7. ПОЛИТРОПАЛЫҚ ПРОЦЕСС
Барлық нақтылы жылу машыналарындағы (іштен жанатын қозғалтқыштар – ІЖҚ, компрессорлар, газ турбиналы қондырғылар және т.б.) жұмыстық дененің (газдың) сығылу, отынның жану, жұмыстық дененің ұлғаю процесстері политропалық процесс деп аталады.
Политропалық процесс қайтымды процесс болғандықтан, келесі теңдеумен өрнектеледі:
мұндағы - политропа көрсеткіші; әртүрлі процесстер үшін пен дейінгі аралықта өзгереді.
5-сурет Политропалық процесстің және диаграммасында бейнеленуі. 1-изобара; 2-изотерма; 3-адиабата; 4- изохора;
Жоғарыда қарастырылған дербес процесстер (изохоралық, изобаралық, изотермалық және адиабаталық) политропалық процесстің политропа көрсеткіші ( ) 0, 1, k, -ке сәйкес болғандағы жеке түрлері.
Егер 3.13) теңдеуіндегі палитропа көрсеткішін деп алсақ, онда ол теңдеуіне айналады, яғни изобаралық процесс болады; деп алсақ, онда ол изотермалық процесс; деп алсақ, онда -адиабаталық процесс; деп алсақ, онда – изохоралық процесс болады.
Политропалық процесстегі орындалатын жұмысты және жұмыстық дене параметрлерінің арасындағы байланысты өрнектейтін формулалар адиабаталық процесстегіге ұқсас. Айырмашылығы тек қана -ның көрсеткішінде ғана.
Мысалы, политропалық процесстегі орындалатын жұмыс:
Ал, жұмыстық дене параметрлері арасындағы байланыс:
Жұмыстық дененің (газдың) политропалық процесстегі жылу сыйымдылығы келесі формуламен анықталады: Жылу мөлшері:
8.Қорытынды:
Термодинамиканы зерттеуде жиі кездесетін және практикалық жағдайда жиі кездесетін термодинамикалық процестердің бірнеше нақты түрлері бар.
Олардың әрқайсысы оны анықтайтын бірегей сипатқа ие және ол процеске байланысты энергия мен жұмыс өзгерістерін талдауда пайдалы.
Адиабатикалық үдеріс - жүйеге жылу бермейтін процесс.
Изохоралық үдеріс - көлемнің өзгеріссіз процесі, бұл жағдайда жүйе жұмыс жасамайды.
Изобариялық үдеріс - қысымда өзгеріссіз процесс.
Изотермикалық үдеріс - температура өзгеріссіз процесс.
Бір процесте көптеген процестер болуы мүмкін. Ең айқын мысал - температура мен жылу алмасудың өзгеруіне әкеп соқтырмайтын көлем мен қысымның өзгеруі, мұндай процесс адиабатикалық және изотермиялық болар еді.
9.Прайданылған әдебиеттер:
https://kk.warbletoncouncil.org/procesos-termodinamicos-8021
https://kk.wikicsu.ru/wiki/Thermodynamic_process
Достарыңызбен бөлісу: |