КОНВЕНЦИЯ БАРЫСЫНДА КЕҢЕСШІ ҚЫЗМЕТІН ЖҮРГІЗУ АЯСЫ

1. 
   Кеңесші қызметі құқықтық, консультациялық, экономикалық, қаржылық және Конвенцияның техникалық ережелерін шекарааралық су ағындары мен халықаралық көлдеріді қорғау мен пайдалануын және су мәселесі, денсаулық, азаматтық жауапкершілік бойынша Хаттамаларды қолдануды жүзеге асырады.
   
2. 
   Кеңесші қызметі Конвенция және оның Хаттамасына байланысты құқықтық, институционалдық, экономикалық, қаржылық және техникалық шешу және қарастыруда сұраныстардыорындайды. Ол тек қана Президиум Төрағасы және Конвенция Хатшылығы жіберген жазбаша жөнеме хаттарды қабылдайды.
   
3. 
   Кеңесші қызметі ашық құрамның құрылымы болады: оның сарапшылары мен ұйымдары ұлттық келісімділік орталықпен тағайындалады, Президиуммен кәсіптік квалификацилық деңгейіне байланысты бекітіледі. Оған үкіметтік және үкіметтік емес сарапшылар, жеке сектор тәжірибе-мамандары, сонымен қатар халықаралық ұйымдар сарапшылары кіреді.
   
4. 
   Кеңесші қызметінің ресми емес сарапшылар жүйесін құру бойынша жұмыс жолы Тараптар, жұымс тобы Конвенция барысында құрылған басқа да органдардың қол жеткен нәтижелерімен Президиуммен жиі бағаланып отырады.
   

1. 
   БІЗ, БҰҰ ЕЭК-ң ШЕКАРААРАЛЫҚ СУ АҒЫНДАРЫН ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨЛДЕРДІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ БОЙЫНША КОНВЕНЦИЯСЫ ТАРАПТАРЫ 2006 жылдың 20-22 қарашасында Боннда біздің төртінші мәжіліске жиналғандар тағы да, шекарааралық су ағындары мен халықаралық көлдер, сонымен қатар өзен алаптары барысында екіжақты және көпжақты әріптестіктің маңыздылығын ескертеміз.Осыған байланысты, біз алдағы үш мәжілісте қабылданған міндеттерді растаймыз (Хельсинкиде, 2-4 шілде 1997 жыл; Гаагада, Нидерланды, 23-25 наурыз 2000 жыл; және Мадридте 26-28 қараша 2003 жыл).
   
2. 
   (Біз,Сербияны үшінші мәжілістен кейін Конвенцияны бекіткені үшін қошаметтейміз). Басқа мемлекеттерді, әсіресе Шығыс Еуропа, Кавказ, Орталық Азия (ШЕКОА), Оңтүстік-Шығыс Еуропа (ОШЕ) Конвенцияны бекітуге шақырамыз.
   
3. 
   Біз, тағы да БҰҰ ЕЭК мемлекеттерін Ковенция ережесіне сәйкес жаңа келісімдер мен шарттарды қажет болса бекітуге шақырамыз, Конвенцияның Кеңесші қызметі бойынша көмегімізді ұсынамыз.
   
4. 
   БҰҰ-ң 2005 жылғы сәуірдегі Тұрақты даму бойынша (ТДБ) Комиссияның он үшінші сессиясыда су қоры, санитария және тұрғылықиы орындар бойынша шешімдерін қабылдаймыз.
   
5. 
   БҰҰ ЕЭК мүше емес мемлекеттері үшін Тараптарға Конвенцияның 25 және 26 баптарына түзетулерді бекітуге шақырамыз. Бірінші кезекте БҰҰ ЕЭК кірмейтін мемлекеттерді шақырамыз, және де тек қана ортақ сулары бар БҰҰ ЕЭК мемлекеттеріне ғана емес. Біздің ойымыз бойынша, мемлекеттерді тарту, шекарааралық су және халықтың қауіпсіздігі мәселесінде ғаламдық өзектіілікті танытады.
   
6. 
   Су және денсаулық мәселелері бойынша Хаттаманың 2005 жылы 4 тамызда күщіне енгендігін қошеметтейміз және жақын болашақта мемлекеттердің Хаттаманы бекіту ықыластарын қолдаймыз. Басқа мемлекеттерге осы Хаттаманы бекітуді ұсынамыз. 2007 жылы 17-19 қаңтарды Женевада өтетін Тараптардың бірінші мәжілісіне дайындығы барысында оңтайлы нәтижелерге қол жетуін мақұлдаймыз. Ортақ барлық сұрақтар бойынша Хаттаманың Тараптар Мәжілісімен әріптестікті қатаң ұстанамыз.
   
7. 
   Біз, барлық мемлекеттерді азаматтық жауапкершілік және 2003 жылы мамарда Киевте қабылданған шекараарлық суларға шекараарлық әсермен өндірістік апат көрсету бойынша нұқсан келтіргені үшін төлемақы туралы Хаттамаларды, біріншіден, сигнатарилерді шақырамыз.
   
8. 
   Тараптар Конценциясының мақсатты қорға салған төлемақылары үшін алғысымызды білдіреміз. Конвенцияның міндеттері және мақсаттарына жету үшін басқа мемлекеттердің қаржылық мекемелеріне және қаржыландыру механизмдеріне ерікті төлемдер жасауға шақырамыз.
   
9. 
   Жұмыс тобы бойынша, 2007-2009 жылғы жұмыс жоспарны жүзеге асыру бойынша Тараптарға белсенді төлемдер жасауға шақырамыз.
   
10. 
    Біз, Конвенцияның міндеттері мен мақсаттарын ажету үшін 2004-2006 жылдары атқарылған жұмыс жоспары ұшін жұмыс топтары және басқа мемлекеттерге ықыласымызд білдіреміз. Су құбырлары қауіпсіздігін сақтау үшін, су қорларын кешенді басқару үшін экожүе қызметтеріне төлемдер туралы Ережені, шекарааралық өзендер, көлдер, жер асты сулары мониторингі және бағалау Стратегиясы, шекарааралық су тасқынымен күресу туралы үлгілі Ережені мақұлдацмыз, және олардың жүзеге асуы бойынша міндеттеме аламыз.
    
11. 
    Біз, БҰҰ ЕЭК Конвенция арасындағы ресми әріптестік бойынша біздің өндірістік апаттардың шекарааралық әсері туралы Конвенцияның басқарушы органдарымен (өндірістік апаттар бойынша Ковенция) әріптестікті мысалға келтіре аламыз.Өндірісітік апаттарды жою бойынша ұсыныстарды дайындауға бағытталған су мәселесі және өндірістік апаттар бойынша бірлескн сарапшылар тобының қызметіне қолдау көрсету және бірлескен жұмысты жалғастыру курсын қатаң ұстанамыз.
    
12. 
    Потенциалды өсіру Конвенцияны жүзеге асырудың сәтті эленменті болып табылады. Ұлттық және жергілікті деңгейде билік органдарымен сушаруашылығы қызметі аспектісі бойынша қызмтекерлерді дайындауды өткізу қажеттілігі бар. ШЕКОА мемлекеттерінің билік органың потенциалын өсіру қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған «Су қоры бойынша әріптестік үшін потенциал» Конвенцияның жобасы барысындағы тәжірибелік пайдалылықты мойындаймыз. Біз, бірінші үш мәжіліс жұмыстарының нәтижелерін («Шекарааралық әріптестік үшін құқықтық негіз» тақырыбына 2004 жылғы 22-24 қараша, Киев, , қоғамдық қатысушылары және ақпаратты басқару сұрағы бойынша, Санкт-Петербург, Ресей Федерациясы, 8-10 маусым, 2005 жыл; және «Су алаптары бірлескен мониторингі және бағалауы, ерте ескерту және хабарландыруды қосқанда» тақырыбына, Тбилиси, 31 қазан-2 қараша 2005 жыл) құптаймыз және жалғасуын қалаймыз. Біз, сонымен қатар 2007-2009 жылдары жұмыс жоспарымен қарастырылған потенциалды жоғарылату барысында басқа да шараларды қолдаймыз.
    
13. 
    Біз, су сұрақтары бойынша ғаламдық мәмелеллерді шешуге бағытталған Мыңжылдық декларация және Йоханнесбург жоспарының шешімдерін орындау үшін Мексикада өткен (16-22 наурыз 2006жылы) Халықаралық форум нәтижелерін назарға аламыз.
    
14. 
    Біз, ЕО Су бастамасы, біріншіден БҰҰ ЕЭК өлкесінде Конвенцияны жүзеге асырумен тығыз байланысты Жерортатеңізі және ШЕКОА елдеріне жататындар қызметін ризашылықпен мақұлдаймыз. Су қорларын кешенді басқару мақсатымен ШЕКОА елдеріне жататын ұлттық саясат туралы диалогтің дамуында БҰҰ ЕЭК қызметіне қолдау жасаймыз.
    
15. 
    Біз, БҰҰ ЕЭК бастамасымен су шаруашылығы қызметінде Петербург –II /Афина декларациясына сәйкес әзірленген шекарааралық әріптестікті ынталандыру бойынша әріптестікті жалғастырамыз. Берлинде өткен ОШЕ елдері әріптестігі диалогін құруға бағытталған 2005 жылы желтоқсанда халықаралық «дөңгелек үстел» өтуі бұл процестің алғашқы қадамы.
    
16. 
    Біз, су бойынша ЕО Шеңберлі директивасының бірінші этаптарын жүзеге асыру мәліметін назарға аламыз, біріншіден ЕО мүшесі емес, және де ЕО мүше мемлекеттері әріптестігі үшін өзен алаптары жағдпайларын бекіту. Бұл су шаруашылығ секторындағы халықаралық әріптестігінің сәтті қызметі көрсетеді. Біз, Конвенция және СДР бірін-бірі толықтыратын рөлін және синергиялық нәтижесін мақұлдаймыз. Осыған орай, біз, біріншісі, 2005 жылдың 17-19 қазанда Дебеде (Польша) өткен солтүстік-шығыс шекарасына арналған ЕО шекараларында шекарааралық суларды басқару бойынша, екіншісі 2006 жылдың 2-3 наурызында Белградта өткен ОШЕ елдері үшін екі жұмыс мәжілістері нәтижелерін қолдаймыз.
    
17. 
    Біз, Конвенцияны жүзеге асыру үшін су күйін бағалау бойынша Халықаралық орталықтың (СБХО) рөлін мақұлдаймыз. Біз, Нидерланды үкіметіне осы орталықты ұйымдастырғаны және 2000 жылы құрылғанынан бастап қолдау жасағаны үшін ризашылығымызды білдіреміз, сонымен қатар СБХО желісіне қатысушыларға ризалық білдіреміз. Словакия Республикасы үкіметіне осы орталықты болашақта қабылдауы ұсынысына алғыс білдіреміз. БҰҰ жүйесінде өткізілетін су қоры қызметімен байланысты жобаларды жүзеге асыруға қолдау көрсетеміз.
    
18. 
    Біз, пилотты жобалар Конвенцияға сәйкес міндеттерді орындауда маңызды рөл ойнайтынын ескереміз. Олар институционалдық негізді бекіту және потенциалды өсіруде екіжақты және көпжақты әріптестікті нығайтуға қамқор жасаймыз. Осыған байланысты, халықаралық ұйымдар, мекемелер және бағдарламалар, көбінде Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰ ДБ), қорщаған орта бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы (ЮНЕП), Ғаламдық экологиялық фонд (ҒЭФ), Еуропада қауіпсіздік және әріптестік бойынша Ұйым (ЕҚӘҰ) және Еуропа комиссиясын Конвенция қамқорлығымен жаңа жобаларды қаржыландыруға шақырамыз.
    
19. 
    Біз, «Еуропа үшін қоршаған орта» алтыншы Министрлер Конференциясын өткізуге үлес қосамыз (Белград, 10-12 қазан, 2007 жыл). Осыған байланысты шекарааралық өзендер, көлдер және жер асты суларын бағалауын дайындаймыз.
    
20. 
    Біз, Конвенцияны жүзеге асыру мақсатында қоршаған орта сұрағы бойынша Өлкелік кеңесшімен бірге техникалық әріптестік бойынша БҰҰ ЕЭК қызметін су ресурстарымен байланысты маңыздылығын мақұлдаймыз.
    
21. 
    Біздің ойымызша біздің Ковенцияға сәйкес жүзеге асырылатын қызмет су қорлары және санитаряға байланысты мәселелерді шешуге зор үлес қосады. Сондықтан, су қорлары және 2009 жылы жарияланған Біріккен Ұлттар Ұйымының «Әлемнің су қорларын қамту туралы баяндаманы» үшінші баспасын дайындауға хатшылыққа қолдау жасаймыз. Көбінде, шекарааралық суларды тұрақты қорғау және пайдалану барысында БҰҰ ЕЭК тәжірибесін талдауға және су қорларын басқару, су экожүйесімен қатысты суды қорғау және сумен байланысты аурулармен күресуге қолдау жасаймыз.
    
22. 
    БҰҰ ЕЭК мүше елдер соңғы үш жылда су тасқының есепке ала, шекарааралық әріптестігін бекітудің маңыздылығын көрсетеміз, біріншіден су тасқынынан қорғау, алдын алу бірлескен стратегиялар мен бағдарламалары.
    
23. 
    Біз, су қорларын кешенді басқаруды жүзеге асыру үшін экожүйе қызметі бағалылығы қажеттілігін мақұлдаймыз. Осыған байлансыты, су экожүйесін тұрақты пайдалану және қалпына келтіру мақсатымен Экожүйесі қызметі туралы Ережені пайдалану бойынша,біз, өзімізге міндеттерді жүктейміз.
    
24. 
    Біз, БҰҰ ЕЭК табиғатты қорғау конвенциясы барысында құрылған органдарға, сонымен қатар Біріккен Ұлттар Ұйымының басқа органдарына және су қорларын кешенді басқару сұрақтарымен айналысатын үкіметтік және үкіметтік емес ұйымдары мен мекемелерінемризашылығымызды білдіреміз және бірлескен жұмысымызды жалғастырамыз; көбінде, ол БҰҰ өндірісітік және ауылшаруашылықтық ұйымы (ФАҰ), БҰҰДБ,ЮНЕП,ғылым, білім және мідениет сұрақтары бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы (ЮНЕСКО), Біріккен Ұлттар Ұйымының оқыту және ғылыми-зерттеу институты (ЮНИТАР), Әлемдік денсаулық сақтау ұйымы (ӘДҰ), Әлемдік метеорологиялық ұйым (ӘМҰ), Қоршаған орта бойынша Еуропа агенттігі (ҚОЕА), Экономикалық әріптестік және даму ұйымы (ЭӘДҰ), Әлемдік банк және аумақтық экологиялық орталық. Осы уақытқа дейін көрсетілген қолдау үшін алғысымызды білдіреміз. Біз, сонымен қатар үкіметтік емес ұйымдар және жеке секторды қоса алғанда, жаңа серіктестерге ұсыныс жасаймыз.
    
25. 
    Біз, Конвенцияға және оның хаттамасына ақпарат тарату, тәжірибемен алмасу, ноу-хау, кадрларды даярлау және потенциалды жоғарылату барысында біздің қызметімізді жүзеге асыратын хатшылықтың қызмет көрсету рөлін мақұлдаймыз.
    
26. 
    Біз, Тараптар, осы мәжілісте БҰҰ ЕЭК мүше мемлекеттер, Конвенцияның Тарабы болмаған,осы Декларацияға қосылды.
    
27. 
    Біз, осы мәжілісті ұйымдастырған және қонақжайлық танытқан Германия үкіметіне ризашылығымызды білдіреміз.
    
28. 
    2009 жылы біздің бесінші мәжілісті ...... мемлекетінде өткізуге ұсыныс білдіргендігін құптаймыз.
    

1. 
   Орталық Азияның шекарааралық сулары барысындағы әріптестікке арналған
   

бойынша Конвенция рөлі, Төраға дайындаған жоғарғы деңгейлі жұмыс сегментінің түйіндемесі........................................................................................................................... .. 2

2. 
   Су мәселелелері және өндірістік аптаттар бойынша Бірлескен арнайы сарапшылар
   

3. 
   Су күйін бағалау бойынша Халықаралық орталық үшін Стратегия ..................... 14
   
4. 
   2010-2012 жылдар мерзіміне Су күйін бағалау бойынша Халықаралық орталықтың жұмыс жоспары............................................................................................................17
   

1. 
   Орталық Азияның шекарааралық сулары барысындағы әріптестікке арналған және шекарааралықсу ағындары мен халықаралық көлдерді қорғау және пайдалану бойынша Конвенция рөлі, Төраға дайындаған жоғарғы деңгейлі жұмыс сегментінің түйіндемесі
   

2. Орталық Азияның шекараарлық сулары барысында әріптестікке байланысты мәселелер, Халықаралық қоғамдастыққа қатысуы, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұймының Еуропа Экономикалық комиссиясын (БҰҰ ЕЭК) қосқанда және сулар бойынша Конвенциясы, қоғамдастықта шекарааралық сулар және суларды басқару барысындағы Орталық Азияда мемлекеттеріндегі әріптестік қатынасының қажеттіліктерін талқылауға бағытталған.

3. Көбінесе, жоғарғы деңгей сегменті келесі мақсаттарды құрайды:

• 
  Конвенцияның негізгі принциптері мен ережелерін талқылау, және де өзен ағысынан жоғары немесе төмен орналасқан мемлекеттер үшін оның бағалылығы, және де оның келіспеушіліктер мен піікрталастарды шешудегі рөлін айта кету;
  
• 
  Басқарушылық принциптер мен ұсыныстар көмегімен, сонымен қатар Конвенцияға сәйкес бекітілген механизмдері (бірлескен органдар құру, ақпаратпен алмасу, кеңестер өткізу және т.б.) Конвенция барысында құрылған институционалдық құрылымдардың қызметінде қатысу;
  
• 
  Конвенция Тараптарының барлық тараптарымен диалогті бекіту, тек Орталық Азияда орналасқан мемлекеттер мен ұйымдармен ғана емес, және Конвенция барысында жиналған тәжірибемен бөлісу;
  
• 
  Орталық Азияда шекарааралық сулар барысында әріптестікті жүзеге асыруда жаңа серіктестік және жобаларды ынталандыру мақсатында Конвенцияны жүзеге асыруда серіктестік байланыс рөлін ескеру;
  
• 
  Қоршаған ортаны қорғау, экожүйені қорғау және су қорларын кешенді басқару қызметін жүзеге асыруда Конвенцияның алатын рөлін ескеру;
  
• 
  Шекарааралық сулар облысында серіктестік барысында субөлкелерде су қорына климаттың өзгеруінің жағымсыз әсерін жоюдың нәтижелі жолдарын талқылау.
  

5. Жоғары деңгейлі сегменттің жұмыс жоспарының толық бағдарламасы және хабарламалардың көп мәтіні келесі сайтта мазмұндалған: http://www.unece.org/env/water/mop5/mop5/_hls.htm

7. Әрі қарай мәжіліс барысында келесі тұлғалардың қатысуымен талқылаулар өткізілді:

• 
  Саиди Екубзод, мелиорация және су қорлары министрі, Тәжікстан;
  
• 
  Георге Шалару, қорашаған орта министрі, Молдова Республикасы;
  
• 
  Шавкат Хамраев, ауыл шаруашылық және су шаруашылығы министрінің орынбасары, Өзбекстан;
  
• 
  Дьюла Холло, қоршаған орта министрлігі, су қорлары сұрақтары бойынша мемлекеттік хатшы Ласло Котаяның атынан сөз сөйледі, Венгрия;
  
• 
  Марина Селиверстова, Су қорлары Федералды агенттігінің Төрайымы, Ресей Федерациясы;
  
• 
  Чингиз Узакбаев, ауылшаруашылығы және су шаруашылығы және өңдеуші өндіріс министрлігінің су шаруашылығы Департаментінің бас Директорының орынбасары, Қырғызстан.
  

8. Мәжіліс барысында көптеген сөз сөйлеушілер жағдйадың күрделілігіне қарамастан әлеуметтік және экономикалық даму деңгейі және экономикалық потенциалымен сипатталған және климаттың өзгерісіне қарамастан субөлкелік тұрақты әріптестігін құра алған Орталық Азияны бірегей субөлке екенін айтып өтті. Орталық Азия мемлекеттенің қатысушылары олардың мемлекеттері Аралды қорғау Халықаралық қорына (АҚХҚ), оның Атқарушы Комитетіне (АҚХҚ АК), Мемлекетарарлық Координациялық су шаруашылығы комиссиясы (МКСК), Тұрақты даму бойынша мемлекетаралық комиссия (ТДМК) және басқа органдарға қаржылық және техникалық көмек көрсететінің және олардың ақпартһаттық негізін қамтамасыз ететіндіктерін атап өтті. Алайда, бұл субөлкеде тұрақты даму және нәтижелі шекарааралық әріптестік дамуына ықпал ететін ол заңдылық және институционалдық әріптестікті нығайту.

9. Бағдарламалық өтінішпен сөз сөйлеген баяндаушылар, және басқа да көптеген ораторлар Орталық Азияда су шаруашылығы әріптестігін нығайту үшін АҚХҚ рөлін ескерді. Мәжіліс өткізу кезінде АҚХҚ қызметі және Орталық Азия мемлекеттері АҚХҚ құрушыларының біріккен мемлекет басшыларының өтінішін жүзеге асыруға топталған (Алма-Ата, 28 сәуір 2009 жыл). Бұл бірлескен өтініште Орталық Азия мемлекеттерінің басшылары АҚХҚ ұйымдастырушылық құрылымын және шартты-құқықтық базасын алдағы уақытта жүзеге асыруға дайындықтарын айтты. Мемлекет басшылары сонымен қатар АҚХҚ АК-е МКСК және ТДМК-н бірлесіп ұлттық сарапшылар мен донорлардың 2011-2015 жылдары Арал теңізі алабы мемлекеттері үшін әрекетінің үшінші бағдарламасын дйаындауды бұйырды (3-АТАМ).

10. Қазіргі таңда шартты-құққытық және институционалды базасы БҰҰ ЕЭК «Су қорларын басқару барысында өлкелік диалог және әріптестік» жобасының жәрдемдесуімен АҚХҚ АК қамқорымен жүзеге асады және Германия үкіметінің қолдауымен. АҚХҚ АК осы субөлкеде әріптестік үшін институционалды және шартты-құқықтық базаны нығайту үшін ұсыныстар дайындаған, АҚХҚ Кеңесіне ұсынылатын 60-тан астам ұлттық және халықаралық сарапшылардың жұмысын үйлестірді. Қазіргі уақытта АҚХҚ АК-і АТАМ-3 қызметінің негізгі бағыттарын дайындады, осы сәтте Орталық Азияның донорлары және Халықаралық қоғамдықтарымен талқылануда.

11. Көптеген сөз сөйлеушілер атап өткендей, гидроэлектрэнергиясын өңдіруде ұлттық көзқарасыты келістіру әрекеті, және де осы субөлкеде институционалды және шартты-құқықтық әріптестікті нығайту қызметі халықаралық құқық нормасында негізделеді. Бұл облсыта маңызды құқықтық құжаттар БҰҰ ЕЭК су бойынша Ковенциясы және Бірікккен Ұлттар Ұйымының халықаралық су ағындарын пайдаану құқығы туралы Конвенция болып табылады. Сөз сөйлеушіліер айтқандай, БҰҰ ЕЭК су бойынша Конвенциясында әріптестік келіспеушіліктерді алдын алу бойынша қызметінің маңызды салымы және осы субөлкеде бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайтудың негізі. Бұдан бөлек, су бойынша Конвенцияны жүзеге асыру Басшылығы Конвенция ережелерін қолдану және көтермелеуге әсер етуі керек.

12. Су бойынша Конвенцияға басты назар аударудан бөлек, қатысушалр сонымен қатар Орталық Азия үшін су және денсаулық мәселелері бойынша Хаттаманың құндылығын айтып өтті.

13. Қатысушылар сонымен қатар, Орталық Азияның шекарааралық суларының әріптестігін кеңейтуде жоспарланған қызметтер мен жобалардың рөлі көрсетілді.

14. Су қорларын кешенді басқару (СҚКБ) және СҚКБ-і ұлттық заңнамаға қосуды жүзеге асыру бойынша иниституционалдық механизм және құқықтық базасын нығайту қажет. Қоршаған орта, су қорлары, денсаулықсақтау, ауыл шаруашылығы және энергетика мәселелерін шекарааралық су әріптестігі барысында шешу және өзен алаптары масштабында әріптестік қажеттілігі айтылды. БҰҰ ЕЭК су бойынша Конвенциясы және соның шеңберінде қабылданған басқарушылық құжаттар ын СҚКБ қағидаларын жүзеге асыру үшін пайдаануға болар еді.

15. Кейбір сөз сөйлеушілер интституционалдық құрылымның жүзеге асуынан бөлек институционалдық базаның нығаю процесіне келесі аспектілер кіре алар еді: а) шекарарааралық су төңірегіндегі әріптестік үшін әдістемелікті жүзеге асыру; б) шекарааралыө сулар бойынша екі жақты және көпжақты бағдарламаалр мен жобаларды жүзеге асыру және дайындау; с) су сапасын бағалау әдістемесін келістіру және жақындату; д) бірлескен зерттеулерді жандандыру және ақпаратқа қол жеткізуді жақсарту; е) координациялық гидрологиялық тәртіпті реттеуді қамтамасыз ету; ж) қиын жағдайды алдын ала ескерту механизмін жүзеге асыру.

16.Жоғарғы дәреже сегментінің қатысушылары Орталық Азиядан тыс Конвенция Тараптары Орталық Азиямен өз тәжірибелерімен бөлісті. Венгрия атап өткендей, ағыстан төмен орналасқан емлекеттер үшін шекарааралық әріптестік қажеттен бұрын пайдалы болып табылады: мысалы, Венгрия Украинаға қолдау көрсетеді, яғни, өзен ағысы бойынша жоғары орналасқан мемлекетке су сапасы мониторингі процедурасын жүзеге асыруда және қорғау жүйесін нығайтуда. Орталық Азиядан тыс мемлекет дискуссия қатыушысы, яғни Молдова РЕспубликасының өкілі, шекарааралық су барысындағы әріптестіктегі Үкіметтіе емес ұйымдардың (ҮЕҰ) рөлін атап өтті.

17. Қатысушылар, Орталық Азиядағы су серіктестігі халықаралық тұрғыда маңызды назар алатынын атап өтті. Бұл қызығушылық жаңа бастамаалар дайындауға қабаттасты (мысалы, Орталық Азия үшін Еуропа Одағының Стратегиясы, «Су біріктіреді» Берлин процессі және Финляндияның ортақеуропалық бастамасы). Халықаралық ұйымдар және донорлар арасында әріптестік нығайту қажеттілігі айтылды, осы субөлкеде жүзеге асатын, 3- Арал теңізі алабы үшін жаңа Бағдарламасын дайындауда. Қатысушылар БҰҰ ЕЭК, Еуропалық Одақ (ЕО), Азия және Тыңық мұхиты үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының әлеуметтік комиссиясы, Азиат даму банкі, Орталық Азия үшін алдын ала ескерту дипломатиясы бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Өлкелік комиссиясы, Еуропадағы қауіпсіздік және серіктестік бйоынша Ұйым және Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасы (көбінде, Орталық Азия мемлекеттері үшін су шаруашылығы секторындағы әскерлерді үйлестіру бойынша Бастама қызметі (CAWSCI)).

18. Кейбір қатысушылар, Шу және Талас өзендері бойынша комиссиның жұмыс тәжірибесі Орталық Азиядағы сәтті институционалдық әріптестігін мысал ретінде қарастырды. 2000 жылы әріптестіктің алдағы даму мақсатында нәтижелі құқық негізінде «Қазақстан Республикасы Үкіметі және Қырғызстан Республикасы Үкіметтері арасында Шу және Талас өзендерін мемлекетаралық су шаруашылығында пайдалану туралы Келісім» жасалды. Бұл Келісім Қазақстанның Қырғызстан үшін арық, бөгет және су қоймаларына жөндеу-техникалық қызметі үшін шығындарының бір бөлігін өтейтін міндеттемесін көрсетеді. 2000 жылғы Келісімді жүзеге асыру барысында 2006 жылдың шілдесінде Шу және Талас өзендері бойынша Комиссия құрылды. 2009 жылы қазанда өткен Комиссиясында екі мемлекетте әріптестік масштабтарын кеңейтуді шешті, соынмен қатар хатшылықты бірлесіп қаржыландыру үшін шаралар қолдануды.

19. Орталық Азияда бөгеттер қауіпсіздігі әріптестік БҰҰ ЕЭК жобасы барысында АҚХҚ АК бірлесіп Финляндия қолдауымен жүзеге асады. Ұлттық заңдылықты жүзеге асыру мақсатымен және бқгетердің қауіпсіздігі барысында өлкелік әріптестік үшін, алдын ала ескерту жүйесін құруды қосқанда.

20. Кейбір қатысушылар Орталық Азиядағы шекарааралық сулар барысындағы әріптестікке Қытай, Ауғаныстан және Ресей Федерациясын қатысу маңыздылығын айтты. Ауғаныстан өкілі тағы да Орталық Азияның шекараралық сулары бойынша диалогке өз елін қосу қажеттілігін айтты.