Рыхтуемся

Я. Н. МАРОЗАВА

УДК 808. 26 (075. 8)

ББК 81 .411 . 3 - 923


Аўтар: дацэнт кафедры беларускага мовазнаўства ВДУ імя П.М.Машэрава Я.Н. Марозава

Рэцэнзент: дацэнт кафедры беларускага мовазнаўства УА ”ВДУ імя П.М.Машэ­рава" кандыдат філалагічных навук Л. İ. Злобін

Вучэбны дапаможнік прызначаны для слухачоў факультэта дауні­версітэцкай падрыхтоўкі і ўключае ў сябе тэарэтычны матэрыял да тэм, практычныя заданні, табліцы і схемы да тэм цэнтралізаванага тэсціравання. Стараннае вывучэнне адпаведных правілаў, прапанаваных схем і табліц, самастойнае выкананне прапануемых практычных заданняў і іх аналіз на занятках дапамогуць слухачам ФДП падрыхтавацца да цэнтралізаванага тэсціравання па беларускай мове.

Дапаможнік можа быць выкарыстаны таксама школьнікамі, настаў­нікамі, студэнтамі пры вывучэнні беларускай мовы.

УДК 808. 26 (075.8))

ББК 81.411.3 - 923

© Марозава Я.Н., 2007 © УА ”ВДУ імя П.М. Машэрава”, 2007

У В О Д З İ Н Ы
Неабходнасць стварэння вучэбнага дапаможніка для слухачоў факультэта дауніверсітэцкай падрыхтоўкі тлумачыцца тым, што пры ўсёй мнагалікасці дапаможнікаў для абітурыентаў па беларускай мове па-ранейшаму застаецца актуальным крытычны аналіз многіх складаных пытанняў на ўсіх моўных узроўнях (па фанетыцы, арфаэпіі, марфеміцы, словаўтварэнні, марфалогіі, сінтаксісе, пунктуацыі), супярэчліва асветле­ных у розных крыніцах, у розных нарматыўных слоўніках. У многіх дапаможніках для абітурыентаў утрымліваюцца хібы, памылкі, недахопы.

З а д а ч ы гэтага выдання:

● асвятліць як мага паўней і ў той жа час кампактней скампанаваць і даступна растлумачыць асноўныя тэмы, выносімыя на цэнтралізаванае тэсціраванне па беларускай мове;

● для больш трывалага зрокавага засваення моўнага матэрыялу прапанаваць схемы, табліцы, алгарытмы;

● акрэсліць некаторыя спрэчныя падыходы да асобных пытанняў;

● папярэдзіць магчымыя тыповыя памылкі абітурыентаў;

● прапанаваць практыкаванні на замацаванне правілаў і кантрольныя тэставыя заданні па асноўных тэмах цэнтралізаванага тэсціравання.

Свядомае засваенне слухачамі ФДП правілаў, самастойнае выкананне прапанаваных заданняў і аналіз іх на занятках пад кіраўніцтвам выкладчыка будуць садзейнічаць развіццю кемлівасці, лагічнага мыслення, узбагачэнню слоўнікавага запасу выпускнікоў школ, дапамогуць свядома­му засваенню фанетыкі, арфаграфіі, граматыкі беларускай мовы, фарміра­ванню навыкаў пісьмéннай мовы, навыкаў культуры мовы, у цэлым ― падрыхтавацца да паспяховай здачы цэнтралізаванага тэсціра­вання па беларускай мове.

Дапаможнік не прэтэндуе на дасканаласць і бездакорнасць, аўтарка з удзячнасцю прыме і ўлічыць заўвагі і пажаданні для яго палепшання, якія можна дасылаць на адрас: 210038 г. Віцебск, Маскоўскі прасп., 33, УА ”ВДУ імя П. М. Машэрава”, кафедра беларускага мовазнаўства.

4. Цыбульская С. İ. Беларуская мова: Вучэбна-трэніровачныя тэсты для падрыхтоўкі да тэсціравання і экзамену.― 2-е выд., дапрац., выпраўл.― Мн., 2005. ( Тэсціраванне на 100 балаў )

6. Малажай Г.М. Цэнтралізаванае тэсціраванне: Беларуская мова: Тэсты з адказамі.― Мн.: Аверсэв, 2005.

7. Малажай Г.М., Л. İ. Яўдошына. Беларуская мова: Экзаменацыйныя тэсты з узорамі выканання для падрыхтоўкі да цэнтралізаванага тэсціравання.― Мн.: Аверсэв, 2005.

8. Сіўковіч В. М. Беларуская мова: Практыкум для старшакласнікаў і абітурыентаў.― Мн.: УніверсалПрэс, 2005. (Практыкаванні, тэматычныя тэсты, тэставыя комплексы)

9. Беларуская мова: дапамож. для падрыхт. да цэнтраліз. тэставання / РİКВ Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь; пад рэд. В.М. Лапанік, Н. В. Самедавай.― Мн.: РİКВ; Мазыр: ТАА ВД ”Белы Вецер”, 2005.

10. Цэнтралізаванае тэсціраванне. Беларуская мова: Зб. тэстаў / РİКВ Мін-ва адукацыі Рэсп. Беларусь.― Мн.: ПУП ”Изд-во Юнипресс”, 2005.

11. Цэнтралізаванае тэсціраванне. Беларуская мова: зборнік тэстаў / РİКВ Мін-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь.― Мн.: Аверсэв, 2006.

12. Цэнтралізаванае тэсціраванне. Беларуская мова: зборнік тэстаў / РİКВ Мін-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь.― Мн.: Аверсэв, 2007.

13. Беларуская мова: падруч. для 10-11 кл. агульнаадукац. шк. з рус. мовай навучання / В.İ.Несцяровіч, Л.С.Васюковіч, Г.А.Арцямёнак, Л.İ.Злобін, Я.Н.Марозава.― Мн.: Нар. асвета, 1999.

14. Беларуская мова: падручнік для 11 кл. агульнаадукац. шк. (базавы і павышаны ўзроўні) / В.Я.Ляшук, В.Э.Зіманскі, Л.С.Васюковіч, Я.Н.Марозава.― Мн.: НİА, 200_.

15. Беларуская мова: падручнік для 12 кл. агульнаадукац. шк. (базавы і павышаны ўзроўні) / Л.С.Васюковіч, Н.П.Даўбешка, Л.І.Злобін, İ.В.Бон­дал, Я.Н.Марозава.― Мн.: НİА, 200_.

ДАДАТКОВАЯ:
1. Бурак Л. İ. Пунктуацыя беларускай мовы.— Мн., 1982.

2. Камароўскі Я.М. Сучасная беларуская арфаграфія.— Мн., 1985.

3. Лепешаў İ.Я. і інш. Практыкум па беларускай мове: Вучэб. дапам. для студэнтаў філал. спец./ İ.Я.Лепешаў, Г.М.Малажай, К.М.Панюціч.—Мн., 2001.

4. Цыбульская С.İ., Копач А.М. Рыхтуемся да пераказу па беларускай мове. Дапаможнік для паступаючых у вышэйшыя навучальныя ўстановы.— Мн., 2002.

5. Гіруцкая Л.А. Беларуская мова: Дапаможнік для падрыхтоўкі / Тэсты цэнтралізаванага тэсціравання. Адзіны экзамен. — Мн., 2004.

6. Гіруцкая Л. А. Практыкум па белар. мове: падрыхтоўка да тэсціравання і экзамену.― Мн.: ТетраСистемс, 2005. (Практыкаванні, тэматычныя тэсты, тэставыя комплексы)

7. Тэсты: Беларуская мова: Матэрыялы для падрыхтоўкі да цэнтраліз. тэсціравання / УА ”РİКВ ”.― Мазыр: ТАА ВД ”Белы Вецер”, 2003.

8. Тэсты: Беларуская мова: Варыянты і адказы цэнтраліз. тэсціравання: Дапаможнік для падрыхтоўкі да цэнтраліз. тэсціравання, выпускн. і ўступн. экз. / УА ”РİКВ ”.― Мн.: ТАА ”Асар”, 2005.

9. Красней В.П., Роўда İ.С., Шкраба İ.Р. Здаём экзамен па беларускай мове: Экзаменацыйныя і даведачныя матэрыялы.— Мн., 2001.

10. Бадзевіч З.İ., Белакурская Ж.Я., Якуба С.М. Беларуская мова: Экзаменацыйныя тэсты. — Мн., 2003.

11. Бадзевіч З.İ., Белакурская Ж.Я., Якуба С.М. Беларуская мова: Дапам. для падрыхт. да экзаменаў і цэнтраліз. тэсціравання. ― Мн.: ТАА ”Юніпрэс”, 2004.

12. Кулеш Г. İ., Шкраба İ. Р. Беларуская мова: Тэставыя заданні. Адказы да тэставых заданняў. Давед. матэрыял: Дапам. для падрыхт. да выніковай атэстацыі.― Мн.: ТАА ”Асар”, 2004.

13. Хмялеўская А.У. Тэсты па беларускай мове за курс сярэдняй школы: Дапам. для абітурыентаў і вучняў агульнаадукац. шк. ― Мн., 2003.

14. Смольская Т.М. Беларуская мова ў экзаменацыйных тэстах. — Мн., 2003.

2. Слоўнік беларускай мовы / Пад рэд. М.В. Бірылы.— Мн.: БелСЭ, 1987.

3. Русско - белорусский словарь. В 3-х т. /АН Беларуси, Ин-т языкознания им. Я. Коласа; 4-е изд, испр. и доп.— Мн.: БелЭн, 1993.
***************************************************************************

**********************************