С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері педагогикалық мамандықтар бойынша орта кәсіптік білім берудің бағдарламаларын жүзеге асыратын білім мекемелерінің оқу процесінде қолдануға арналған оқулық

Келесі сҧрақтардың дҧрыс нҧсқаларын таңдаңыз.

Тҧлғааралық шиеленістердің артықшылыққа, агрессияға, өркөкіректікке, уəдені бҧзуға талпыну сияқты көріністерімен олардың қай факторлары байланысты :

Толық емес жəне нақты емес факторлар, өсек-аяң, еріктен тыс жалған ақпарат беру; ерте берілген ақпарат немесе кешіктіріліп берілген ақпарат; ақпараттың сенімсіз көздері; бөгде факторлар; бейадекваттық акценттер сияқты тҧлғааралық шиеленістердің көріністерімен олардың қай факторлары байланысты:

а) ақпараттық факторлар;

в) қарым-қатынас факторлары; г) қҧндылық факторлары; д) қҧрылымдық факторлар?

Қарым-қатынастағы теңсіздік; қҧндылықтар, мҥдделер, қоғамдағы мінез-қҧлық мəнерлері бойынша сəйкессіздік; білім деңгейіндегі айырмашылықтар; топтағы айырмашылықтар; өткен шақтағы қарым-қатынастардың жағымсыз тəжірибесі; сенім арту мен мəртебеліктің деңгейі сияқты тҧлғааралық шиеленістердің көріністерімен олардың қай факторлары байланысты:

а) ақпараттық факторлар; б) мінез-қҧлық факторлары;

в) қарым-қатынас факторлары; г) қҧндылық факторлары; д) қҧрылымдық факторлар?

Наным жəне мінез-қҧлық (ырымшылдық, артығырақ көру, басымдылықтар); топтық салт-дəстҥрлерге, қҧндылықтарға, нормаларға бейімділік; діни, мəдени, саяси жəне бсқа да қҧндылықтар; рухани қҧндылықтар (жақсылық пен жамандық, əділдік пен əділетсіздік жəне сияқты тҧлғаралық шиеленістердің көріністерімен олардың қай факторлары байланысты:

а) ақпараттық факторлар; б) мінез-қҧлық факторлары;

в) қарым-қатынас факторлары; г) қҧндылық факторлары; д) қҧрылымдық факторлар?

Билік, басқару жҥйесі; жекеменшіктік қҧқық; мінез-қҧлық нормалары, «ойын ережесі» жəне т.б.; əлеуметтік топтқа жату сияқты тҧлғааралық шиеленістердің көріністерімен олардың қай факторлары байланысты:

а) ақпараттық факторлар; б) мінез-қҧлық факторлары;

в) қарым-қатынас факторлары; г) қҧндылық факторлары; д) қҧрылымдық факторлар?

Тҧлғааралық қарым-қатынастардың ҥлгісі бойынша тҧлғааралық шиеленістің тҥрін анықтаңыз:

а) өзара-оң;

Тҧлғааралық қарым-қатынастардың ҥлгісі бойынша тҧлғааралық шиеленістің тҥрін анықтаңыз:

а)өзара-оң;

б)өзара-теріс;

Тҧлғааралық қарым-қатынастардың ҥлгісі бойынша тҧлғааралық шиеленістің тҥрін анықтаңыз:

а)өзара-оң;

в)біржақты оң-теріс;

Тҧлғааралық қарым-қатынастардың ҥлгісі бойынша тҧлғааралық шиеленістің тҥрін анықтаңыз:

а)өзара-оң;

Тҧлғааралық қарым-қатынастардың ҥлгісі бойынша тҧлғааралық шиеленістің тҥрін анықтаңыз:

а)өзара-оң;

Алғаш рет қҧзіретсіздік кешені жайлы психоанализдің «негізін қалаушы-бабалар» суреттеп, оларға анықтама берді. Осы атаумен олар қуаныш сезімін бастан кешіруге кедергі болатын, жеке тҧлғаның даму мҥмкіндігін шектейтін, қалыпты өмірді кҥрделендіретін, тҥсіндіруге келмейтін қызба эмоциялық боялған көзқарастар мен өмірлік ҧстанымдарды белгіледі.

Қҧзіретсіздік кешені адамның өзін өзі басқалардан нашар сезінуіне мəжбҥрлейді, мысалы, ол кез келген бəсекелі кҥрестен, емтиханнан, кəсіби сайыстардан, бизнестен жəне басқаларынан бас тартудың себебі болуы мҥмкін. Бҧл кешен өзінің ар-намысы немесе қабілеттеріне деген сенімсіздіктен туындаған. «Тіпті талпынбаймын да, бəрібір жеңілемін!»

Ал сіздің хал-жағдайыңыз қалай? Ол ҥшін тестінің сҧрақтарына жауап беріңіз.

Адамдар мені тҥсінбейді: а) жиі (0); б) сирек (3);

в) ондай болмайды(5).

Өзімді ебедейсіз сезінемін: а) сирек (5);

б) бəрі жағдаятқа байланысты (3); в) өте жиі (0).

Мен оптимиспін:

б) тек ерекше жағдайларда (3); в) жоқ (0).

Әр нəрсеге қуана беру — бҧл: а) ақымақтық (0);

б) қиын сəттерді еңсеруге көмектеседі (3);

Менің кемшіліктерім тым көп: а)бҧл рас (0); б)бҧл менің көзқарасым емес (3); в)жалған! (5).

Мен өзімді керексіз санаймын: а)жиі (0); б)кей кездері (3); в)сирек (5).

Менің қылықтарымды айналамдағы адамдар тҥсінбейді: а)жиі (0); б)кейде (3); в)сирек (5).

Мені жақсы жақтарым өте көп:

б) бəрі жағдаятқа байланысты (3); в) жоқ (0).

Мен пессимистпін:

б) тек ерекше жағдайларда (3); в) жоқ (5).

Әрбір ойланатын адам сияқты, мен де өз қылықтарыма талдама жасаймын:

а) жиі (0);

б) кейде (3); в) сирек (5).

Өмір — мҧңды нəрсе: а) жалпы, иə (0);

б) бҧл тым жалпылама пікір (3); в) олай емес (5).

«Кҥлкі — денсаулық»: а) ҥйреншікті пікір (0);

б) бҧл туралы қиын жағдаяттарда естен шығармау керек (3); в) тіптен олай емес (5).

Адамдар мені дҧрыс бағаламайды: а) өкінішке орай, олай емес (0); б) бҧған ҥлкен мəн бермеймін (3); в) тіптен олай емес (5).

Сəтсіздіктің артынан əрқашан жеіңс келеді:

а) бҧның ғажайыпқа сену екендігін біліп тҧрсам да, сенемін (5); б) бəлкім солай шығар, бірақ бҧның ғылыми негізі жоқ (3); в) мен бҧған сенемін, себебі бҧл ғажайыпқа сену (0).

Мен өзімді агрессиялы ҧстаймын: а) жиі (0); б) кейде (3); в) сирек (5).

Жалғыз қалатын кездерім болады: а) өте сирек (5); б) кейде (3); в) өте жиі (0).

Адамдар жайдары емес: а) көбісі (0); б) кейбірі (3);

Қалағаныңа қол жеткізуге болады дегенге сенбеймін: а) себебі кімнің қолынан осы келгенін білмеймін (0); б) кейде сəті тҥседі (3); в) олай емес, мен сенемін! (5).

Өмірдің маған қойған талаптары мҥмкіндіктерімнен ҥлкен болды: а) жиі (0); б) кейде (3); в) сирек (5).

Мен бірнəрсе жасасам немесе айтсам, мені тҥсінбейтін кездер

б) пікір тым жалпылама (3); в) жоқ (0).

Кейде өз қабілеттеріме секемденемін: а) жиі (0); б) кейде (3); в) сирек (5).

Мен өзіме ризамын: а) жиі (5); б) кейде (3); в) сирек (0).

Өзімнің өмірлік жоспарларымды жҥзеге асыруға кҥш-қайратым жетеді деп ойлаймын:

а) иə (5);

б) əрқалай болады (3); в) жоқ (0).

Н ə т и ж е л е р д і б а ғ а л а у .

— онда тестінің жалпы нəтижесін кездейсоқ, жалған деп санауға болады. 0 — 40 ҧпай — өкінішке орай, сіздің бойыңызда кешен жиналған.

Өзіңізді теріс бағалайсыз, өз əлсіздіктеріңіз, кемшілік, қателіктеріңізде «шырғаланып» қалғансыз. Ҧдайы өзіңізбен кҥресуіңіз сіздің кешендеріңіз бен жағдаятты одан бетер ушықтырады, адамдармен қарым-қатынасыңызды одан ары кҥрделендіреді. Өзіңіз жайлы басқаша ойлауға тырысып көріңізші: бойыңыздағы мықты, жылы, жақсы жəне қуанышты қасиеттеріңізге ойыңызды топтастырыңыз. Өзіңізге жəне қоршаған ортаға сіздің қарым-қатынасыңыздың жуық арада өзгеретініне көзіңізді жеткізесіз.

41—80 ҧпай — сізде өз кешендеріңізді өзіңіз-ақ еңсеруге тамаша мҥмкіндіктеріңіз бар. Жалпы алғанда, олар өмір сҥруіңізге онша кедергі жасамайды. Кез кездері сіз өзіңізді, өз қылықтарыңызды талдауға қорқасыз. Есіңізде болсын: басты қҧмға тығу — мҥлдем болашақсыз іс, жақсылыққа жетелемейді, тек мəн-жайды уақытша бəсеңдетуі мҥмкін. Өзіңнен қашып қҧтыла алмайсың, тек алға!

131 — 150 ҧпай — менде кешен деген мҥлдем жоқ деп ойлайсыз. Өзіңізді өзіңіз алдамаңыз, олай болмайды. Өзіңіз ойлап тапқан əлем мен жеке бейнеңіз шындықтан алыс жатыр. Өзін өзі алдау мен асыра бағалау қауіпті. Өзіңізге сырттан қарап көріңіз. Кешендер дегеніміз олармен кҥресуге немесе ... жақсы көруге арналған емес пе? Сіздіңкҥш-жігеріңіз екеуіне де жетеді. Кері жағдайда өзіңізді өзіңіз ҧнату кешеніңіз менмендікке, тəкаппарлыққа айналып кетеді, қасыңыздағы адамдардың жиіркенішін оятады, өміріңізді айтарлықтай бҥлдіреді.