С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері педагогикалық мамандықтар бойынша орта кәсіптік білім берудің бағдарламаларын жүзеге асыратын білім мекемелерінің оқу процесінде қолдануға арналған оқулық

«Мамандық – ақырында əлеуметтік қызметпен жəне аталған

Е.И. Роговқа сəйкес, адамның кəсібилігі – бҧл ерекше жағдайларда кҥрделі кəсіби міндеттерді шешудің сапалы тҥрде жаңа, тиімдірек деңгейін қамтамасыз ететін қызметті меңгеру жəне ҧзақ уақыт бойы орындау ҥдерісі барысында болатын

психофизиологиялық, психологиялық жəне тҧлғалық өзгерістерінің жиынтығы.

0. 
   қызметтің бҥкіл жҥйесінің, оның функциялары жəне сатылы қҧрылымының өзгеруі. Тиісті еңбек дағдыларын өндіру барысында тҧлғаның кəсіби шеберліктің баспалдақтарымен қозғалысы болады, қызметті орындау əдістерінің ерекше жҥйесі дамиды – қызметтің жеке бас стилі қалыптасады;
   
1. 
   сыртқы бейнесінде көрінетін субъекті тҧлғасы өзгереді (моторика, сөйлеу, эмоционалдылық, қатынас тҥрлері),
   

0. 
   Маркова А.К. Мҧғалім еңбегінің психологиясы. - М., 1993.
   

0. 
   Рогов Е.И. Мҧғалім психологиялық зерттеу нысаны ретінде. - М., 1988. -
   

0. 
   қызмет нысанына қатысты субъекті мақсатының тиісті қҧрамдастарының өзгеруі, ол келесі салаларда көрінеді:
   
0. 
   когнитивті – нысан туралы ақпараттану деңгейі, оның маңыздылығын тҥсіну дəрежесі;
   

0. 
   практикалық – нысанға ықпал етуге өзінің нақты мҥмкіндіктерін тҥсіну¹.
   

Кəсіби қҧзыреттілік – тҧлғаның нысанға, қҧралдарға, педагогикалық еңбек шарттарына жəне оқушының тҧлғасында ізделіп отырған қасиеттерін қалыптастырудың өнімді ҥлгісін қҧруға ерекше сезгіштігінен тҧратын жеке қасиеттерінің жиынтығы².

Мҧғалімнің қҧзыреттілігі (белгілі жағдайлар барысында) қызметті ҧзақ орындау ҥдерісінде дамиды. Кəсібиліктің қалыптасу бағыты мҧғалімнің қҧзыреттілігін дамыту бағыты болып табылады.

«Педагогтың кəсіби қызметі» жəне «кəсіби қызмет» терминдері ортақ бір мағыналы жҥктемені білдіреді, себебі екі жағдайда да мəселе мҧғалімнің мамандығы туралы. Осыған орай, «педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі» жəне «педагогикалық қҧзыреттілік» ҧғымдарын синоним ретінде пайдалану мҥмкін болады³.

«Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі» ҧғымы мҧғалімнің өзі немесе білім беру мекемесінің əкімшлігі қалыптастыратын педагогикалық міндеттерді тиімді жəне өз бетінше шешуге мҥмкіндік беретін мҧғалімнің, тəрбиешінің жеке қасиеттерін білдіреді. Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі деп біз оның ӛзінің кәсіби қызметін іске асыруға теориялық және практикалық дайындығының тұтастығын тҥсінеміз.

Кəсіби қҧзыреттілік, Л.Ю. Кривцов бойынша, - бҧл маманның білімді, біліктілікті, дағдыларды меңгеру деңгейін жəне кəсіби білімді, біліктілікті, дағдыларды, кəсіби қабілеттіктер жҥйесі сияқты, кəсіби шеберлігі сияқты қҧрамдастарын жəне тҧлғаның кəсіби маңызды қасиеттерін

0. 
   Рогов Е. И. Мҧғалім психологиялық зерттеу нысаны ретінде.
   

0. 
   Занина Л. В., Меньшикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері: оқу қҧралы.
   

0. 
   Бездухов В.П., Мишина С.Е., Правдина О. В. Мҧғалімнің педагогикалық қҧзыреттілігінің қалыптасуындағы теорялық проблемалары. - Самара, 2001.
   

Олардың ішіндегі көбісі, атап айтқанда, теориялық-практикалық жəне əдістемелік білімдер зияткерлік жəне практикалық біліктілік пен дағдылардың алғышарттары болып табылады.

алуан тҥрлі əрекеттерінің жиынтығын білдіретін, педагогикалық қызметтің функцияларымен ара қатынаста болатын жəне айтарлықтай шамада мҧғалімнің (оқытушының) жеке-психологиялық ерекшеліктерін анықтайтын оның педагогикалық біліктілігі арқылы ашылады.

Жалпы алғанда, А. И. Щербаков жəне А.В. Мудрик мҧғалімнің негізгі ҥш дидактикалық біліктілігін анықтады:

0. 
   мҧғалімге таныс білімді, шешімдер нҧсқасын, оқыту жəне тəрбиелеу тəсілдерін жаңа педагогикалық жағдаятқа көшіре білуі;
   

0. 
   əрбір педагогикалық жағдаятқа жаңа шешім таба білуі;
   
1. 
   педагогикалық білімнің элементтерін жəне идеяларды қҧра білуі жəне нақты педагогикалық жағдаят шешімінің жаңа мысалдарын қҧрастыра білуі².
   

0. 
   ойлау» ҥш тағаны білдіреді.
   

тҧтастығын көрсетеді³ . В.А. Сластенин педагогикалық біліктіліктің төрт тобын бөліп көрсетеді (4 сурет).

Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі жəне педагогикалық шеберлігі қандай ара қатынаста? Кезінде бҧл сҧраққа А. С. Макаренко толық жауап берген.

23. 
    Занина Л. В., Меньшикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері: оқу қҧралы.
    

23. 
    Щербаков А. И., Мудрик А. В. Мҧғалімнің психологиясы// Жас ерекшелік педагоги-калық психология / А.В.Петровскийдің ред. — М., 1991.
    
24. 
    Мижериков В.А., Юзефавичус Т.А. Педагогикалық қызметке кіріспе: оқу қҧралы. -
    

М., 2005.

23. 
    Сонда.
    

4- сурет. Педагогикалық біліктілік қҧрылымы

Педагогикалық шеберліктің туа біткен ерекшеліктері мен негіздерінің алдын ала анықтығы туралы пікірді жоққа шығара отырып, көрнекті педагог, оның кəсіби қҧзыреттілігі деңгейімен шарттылығын көрсетті.

Біліктілікке, мамандыққа негізделген педагогикалық шеберлік, А. С. Макаренконың пікірі бойынша, - бҧл тəрбие ҥдерісін білу, оны қҧрай білу, қозғалысқа келтіру. Педагогикалық шеберлікті кейде педагогикалық техниканың біліктілігі мен дағдыларына жатқызады, ал негізінде аталған біліктілік – шеберліктің сыртқы көрінетін қҧрамдастырының тек бірі ғана.

Демек, педагогикалық шеберліктің негіздері əрбір педагогта шеберліктің жаңа деңгейіне көтерілуге мҥмкіндік беретін базис қҧрай отырып, қалыптасуы мҥмкін.