Реферат тақырыбы: Металдардың механикалық қасиеті Дайындаған: Кәрім Аян Тексерген: Дүйсен Ерғалым Алматы қ. 2024ж
Механикалық қасиеттердің жалпы сипаттамалары
жүктеу/скачать 0.72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.2 Статикалық әдістермен сыналатын механикалық қасиеттер
| 1.1 Механикалық қасиеттердің жалпы сипаттамалары
Сырттан түскен механикалық күштерге металл материалдарының көрсетер қабілетінің сипаттамалары оның механикалық қасиеті деп танылады. Механикалық қасиеттерге металдың немесе қорытпаның деформацияға қарсылығы (беріктік), сынуға қарсылығы (созымталдық, тұтқырлық т.б.) жатады. Металдың механикалық қасиетіне баға беру критерийлерін келесі топтарға бөлуге болады: 1) бұйымдардың жұмыс атқару шарты мен конструктивтік ерекшеліктерін ескермейтін критерийлер. Демек, сынаққа түсетін үлгілер ешқандай кедір-бұдырсыз бірбеткей жазық күйінде сыналады. Олардың созымталдығы, беріктігі, соққы тұтқырлығы жұмыс қолданатын бұйымдардың қасиеттеріне сәйкес келмейді; 2) материалдың жұмыс атқару шартына сәйкес конструктивтік беріктігіне баға беру критерийлері. Мұндай критерийлер екі топқа бөлінеді: а) материалдың кенеттен қирауға қарсылық көрсетуге сенімділігін анықтайтын критерий; б) материалдың мәңгілігін (шалдығуға, тозуға, коррозияға қарсылық көрсету) анықтайтын критерий. 3) стендтер арқылы, тетіктердің іс жүзінде және пайдалану сынақтары арқылы конструкцияның жалпы (конструкциялық беріктік) беріктігін бағалау критерийлері. Мұндай сынақтарда конструкцияның сенімділігі мен мәңгілігіне металл бұйымдарындағы технологиялық ақаулар, қалдық кернеулер шамасының әсерлері қаралады. Металтанудың практикалық мәселелерін шешу үшін стандартты механикалық қасиеттерді анықтаумен қатар конструктивті беріктік критерийін анықтау қажет 1.2 Статикалық әдістермен сыналатын механикалық қасиеттер Үлгіге түсетін күштің біртіндеп баяу берілуі статикалық сынаққа жатады. Көбінесе бір сынақтың көмегімен бірнеше маңызды механикалық сипаттамалары алынатын сынақ ретінде созып сынау қолданылады. Созып сынау үшін стандартты жұмыр немесе таспалы үлгілер қолданылады. Сынақ жүргізетін машина арнаулы созылу диаграммасын (1.1- сурет) жазып түсіретін қондырғымен жабдықталған. 1.1- суреттегі 1- сызық, шартты шамада мөлшерленген кернеудің σ әсерінен ( σ = Р/ Fо) үлгінің өзгеруін (деформациялануын) сипаттайды. Мұнда Fо – көлденең қиманың бастапқы ауданы. А нүктесіне дейін деформация кернеуге пропорционалды. ОА түзуінің абсцисса өсіне түскен тангенс бұрышы материалдың серіппелік модулін , Е = σ / ( - салыстырмалы деформация) сипаттайды. Материалдың серіппелік модулі оның қатаңдығын анықтайды. Серіппелік модульдің физикалық мәні материалдың серіппелік деформацияға көрсетер қарсылығының сипаттамасы, демек, атомдардың тепе-теңдік қалпынан ауытқуы. Серіппелік модуль металдың құрылымына қарамайды, атомаралық байланыс күшімен анықталады. 1.1-сурет I- серіппелі деформация ауданы; II- пластикалық деформация ауданы; III- жарықшаның даму ауданы. 33-сурет. Шартты және нақты кернеулер үшін металдың созылу диаграммасы (а) және нақты кернеу диаграммасы(б). А нүктесіне сәйкес кернеу пропорциональ шегі (σпш) деп аталады. Үлгіге түскен кернеу мен деформация арасындағы пропорционалдық сақталатын кернеу σпш= Рпш / Fo. Пропорционалдық шегінен аспайтын кернеу тек серпімді деформация
σ0,05= Р0,05/ Fo. Мөлшері 0,2 % қалдық деформация тудыратын кернеу шартты
σ0,2 = Р0,2 / Fo. Темірді және КЦК торлы металдарды сынау кезінде созылу
σт = Рт / Fо. σ0,2 және σпц металдың шағын деформацияға көрсеткен қарсылығының
Түскен күштің әрі қарай көтерілуі металда елеулі пластикалық деформация тудырады. Үлгінің сынуына әкеліп соғатын ең үлкен күштен туындаған кернеу деформацияға көрсетер уақытша қарсылығы немесе беріктікшегі (σв) деп аталады. σв = Рmax / Fо. Созымтал металдағы деформациялар, σ в кернеуінен бастап үлгінің
= (k - o) 100 /o; ψ = ( Fо- Fк) 100 / Fо , мұндағы о және к - үлгінің ұзындығы, ал Fо және Fк – үлгінің сынуға дейінгі және сынудан кейінгі көлденең қимасы, мм2. Материалдың беріктігін нығайтуда оның пластикалық қасиеті төмендейді. Конструкциялық материалдарды ұсынатын мемлекеттік стандарттарда, сынақ паспорттарында, сонымен қатар беріктігін және қор мөлшерін есептеуде σ0,2, σв, , ψ және Е көрсеткіштері материалдардың базалық сипаттамалары ретінде қаралады. Шойын, құймалы алюминий қорытпалары және басқа созылмайтын морт материалдарды сығу арқылы сынақтан өткізеді. Жоғары сапалы конструкциялық материалдар әрі берік, әрі сенімді және мәңгілік болу керек. Материалдың беріктігі деформацияға қарсылық көрсетуі бойынша анықталса, сенімділігі, мәңгілігі қирауға қарсылық көрсетер қабілеті арқылы анықталады. жүктеу/скачать 0.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|