термиялық сәулелену.
Толқын ұзындығының функциясы ретінде дененің берілген температурада сәулеленетін энергиясын өлшей отырып, сәулеленудің көп бөлігі берілген сәуленің негізгі толқын ұзындығы болатын берілген толқын ұзындығының айналасында жүретіндігін анықтаймыз.
Сәулеленудің негізгі толқын ұзындығы дене температурасына байланысты: температура неғұрлым жоғары болса, сәулеленудің негізгі толқын ұзындығы соғұрлым қысқа болады.
Термиялық сәулелену
Жылуды жылытқыштан салқындатқыш денеге берудің үшінші тәсілі - термиялық сәулелену. Өткізгіштік пен конвекцияның басқа екі процестен айырмашылығы, сәулелену жылу беруді немесе жылудың жылуын қамтамасыз етеді. Күннен келетін жылу толқындары, вакуумде, Жерге жетіп, оған Күннен келетін жылуды бергенше, үлкен қашықтықты жүріп өтеді.
Күн сәулесінен шығатын жылудан басқа, күнделікті сәулеленуге байланысты бірнеше басқа мысалдар да бар.
Оттан немесе каминнен жылу адамға сәулелену арқылы жетеді. Кәдімгі пештерде тағам жалынмен жылудың арқасында пісіріледі. Қарапайым шамдар, көрінетін жарық шығарумен қатар, инфрақызыл жылуды едәуір мөлшерде шығарады. Фермаларда балапандарды күндіз-түні жанып тұрған шамдар жылытады.Күн сәулесі шыны призма арқылы өткенде, оны түрлі-түсті шамдарға, кемпірқосақтың түстеріне бөледі. Ақ жарық шашырау деп аталатын бұл оқиға.1800 жылы ағылшын астрономы Уильям Гершель (1792-1871) маңызды жаңалық ашты. Ол термометрді түрлі түсті шамдармен жарықтандырылған аймақтарға орналастырды және қызыл жарық термометрді күлгін сәулеге қарағанда көбірек қыздыратынын байқады. Басқаша айтқанда, қызыл жарық күлгін сәулеге қарағанда көбірек жылу тасымалдайды. Гершель термометрді қызыл түске жақын жерде орналастырды, ол жерде ешқандай жарық көрінбейді, ол термометрдің ол жерге жылу келетінін көрсетіп таңғалды.
Гершель бұл аймаққа қандай да бір «көрінбейтін жарық» жетіп, оны инфрақызыл деп атады.
Инфрақызыл сәулелерді ашудан денеге жылуды сәуле шығару үшін міндетті түрде көрінетін жарық шығару қажет емес екендігі анықталды. Егер сіз қолыңызды қосылмаған темірге абайсызда жақындатып қойсаңыз да, оған тигізбестен, адам оны шығарған ыстықтан күйдіріп жіберуі мүмкін. Инфрақызыл жылу шығарғанымен, темір жарық шығармайды. Қазіргі уақытта инфрақызыл сәулелерді «көруге» мүмкіндік беретін арнайы құрылғылар бар. Мұндай құрылғыларды, инфрақызыл датчиктерді, мысалы, полиция күштері қараңғы жерлерде түнгі бақылау кезінде пайдаланады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Физика және астрономия: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық.
Өңд., толыкт. 2-бас. / Р. Башарұлы, Д. Қазақбаева, У. Токбергенова,
Н. Бекбасар. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2009. — 240 бет, суретті. ISBN 9965-36-700-0
Достарыңызбен бөлісу: |