеру, қимыл-қозғалыс әрекетін лезде қайта құруды қажет ететін жаттығуларды қолдану: спорт, ашық ауада ойындар, жекпе-жек өнері ықпал етеді. Жас ерекшеліктерін ескеру физикалық қасиеттерді дамытуда маңызды рөл атқарады. Алдыңғы абзацта біз 9-10 жас аралығындағы балалардың ерекше психологиялық, физикалық ерекшеліктерін қарастырдық. Енді осы ерекшеліктерді ескере отырып, негізгі физикалық сапалардың дамуын қарастырайық [13]. 9-11 жаста күш қабілеттері ұлдар мен қыздарда бірдей, бұлшық ет жүйесінің көрсеткіштері салыстырмалы түрде төмен. Бұл кезеңде балалар динамикалық сипаттағы қысқа мерзімді жылдамдық-күш жаттығуларына бейімделеді. Күш жаттығулары, әдетте, өз дене салмағын пайдалана отырып орындалуы керек: секіру, өрмелеу, өрмелеу, жорғалау, ілу, демалу, еңкейу. Салмақтарды толтырылған шарлар, гантельдер түрінде қолдануға болады. Ептілік сапасы 9-12 жаста түпкілікті қалыптасады. Кіші мектеп жасындағы балалар үшін жиі қимылдарды меңгеру, оларды кейіннен тұтас қозғалысқа біріктіру тән, сондықтан бөлек қозғалыс жаттығуларын қолдануға болмайды. 9-10 жас аралығындағы балалардың дене қасиеттерінің қолайлы дамуының сезімтал кезеңдері 3 кестеде келтірілген. Кесте 3 - Дене қасиеттерінің қолайлы дамуының сезімтал кезеңдері
жүктеу/скачать 263.04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||