Векторды санға көбейту
Bекторын санына көбейткенде , векторының координаталары санына көбейтіледі. Векторының нөлден өзгеше санына көбейтіндісі деп мына екі шартты қанағаттандыратын векторын айтады.
1) векторының ұзындығы векторының ұзындығын санының модуліне көбейткенге тең
2) Егер оң сан болса онда және векторлары бағыттас; егер теріс сан болса онда және векторларының бағыттары қарама-қарсы болады. Егер векторы нөлдік вектор немесе саны нөл болса , онда олардың көбейтіндісі , яғни векторы нөлдік вектор болады.
Векторлардың скаляр көбейтіндісі
Анықтама және векторларының скаляр көбейтіндісі деп осы векторлардың ұзындықтары мен олардың арасындағы бұрыштың косинусының көбейтіндісін айтады.
Еківектордың скаляр көбейтіндісі олардың сәйкес координаталарының көбейтінділерінің қосындысына тең.
скаляр көбейтіндісі векторының скаляр квадраты деп аталады.
АхВ=|А| |В| cos(A В)
Скалярлық көбейтінділер үшін мынадай ережелер орындалады:
AxB = ВхА;
Ах(В+С) = АВ + АС;
АхаВ = аАхВ = а( АВ),
мұндағы а - кез келген сан.
3
Векторлар туындысы ( арқылы белгіленді) ол векторы деп аталады, оның ұзындығы тең , (паралелограмм ауданына тең, және векторларынан құралған сондай жақтарында) және жағына перпиндекуляр бағытталған, себебі , , үш вектор дұрыс үштік құрау үшін керек ( , , векторларынан қосарланулардан кейiн бастау үшiн ең қысқа бұрылыс -дан -ға бақылаушыға көрінгендей, көрушi вектордың аяғынан сағат тіліне қарсы.
.
4
Қорытынды
Вектор ұғымы бағытталған кесінді бейнесі арқылы енгізіледі. Екі вектордың бағыттас , қарама- қарсы бағытта болуы жартытүзулердің бағыты арқылы түсіндіріледі. Векторды бейнелеу мен белгілеуді , суреттен және жазылуынан вектордың басы мен ұшын ажырата білуді меңгереді .Вектордың ұзындығы сол векторға сәйкес кесіндінің ұзындығымен анықталады. Вектордың абсолют шамасының анықтамасы беріледі. Векторлар бағыттас , абсолют шамалары тең болғанда және тек сонда ғана өзара тең болады. Векторды санға көбейткенде, оның бағыты ,абсолют шамасы қалай өзгеретінін талдау және геометриялық тәсілмен кескіндеу қарастырылды.Векторлардың скалярлық көбейтіндісінің анықтамасы векторлардың координаталары бойынша бріледі де, скалярлық көбейтінділер туралы теореманың көмегімен геометриялық мағынасы ашылды. Координаталары бойынша векторлардың арасындағы бұрышты табуға болады. Векторлардың перпендикулярлық белгісін білу, координаталары берілген векторлардың скалярлық көбейтіндісін , векторлар арасындағы бұрыштың шамасын таба алу, скалярлық көбейтінді туралы теореманы дәлелдеуге болады.Кез келген нүктеден бастап берілген векторға тең вектор салуға болады. Вектордың басы мен ұшының координаталары арқылы вектордың координаталарын анықтау және оларға амалдар қолдану алгебралық амалдарды геометрияда қолдануға мүмкіндік береді
5
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Ақылбаев Ж.С., Гладков В.Е., Ильина Л.Ф., Тұрмұхамбетов А. Ж. МЕХАНИКА – Астана: 2011 - 360Б.
Савельев И.В Жалпы физика курсы. 1т Механика – Алматы: 2004 - 50
8Б.
Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007 жыл.-29 1 б.
Kaznu.kz сайты
6
Достарыңызбен бөлісу: |