С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері педагогикалық мамандықтар бойынша орта кәсіптік білім берудің бағдарламаларын жүзеге асыратын білім мекемелерінің оқу процесінде қолдануға арналған оқулық
жүктеу/скачать 4.79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сӛздің композициялық қҧрылымы
- 6-тапсырма. Екі сӛйлейтін сӛздің басын оқыңыздар.
| 5-тапсырма. «Сӛздің композициялық қҧрылымы» сызбасын оқып зерделеңіз. Сӛйлеген сӛздің әрбір композициялық бӛлігінің міндеттері қандай? Анағҧрлым әрекеттілік тҧрғысынан, назар аударту тәсілдері қандай? Барынша қысқа талап дегенді сіз қалай тҥсінесіз?
Сӛздің композициялық қҧрылымы Сөз сөйлеу бөлімдері Сӛз сӛйлеу Міндеттер: 1) Алда болатын əңгімеге қызығушылықты ояту; 2) байланыс орнату; тыңдармандарды сөйлеген сөзді қабылдауға дайындау; сҧрақты қоюды негіздеу. Негізгі шарттар — барынша ықшамдылық. Негізгі бӛлім Міндеттер: 1) алға қойылған жағдайды кезекпен тҥсіндіру; 2) олардың дҧрыстығын дəлелдеу. Тыңдармандарды қажетті қорытынды жасауға итермелеу. Қорытынды Міндеттер: 2) сөйлеу мəніне қызығушылық таныту; 3) айтылғандардың маңызын атап көсрету; 4) міндет қою; 5) тікелей əрекеттерге шақыру (минингте сөйлеу) Назар аударту тəсілдері Қарау. Сөйлеген сөздің мақсатын баяндау, тақырыптың негізгі бөлімдеріне шолу жасау. Уайымдау. Тосын жағдайды баяндау. Аудитория мҥддесі ҥшін шағымдану. Аяушылық білдіру. Оқиғаларға шағымдану. Географиялық немесе ауа райы жағдайларына шағымдану. Өткен шешеннің сөзіне шағым. Беделділер немесе белгілі дереккөздерге шағым. Шешеннің жеке басына шағым. Әзіл-оспақ ескертулер. Аудиторияға сҧрақ. Ырғақты сҧрақтар. Пайымдаудың сҧрақ-жауап барысы. 6-тапсырма. Екі сӛйлейтін сӛздің басын оқыңыздар. Әр сӛйлеген сӛз тҥрін анықтаңыз. Әр сӛйлеген сӛзді толықтырыңыз. Студенттер ҥшін, жаңа жыл, əсіресе, бірінші курс студенттері ҥшін, қымбат сыйлық – сессия ретінде қуанышты. Себебі сессия – бҧл емтихан алушы жəне емтихан тапсырушы арасындағы жарыс, кім кімге нені дəлелдейді. Кейде оқытушы жеңеді, оған тапсырушыны, бірдеңе білетіндігін жəне оң бағаға лайық екендігін дəлелдеуге көндіре алады. Бірақ кері жағдай да орын алады: ол өзінің аз білетіндігін жəне екеуінің жағымды кездесуі ҥшін қайталауға қуанышты екендігін табысты əрі дəлелді тҥрде дəлелдей алатын студент жеңімпаз болады. Деканат екінші нҧсқаны мақҧлдамайтынын ескертемін. Сіздердің қайсыңызды осындай қойылымдар таң қалдырады: «Бақытқа орай, əлем енді бҧрынғыдай емес. Бəрі кітап жазғысы келеді, балалар ата-аналарын тыңдамайды? Мен бəрінің осымен келісетініне сенімдімін. Алайда, бҧны осыдан 6 мың жыл бҧрын атақты «Папирус Приссада» жазған. Міне «мəңгі» мысал, «əкелер мен балалардың мəселесі». Мəңгі мəселелерден басқа, əр дəуір адамзаттың алдына, аталған кезге тəн, ерекше мəселені қояды. Бҧл не мəселе? 7-тапсырма. Сіз сөзді аяқтаудың келесі жолдарын сəтті деп есептейсіз бе? Жауапты дəлелдеңіз. «Мен қажет деңгейде тҥсіндіре алдым деп санаймын, сөйтсе де ....»; «Маған сізді қандай да бір егжей-тегжейлілікпен зеріктіріп жібергенім жағымсыз болды, бірақ сөзімді аяқтай келе, мен тағы да қосқым келеді». «Өмірді өткізу — даланы өту емес» «Еңбек етпей, тоғаннан балық та алмассың»; «Тепкің келмесе, шананы сҥйреп ҥйрен. «Көріп тҧрғандарыңыздай, ештеңені өзгертуге (тҥзетуге) болмайды; «Біз тек кҥтіп, сəтті мəн-жайдың болатынына ҥміт арта аламыз». «Барлығы осы»; «Мен енді бəрін айттым»; «Бҧл менің сөзімнің соңы». Батыл ойлар ойында алғы сапта тҧрады: олар қаза болады, бірақ жеңіс əкеледі (Гете). 5.Адамдармен қарым-қатынаста, достарың сенің дҧшпанға айналмайтындай, ал дҧшпандарың досқа айналатындай болуы керек (Пифагор). 6.Кҥлкі – бҧл кҥн: ол адамның жҥзінен қысты қуады (В.Гюго). 7. Жалқаулық – бҧл ақыл мен тəннің даты; ҥнемі қолданатын кілт, жаңа секілді жарқырап тҧрады (Б.Франклин). 8. Егер адам бағытқа жҥзіп бара жатқанын білмесе, онда оған ешқандай жел ыңғайлас болмайды (Сенека). 9. Көз алдыңызға елестетіңізші: егер де адамдар өз білгенін айтатын болса қандай тыныштық орнаған болар еді (К.Ча-пек). 10. Барлығы ҥшін не ортақ? – Ҥміт, не болмаса, егер əлдекімде ештеңе жоқ болса, ол бəрібір бар (Фалес). 11. Некеге тҧрғандар, неке қҧрғанға дейін көздерін бір-біріне барынша ашып қарауы керек, ал некеге тҧрғаннан кейін көздерін жартылай ғана ашып қарау керек (М.Скюдери). 8-тапсырма. Сөйлейтін сөздің мəтінін жазыңдар, оған төменде келтірілген бір немесе бірнеше нақыл сөздерді қосыңдар. 1.Ежелгі данагөйлік былай дейді: көп айту мен көп сөйлеу – бір емес. 2.Ҧстаз, ол оқытатын емес, одан ҥйренетіні көп адам. 3.Даналықта шек бар, ал ақымақта шек жоқ (Я.Райнис). 4.Батыл ойлар ойында алғы сапта тҧрады: олар қаза болады, бірақ жеңіс əкеледі (Гете). 5.Адамдармен қарым-қатынаста, достарың сенің дҧшпанға айналмайтындай, ал дҧшпандарың досқа айналатындай болуы керек (Пифагор). 6.Кҥлкі – бҧл кҥн: ол адамның жҥзінен қысты қуады (В.Гюго). 7.Жалқаулық – бҧл ақыл мен тəннің даты; ҥнемі қолданатын кілт, жаңа секілді жарқырап тҧрады (Б.Франклин). 8.Егер адам қай бағытқа жҥзіп бара жатқанын білмесе, онда оған ешқандай жел ыңғайлас болмайды (Сенека). 9.Көз алдыңызға елестетіңізші: егер де адамдар тек өз білгенін айтатын болса, қандай тыныштық орнаған болар еді (К.Ча-пек). Барлығы ҥшін не ортақ? — Ҥміт, не болмаса егер əлдекімде ештеңе жоқ болса, ол бəрібір бар (Фалес). 11. Некеге тҧрғандар, неке қҧрғанға дейін көздерін бір-біріне барынша ашып қарауы керек, ал некеге тҧрғаннан кейін көздерін жартылай ғана ашып қараса да болады (М.Скюдери). 9-тапсырма. Көпшілік аудиторияда шешендік сөзді тыңдаңыздар. Назар аударыңыздар, шешенге тыңдармандармен байланыс орнатуға мҥмкіндік болады. Олар шешеннің сөзіне қалай жауап қайтарды? Шешен байланыс орнатудың қандай тəсілдерін қолданғанын айтып беріңдер. Осы сөйлеген сөз туралы жазбаша пікір ҧсыныңыз. 10-тапсырма. Өзіндік бақылауға арналған сҧрақтармен танысыңыздар. Олар сізге көпшілік алдында сөйлейтін сөздің əртҥрлі нҧсқаларын дайындауға бағдар беру ҥшін қолданылады жəне сөз сөйлеуге дайындалу дəрежесін анықтауға көмектеседі. жүктеу/скачать 4.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|